συνέντευξη στην Κατερίνα Σταυρούλα
Οι εικόνες της άγριας καταστολής των διαδηλώσεων στην Αίγυπτο έκαναν το γύρο του κόσμου αυτή την εβδομάδα. Οι δυνάμεις ασφαλείας στην προσπάθειά τους να εκκενώσουν το διοικητικό κέντρο του Καΐρου από τους διαδηλωτές χρησιμοποίησαν πραγματικά πυρά και χιλιάδες δακρυγόνα. Η καταστολή είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο 15 ανθρώπων και τον τραυματισμό πολλών εκατοντάδων. Ανάμεσα στις άγριες εικόνες που αυτή τη φορά εξαπλώθηκαν γρήγορα στο διαδίκτυο και έφτασαν σε όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, οι εικόνες του ξυλοδαρμού μιας γυναίκας που διαδήλωνε και που σύρθηκε στο δρόμο από στρατιώτες που της έσκισαν τα ρούχα. Eνώ η βία ξέφευγε από τον έλεγχο των διοικούντων, έφερε αποτελέσματα που δεν μπορούσε πια να διαχειριστεί το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο.
Για πρώτη φορά από την έναρξη της αιγυπτιακής επανάστασης, χιλιάδες γυναίκες διαδήλωσαν στο κέντρο του Καΐρου. Ο λόγος για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε μια κοινωνία που μετά την πτώση ενός δικτάτορα, στις πρώτες βουλευτικές εκλογές ανέδειξε σε πρώτη δύναμη ισλαμικά κόμματα, αρθρώθηκε από την πλειοψηφούσα «μειονότητα» της Αιγύπτου. Αλλά αυτή τη φορά η άγρια καταστολή έφερε κι άλλες πρωτιές. Πρόσφατα εκλεγμένοι βουλευτές οργάνωσαν διαμαρτυρία ενάντια στην καταστολή. Ταυτόχρονα, 19 επαναστατικές οργανώσεις αλλά και ακιβιστές που βρίσκονται στην πλατεία Ταχρίρ από την 25η Γενάρη, κάλεσαν την Παρασκευή την πρώτη διαδήλωση για τις ελεύθερες γυναίκες της Αιγύπτου.
Ταυτόχρονα, από την πλευρά της στρατιωτικής ηγεσίας καταρρέουν όλα τα προσχήματα «μεταβατικής διακυβέρνησης», όταν στρατηγός και σύμβουλος της υπηρεσίας υποθέσεων ηθικής των ενόπλων δυνάμεων χαρακτηρίζει τους διαδηλωτές ως «μερικούς ταραξίες του δρόμου που τους αξίζει να τους ρίξουν μέσα στους φούρνους του Χίτλερ», την ίδια στιγμή που ο στρατός προσπαθεί να περιορίσει τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης που προβάλλουν εικόνες από τις αγριότητες που διαπράττονται. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι αρνούνται, πιστοί στις συμμαχίες τους, να συμμετάσχουν στη διαδήλωση της Ταχρίρ και καλούν τους νέους να δώσουν την ευκαιρία στο διορισμένο πρωθυπουργό να ολοκληρώσει τις εκλογές.
