Όλη την τελευταία εβδομάδα έχουμε κατακλυστεί από μια μεθοδευμένη προσπάθεια να εμφανιστεί η συγχώνευση Άλφα - Γιούρομπανκ ως η επιχειρηματική κίνηση που αλλάζει τα δεδομένα και βάζει ξανά την Ελλάδα στο δρόμο της ανάκαμψης. Το Κατάρ παρουσιάζεται ως ο ξένος επενδυτής που δίνει εμπιστοσύνη στη χώρα. Οι δήθεν έγκυροι σχολιαστές (που συγχρόνως συστηματικά υπερασπίζονται το Μνημόνιο) προωθούν την άποψη ότι ο ιδιωτικός τομέας παίρνει πρωτοβουλίες για να βγάλει τη χώρα από την κρίση εν αντιθέσει με το Δημόσιο. Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική.
του Γιώργου Παυλόπουλου
Όποιος διάβασε την επίσημη ανακοίνωση για τη συγχώνευση των δύο τραπεζών, καθώς και αυτή για τα αποτελέσματα του πρώτου εξαμήνου του 2011 που δημοσιεύτηκαν ταυτόχρονα, οφείλει να καταλήξει σε διαφορετικά συμπεράσματα. Πρώτον, οι δύο τράπεζες εμφανίζουν επίσημες ζημίες σχεδόν 1 δισ. ευρώ το 6μηνο. Στην πραγματικότητα όμως οι ζημίες είναι πολύ περισσότερες, διότι δεν έχει υπολογιστεί το σύνολο των ομολόγων που κατέχουν και θα υποστούν «κούρεμα» και κυρίως, δεν έχουν υπολογίσει τις πραγματικές ζημίες στα δάνειά τους. Ο τελευταίος λόγος καλύπτεται εντέχνως γιατί θέλουν να εμφανίσουν τον «υγιή» ιδιωτικό τομέα να επιβαρύνεται κυρίως από το «κακό» Δημόσιο.
Τα προβληματικά δάνεια των δύο τραπεζών είναι πολύ μεγαλύτερα των εμφανιζομένων. Οι δύο τράπεζες κάνουν προβλέψεις (δηλαδή θεωρούν επισφαλή) γύρω στο 10,5% του χαρτοφυλακίου των δανείων τους. Το ποσοστό αυτό προκύπτει από τα λογιστικά πρότυπα, όπου «επισφαλές» κρίνεται όποιο δάνειο εμφανίζει καθυστέρηση άνω των 90 ημερών. Οι τραπεζίτες όμως συστηματικά αναδιαρθρώνουν τα δάνεια επιμηκύνοντάς τα για να μην εμφανίζουν καθυστέρηση, κρύβοντας έτσι το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Αν αυξηθούν τα καθυστερημένα δάνεια στο 15% του χαρτοφυλακίου (ποσοστό χαμηλότερο του πραγματικού), τότε οι ζημίες για τις δύο τράπεζες θα ξεπεράσουν τα 4 δισ. ευρώ! Με λίγα λόγια, πρόκειται για επιχειρήσεις απολύτως χρεωκοπημένες, οι οποίες βάδιζαν με μαθηματική ακρίβεια στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Η ένταξη στο τελευταίο δεν είναι κρατικοποίηση όπως το εμφανίζουν ορισμένοι, αλλά ένα ενδιάμεσο στάδιο διάρκειας έως 24 μηνών, προκειμένου να ιδιωτικοποιηθεί εκ νέου η τράπεζα. Είναι μια από τις συνθήκες που επέβαλε η τρόικα με το Μνημόνιο προκειμένου να «βάλουν χέρι» οι ξένοι στις ελληνικές τράπεζες. Το πρόβλημα με τους έλληνες τραπεζίτες ήταν ότι έτσι θα έχαναν την αξία των μετοχών τους και τη διοίκηση των τραπεζών. Τι σκέφτηκαν λοιπόν οι μέτοχοι των δύο τραπεζών; Να πουλήσουν την ιστορία της συγχώνευσης με προίκα από τον κουμπάρο του Κατάρ.