– Πώς σχολιάζετε την άνοδο των ισλαμικών κομμάτων στις εκλογές των χωρών που αποτέλεσαν το επίκεντρο της Αραβικής Άνοιξης;
– Η εκλογική νίκη των ισλαμικών κομμάτων στην Τυνησία και ακόμα περισσότερο στην Αίγυπτο δεν αποτελεί έκπληξη. Αυτά τα κόμματα δεν καλούσαν σε εξέγερση και ήταν πραγματικά εναντίον της. Τουλάχιστον στην Αίγυπτο ξεκάθαρα οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι πήραν θέση στην αρχή, την 25η Γενάρη, ενάντια στο κίνημα και συνέχισαν με αυτή τη γραμμή για πολλές μέρες. Παρόλ’ αυτά, για πολλούς μοιάζει περίεργο το γεγονός ότι σημειώνουν αυτή τη νίκη. Τα πράγματα είναι σχετικά απλούστερα απ’ ό,τι φαίνονται. Το ισλαμικό κίνημα επωφελούταν εδώ και 20-30 χρόνια από την αποπολιτικοποίηση που προωθούσε το καθεστώς. Ο ισλαμισμός αποτελούσε το μόνο επιτρεπόμενο λόγο, παράλληλα με τον επίσημο. Έτσι, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι εμφανίζονταν ως αντιπολίτευση, ενώ στην πραγματικότητα ήταν συμμέτοχοι στο σύστημα στην Αιγύπτο ήδη από τον εποχή του Σαντάτ και μετά του Μουμπάρακ. Η ισλαμική δύναμη λοιπόν είναι αποτέλεσμα της αποπολιτικοποίησης. Αυτή η αποπολιτικοποίηση θα μειωθεί σταδιακά από τη συνέχιση του αγώνα. Έχουμε ήδη δει μέσα σε λίγους μήνες το επίπεδο πολιτικοποίησης των συμμετεχόντων στο κίνημα, είτε της νεολαίας είτε των σοσιαλιστικών και δημοκρατικών οργανώσεων, των σωματείων, του κινήματος των αγροτών και πολλών άλλων οργανώσεων να ανεβαίνει. Kατανοούν πολύ περισσότερο την πολιτική σήμερα απ’ ό,τι μερικούς μήνες πριν. Και βέβαια αυτές οι οργανώσεις δεν είχαν το χρόνο να οργανωθούν και να ξεκινήσουν το μακρύ μακρύ ταξίδι της επαναπολιτικοποίησης του λαού, ώστε να τους βοηθήσουν να κατανοήσουν τι είναι στην πραγματικότητα το πολιτικό ισλάμ. Γι’ αυτό και η στρατηγική των ΗΠΑ, του Ομπάμα, όπως επίσης της Σαουδικής Αραβίας αλλά και του καλού τους φίλου, του Ισραήλ, ήταν από την αρχή του κινήματος υπέρ της πολύ γρήγορης διενέργειας εκλογών. Γιατί γνώριζαν ότι αυτές οι εκλογές θα έφερναν μαζί τους τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και το πολιτικό ισλάμ, οι οποίοι είναι σύμμαχοί τους και όχι εχθροί. Και γι’ αυτό άλλωστε έχουν δώσει πιστοποιητικό δημοκρατίας σε αυτά τα μη δημοκρατικά και αντιδραστικά κόμματα. Τώρα, απέναντι σε αυτό υπάρχει και μια άλλη νομιμοποίηση, που εμφανίζεται κυρίως στην Αίγυπτο. Υπάρχει η νομιμοποίηση του αγώνα, των κινητοποιήσεων και γι’ αυτό εισερχόμαστε στην Αίγυπτο σε μια πολύ μακρά περίοδο αγώνα διαρκείας, κινητοποιήσεων που δεν πρόκειται να τελειώσουν όπως και αυξανόμενων αντιφάσεων στο εσωτερικό του αντιδραστικού μπλοκ και ειδικά στην περίπτωση της Αιγύπτου, ανάμεσα στην ηγεσία του στρατού και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Είναι κατά βάση σύμμαχοι, αλλά βρίσκονται σε ανταγωνισμό για το ποιος θα είναι επικρατέστερος σε αυτή τη συμμαχία.
– Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι έχουν ήδη δομές που απλώνονται στη χώρα, αλλά υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε αυτές και τη διακυβέρνηση ενός κράτους. Θεωρείτε ότι η οικονομική και η όποια κοινωνική πολιτική τους είναι επαρκής ώστε να διατηρήσουν την πολιτική τους ισχύ και αφού αναλάβουν τη διακυβέρνηση του κράτους; Mπορούν να πάρουν την εξουσία από το στρατό;
– Εδώ έχουμε δύο προβλήματα. Αν υποθέσουμε ότι ο στρατός θα αποδεχτεί τη συμμετοχή τους στην εξουσία, κι αυτό αποτελεί ουσιαστικά τη «διαμάχη» μεταξύ τους, αλλά έστω ότι τους το επιτρέπει, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι δεν είναι μόνο ισλαμικό κόμμα, αλλά είναι ένα αντιδραστικό κόμμα. Όχι απλά συντηρητικό. Αντιδραστικό όχι μόνο σε πολιτισμικό επίπεδο, όπως όσον αφορά τη μεταχείριση των γυναικών ή των κοπτών χριστιανών, αλλά είναι επίσης, κι αυτό δεν είναι μικρότερης συμμασίας, πολύ αντιδραστικοί σε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Ήταν αντιδραστικό κόμμα από την ίδρυσή του. Χωρίς να μακρυγορώ, σημειώνω ότι δημιουργήθηκαν το 1927, το 1930 υποστήριξαν τη φασιστική δικτατορία του Πασά, ενάντια στο Γουάφτ που εκείνη την εποχή εκπροσωπούσε την πιο δημοκρατική δύναμη στην Αίγυπτο. Το 1946, όταν βρέθηκαν απέναντι στον αγώνα της εργατικής τάξης και των φοιτητών και πάλι στήριξαν ένα φασιστικό πραξικόπημα από τον Νοκράσι και το 1954, όταν ο Νάσερ κινήθηκε προς τα αριστερά, μετατράπηκαν σε αντιπολίτευση και στηρίχθηκαν από τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία. Είναι λοιπόν κατά βάση ένα αντιδραστικό κόμμα που βέβαια χρησιμοποιεί τη θρησκεία, αλλά αυτό αποτελεί μέρος του χαρακτήρα τους. Τώρα είναι ολοκληρωτικά και απολύτως ευθυγραμμισμένοι με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και γι’ αυτό η Δύση δεν τους φοβάται αλλά ουσιαστικά καλωσορίζει οποιαδήποτε συνεργασία. Θεωρώντας όμως ότι θα συνεργαστούν σε μια κυβέρνηση που θα συνεχίσει ακριβώς αυτό που ο Σαντάτ και ο Μουμπάρακ εφάρμοζαν, τη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Με αυτό τον τρόπο κανένα από τα προβλήματα της κοινωνικής καταστροφής που είναι η ρίζα της επανάστασης, δεν θα βρει λύση. Επομένως το κίνημα θα συνεχιστεί και είναι βέβαιο ότι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι θα χάσουν την αξιοπιστία τους. Επιπλέον, δεν ξέρουμε ακριβως σε τι έκταση η ηγεσία του στρατού θα ανεχτεί να αποκτήσουν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι μεγάλη δύναμη στην κυβέρνηση. Έπαιζαν ήδη σημαντικό ρόλο στις προηγούμενες κυβερνήσεις των Σαντάτ και Μουμπάρακ, τους είχε δοθεί άλλωστε εξουσία σε τρεις μεγάλους θεσμούς, την εκπαίδευση, τη δικαιοσύνη και την τηλεόραση. Ξέρετε καμία χώρα στην οποία η κυβέρνηση να παραχωρεί στην αντιπολίτευση αυτούς τους θεσμούς; Όχι! Ήταν πάντα συνέταιροι και συνεχίζουν να είναι στο νεοφιλελεύθερο ψέμα. Όμως με την αυξανόμενη πολιτικοποίηση και τη συνέχιση των αγώνων, είμαι βέβαιος ότι θα χάσουν όποια νομιμοποίηση έχουν.
– Το ισλαμικό κόμμα, που πήρε την πρωτιά στις εκλογές της Τυνησίας, συμβούλευσε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους της Αιγύπτου να μη συμμαχήσουν σε κυβέρνηση με τους σαλαφιστές, αλλά με κάποιο πιο κοσμικό κόμμα, ώστε να αποκτήσουν μεγαλύτερη λαϊκή εμποστοσύνη. Το θεωρείτε πιθανό;
– Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν είναι σε καμία περίπτωση κοσμικοί, όχι μόνο οι σαλαφιστές αλλα και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Υπάρχει ουσιαστικά καταμερισμός εργασίας μεταξύ των δύο, δεν είναι εχθροί. Για τους Αδελφούς Μουσουλμάνους οι σαλαφιστές είναι πολύ χρήσιμοι γιατί μπροστά τους μοιάζουν μετριοπαθείς. Αλλά μετριοπαθείς με ποια έννοια; Είναι, όπως σας είπα, απολύτως ευθυγραμμισμένοι με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική.
– Νομίζετε ότι υπάρχει πεδίο για τις πολιτικές της Αριστεράς αυτή τη στιγμή στην Αίγυπτο;
– Αν κάποιος το δει βραχυπρόθεσμα, σίγουρα όχι. Αλλά μακροπρόθεσμα, σίγουρα ναι! Γιατί οι αγώνες θα συνεχίζουν και θα εξελίσσονται και η πολιτικοποίηση θα κλιμακώνεται. Η ιστορία της Αιγύπτου άλλωστε είναι μια ιστορία μεγάλων περιόδων, διάρκειας μέχρι και μισού αιώνα, συνεχιζόμενων αγώνων που κινούνταν προς τα αριστερά και τις οποίες ακολουθούσαν μεγάλες περίοδοι ήττας και θα λέγαμε, κινηματικής νάρκωσης. Τώρα μπαίνουμε σε μια μακρά περίοδο αγώνων διαρκείας.
– Μετά την ολοκλήρωση του πρώτου γύρου των εκλογών, υπάρχει δυνατότητα τα νέα κοσμικά και αριστερά κόμματα που πήραν μέρος στην επανάσταση στην Αίγυπτο να διαμορφώσουν συμμαχία ώστε να έχουν καλύτερα αποτελέσματα;
– Δεν θα μπορούσαν να έχουν καλύτερα αποτελέσματα, γιατί δεν είχαν χρόνο να οργανωθούν, επίσης δεν διαθέτουν οικονομική ή οποιαδήποτε άλλη υποστήριξη. Γι’ αυτό και η στρατηγική των ΗΠΑ ήταν να υπάρξει μια μικρή περίοδος μετάβασης και γρήγορες εκλογές. Κάτι που θα επέτρεπε στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, που έχουν μια τεράστια οργάνωση και δισεκατομμύρια δολάρια από τις κυβερνήσεις του Κόλπου, να είναι οι νικητές. Αλλά ξέρετε, ο λαός της Αιγύπτου δεν είναι τόσο αφελής. Δεν βλέπουν τη νίκη των Αδελφών Μουσουλμάνων σαν κάτι μόνιμο. Είναι διαδεδομένη ρήση ότι στην Αίγυπτο υπάρχουν δύο κοινοβούλια. Η Βουλή, που ονομάζεται το κοινοβούλιο του χρήματος, και το κοινοβούλιο των ανθρώπων στους δρόμους. Που σημαίνει ότι είναι δεδομένο ότι ο αγώνας θα συνεχιστεί.
– Οι ισλαμιστές και ειδικά οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι στην Αίγυπτο λένε ότι δεν έχουν καλές σχέσεις με το Ισραήλ. Θεωρείτει ότι αυτό είναι αλήθεια;
– Αυτό είναι ψέμα. Το καταλαβαίνετε όταν βλέπετε τον Εμίρη του Κατάρ να επισκέπτεται το Ισραήλ. Το Ισραήλ, οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία έχουν κοινούς στόχους στην περιοχή και ο βασικός τους είναι ακριβώς να εμποδίσουν την Άνοιξη των λαών. Γιατί ειδικά αν η Αίγυπτος σταθεί στα πόδια της, αυτό θα σημάνει το τέλος της επιρροής των ΗΠΑ, θα σημάνει το τέλος της ηγεμονίας της Σαουδικής Αραβίας που λειτουργεί προς όφελος των ισλαμικών κινημάτων και θα είναι μια ήττα στην προσπάθεια του Ισραήλ να προσαρτήσει την Παλαιστίνη. Έτσι έχουν συμφέροντα. Βέβαια οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, ιδιαίτερα στην Αίγυπτο, δεν μπορούν να τα πουν αυτά. Γιατί ένα μέρος της δημαγωγικής τους προπαγάνδας είναι ότι εμφανίζονται ως αντισιωνιστές. Δεν είναι στην ουσία, αλλά δεν μπορούν να το παραδεχτούν δημόσια. Και οι ΗΠΑ ξέρουν πολύ καλά ότι δεν πρόκειται να κάνουν το παραμικρό προς υποστήριξη των Παλαιστινίων.
– Ποιος νομίζετε ότι είναι ο ρόλος του στρατού στην Αίγυπτο;
– Ο στρατός, ήδη από την εποχή του Σαντάτ, είναι μέρος του καθεστώτος. Στους επικεφαλής του δίνονται ενάμιση εκατομμύριο δολλάρια το χρόνο, ώστε να γίνουν μέρος του συστήματος, δηλαδή να πλουτίσουν. Ο λαός ονομάζει αυτή τη στιγμή το στρατό της Αιγύπτου «επιχείρηση στρατός», τους βλέπουν σαν οικονομικη επιχείρηση. Έχουν αποκτήσει επιχειρήσεις, μεταφορικά μέσα, σπίτια κ.λπ. Επομένως, είναι μέρος του συστήματος το οποίο μοιράζονται με το ισλαμικό κίνημα. Υπάρχει όμως ανταγωνισμός μεταξύ τους για την ηγεσία αυτής της συμμαχίας. Κι αυτό δεν είναι γνωστό.
Στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ έγινε στη Λιβύη για τον έλεγχο των πετρελαίων
– Υπάρχουν φωνές που λένε ότι η Αραβική Άνοιξη φτάνει στο τέλος της. Νομίζετε ότι έχουν δίκιο;
– Νομίζω ότι οι δυτικές δυνάμεις, οι ιμπεριαλιστές, θα το ευχόντουσαν αυτό. Δεν θα είμαι απόλυτος, αλλά είναι πολύ μεγάλη πιθανότητα το κίνημα να συνεχιστεί στην Αίγυπτο και την Τυνησία και να κάνει την εμφάνισή του και σε άλλες χώρες. Θεωρώ κάποιες από αυτές πως είναι το Μαρόκο και η Αλγερία. Θεωρώ επίσης ότι τα πράγματα δεν θα εξελιχθούν σύμφωνα με τις προβλέψεις των ιμπεριαλιστών. Ο αγώνας θα επικρατήσει σταδιακά, αλλά πρόκειται για μια μακρά και αργή διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης.
– Αν τώρα στρέψουμε το βλέμμα στη Λιβύη, θεωρείτε ότι είναι μέρος της Αραβικής Άνοιξης;
– Όχι και σε αυτό είμαι απόλυτος. Η περίπτωση της Λιβύης είναι τελείως διαφορετική από αυτή της Αιγύπτου και της Τυνησίας. Εκεί από την πρώτη μέρα επρόκειτο για ένα πραξικόπημα μικρών ομάδων ενάντια στο καθεστώς Καντάφι, οι οποίες στηρίχτηκαν αμέσως από τη στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ. Η Λιβύη είναι περίπτωση που δεν υπήρξε καθόλου μαζικό κίνημα, ήταν μια στρατιωτική επέμβαση της οποίας οι στόχοι είναι τρεις: O έλεγχος του πετρελαίου, ο έλεγχος των αποθεμάτων και πηγών νερού που δεν είναι μικρότερης σημασίας από το πετρέλαιο και οι οποίες στη Λιβύη είναι υπόγειες, μη ανανεώσιμες αλλά εν αφθονία και κάτι που οι ιμπεριαλιστικές και ιδιαίτερα οι γαλλικές εταιρείες ήθελαν. Και τρίτον, η εγκατάσταση της στρατιωτικής βάσης των ΗΠΑ, της Αφρικόμ, η οποία έχει την έδρα της στη Στουτγκάρδη της Γερμανίας και προγραμματίζεται να μεταφερθεί στη Λιβύη με σκοπό να εγκατασταθεί σε μια θέση κλειδί ώστε να διαχειριστεί εν συνεχεία την Αίγυπτο, την Αλγερία, την Νιγηρία, δηλαδή τις μεγάλες χώρες της περιοχής.
– Υπάρχουν πληροφορίες ότι στη Λιβύη και ειδικά σε κάποιες περιοχές, μπορούμε να κάνουμε λόγο για σφαγές. Έχετε γνώση των περιστατικών;
– Θεωρώ ότι είναι αλήθεια, αλλά έχουμε δυστυχώς πολύ λίγες πληροφορίες. Ακριβώς γιατί αυτοί που ανήλθαν στην εξουσία δεν είναι λαϊκές δυνάμεις, είναι συμμορίες που απέκτησαν εξουσία με τη στήριξη των ιμπεριαλιστών και του ΝΑΤΟ και επομένως απλώς δολοφονούν όσους θεωρούν ότι δεν θα τους στηρίξουν.
– Μπορεί να υπάρξουν ομοιότητες ανάμεσα σε αυτό που συνέβη στη Λιβύη και σε αυτό που πρόκειται να συμβεί στη Συρία;
– Όχι, η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Αρχικά γιατί οι Ρώσοι και οι Κινέζοι έχουν μάθει από την απόφασή τους να μη θέσουν βέτο στην επέμβαση στη Λιβύη και δεν θα επαναλάβουν αυτό το σφάλμα όσον αφορά τη Συρία. Δεύτερον, στη Συρία έχουμε δύο πολύ ισχυρά λαϊκά κινήματα. Το ένα, που πιθανότατα είναι και το πιο σημαντικό, αποτελείται από δημοκρατικές δυνάμεις που περιλαμβάνουν και την Αριστερά, έτοιμες να εξαναγκάσουν το καθεστώς σε διαπραγματεύσεις και να επιτύχουν τον εκδημοκρατισμό και την αλλαγή της οικονομικής πολιτικής από τον νεοφιλελευθερισμό σε περισσότερο κοινωνικά προσανατολισμένες πολιτικές. Ταυτόχρονα, υπάρχουν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι που στηρίζονται από τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ και τις ΗΠΑ στους οποίους έχουν δoθεί μέχρι και όπλα. Στην περίπτωση της Συρίας αληθεύει ότι άθρωποι που συμμετέχουν στους Αδελφούς Μουσουλμάνους έχουν χρησιμοποιήσει όπλα ενάντια στο στρατό και την αστυνομία. Πρόκειται δε για μια πολύπλοκη κατάσταση, γιατί ακόμα και στο εσωτερικό του καθεστώτος υπάρχουν φωνές γύρω από τον Άσαντ που δεν μπορούν να φανταστούν διαπραγματεύσεις με τις δημοκρατικές και λαϊκές δυνάμεις, κάτι που θα ήταν ο μόνος τρόπος ώστε να απομονωθούν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Αλλά πιθανότατα υπάρχουν και άλλες που κατανοούν ότι αυτός ο αδιέξοδος μονόδρομος της καταπίεσης δεν μπορεί να συνεχιστεί εσαεί.
– Έχει όμως ήδη δημιουργηθεί το Εθνικό Συμβούλιο της Συρίας στην Κωνσταντινούπολη.
– Ναι, αλλά αυτό δεν αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία του κινήματος. Βέβαια προβάλλεται από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης μιας και είναι φιλικό προς τους ιμπεριαλιστές.
– Θεωρείτε λοιπόν ότι στη Συρία, παρά τις κινήσεις της Γαλλίας, των ΗΠΑ ή ακόμα και της Τουρκίας, δεν θα αποτολμήσουν εισβολή στη χώρα;
– Μην ξεχνάτε ότι και η κυβέρνηση της Τουρκίας δεν είναι απλώς ισλαμική, είναι μια αντιδραστική κυβέρνηση, νεοφιλελεύθερη και μέλος του ΝΑΤΟ και γι’ αυτό το λόγο δεν βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Επομένως, η πίεση της Τουρκίας προς τη Συρία είναι στο πλαίσιο της στρατηγικής των ιμπεριαλιστών, που ουσιαστικά στηρίζουν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και όχι το πραγματικό, δημοκρατικό και λαϊκό, κίνημα.