Είναι μια κίνηση στην οποία υποτίθεται ότι θα εισέρθουν νέα κεφάλαια και θα δημιουργηθεί η μεγαλύτερη τράπεζα. Στην πραγματικότητα, αυτό δεν προκύπτει από πουθενά. Το επίσημο δελτίο συγχώνευσης προβλέπει μεν αύξηση 3,9 δισ. αλλά «φρέσκο» χρήμα δεν είναι σίγουρο ότι έρχεται. Κατ’ αρχάς, το Κατάρ το οποίο είναι ο κυριότερος μέτοχος μέχρι στιγμής, δεν έχει κάνει καμία επίσημη ανακοίνωση ή εμφάνιση. Υπάρχει μόνο η πρόθεσή του (όχι δέσμευση) να καταβάλει 0,5 δισ. με μετατρέψιμο ομολογιακό δάνειο το 2012. Υπάρχει πρόβλεψη για άντληση 1,25 δισ. από το χρηματιστήριο αν οι συνθήκες το επιτρέπουν όπως αναφέρεται στο επίσημο δελτίο, γεγονός εξαιρετικά αμφίβολο με την οικονομία σε κακά χάλια. Τα δε υπόλοιπα χρήματα μέχρι τα 3,9 δισ. θα προέλθουν από οικονομίες κλίμακας(!), πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων και αναπροσαρμογές στον ισολογισμό(!), δηλαδή καθόλου «φρέσκο» χρήμα. Ουσιαστικά, για να πετύχει η συγχώνευση χρειάζονται εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες στην οικονομία που είναι δύσκολο να υπάρχουν το 2012. Χωρίς την προηγούμενη συνθήκη, πρόκειται στην ουσία για μια συγχώνευση δύο προβληματικών εταιρειών.
Έτσι όπως διαμορφώνεται η κατάσταση, το πιθανότερο είναι ότι οι μέτοχοι των δύο τραπεζών έβαλαν μπροστά το Κατάρ για να το χρησιμοποιήσουν σαν ασπίδα για να μην τους πάρουν τις τράπεζες. Ξέρουν ότι το Κατάρ έχει ήδη 5% στην Άλφα και καλές σχέσεις με τον πρωθυπουργό. Του δίνουν με μη δεσμευτική συμφωνία τη δυνατότητα να εξαγοράσει με πολύ ικανοποιητική τιμή (εγγυημένη απόδοση 30% τα 3 πρώτα χρόνια και μετά επιπλέον 20% πρέμιουμ ανά μετοχή) μετοχές αξίας 0,5 δισ. ευρώ. Γιατί να μην δεχθεί να «παίξει» το παιχνίδι από το να απαξιωθούν και οι δικές του μετοχές στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας; Αλλά μέχρι εκεί. Δήλωση ότι θα βάλει σίγουρα λεφτά δεν προκύπτει από πουθενά. Αυτές είναι ορισμένες από τις αιτίες που οι αναλυτές παρατήρησαν και κατά συνέπεια οι μετοχές μετά το ρεκόρ ανόδου 30% στο χρηματιστήριο έκαναν βουτιά και επανήλθαν στα ίδια χαμηλά επίπεδα.
Με αφορμή τον επιχειρηματικό «γάμο της χρονιάς», να επισημανθούν δύο ακόμη γεγονότα. Πρώτον, ορισμένοι ήξεραν και έπαιξαν τόσο στην άνοδο της μετοχής όταν ανακοινώθηκε η συμφωνία, όσο και στην υποχώρηση, όταν άρχισαν να ανακοινώνονται οι λεπτομέρειες της συμφωνίας. Μάλιστα, το κέρδος σε όσους έπαιξαν παράγωγα είναι ασύλληπτο (συντηρητική τοποθέτηση απέδιδε 300% κέρδος την ημέρα!). Θα βρεθεί εισαγγελέας να ψάξει την υπόθεση; Δεύτερο, γίνεται φανερή για μια ακόμη φορά η υποκρισία των τραπεζιτών και των εκπροσώπων τους τα ΜΜΕ. Αυτοί οι οποίοι στο όνομα του νεοφιλελευθερισμού και της αγοράς υποστήριζαν ότι ο ανταγωνισμός και η ύπαρξη πολλών επιχειρήσεων κατά κλάδο είναι προς όφελος της κοινωνίας, τώρα αναίσχυντα υποστηρίζουν τη χρησιμότητα των ολιγοπωλίων με 2 ½ τράπεζες στη χώρα μας.
Οι πιθανότητες να προχωρήσει η συμφωνία δεν είναι πολλές. Ο μόνος σίγουρος παράγοντας για την ολοκλήρωση αυτής της συμφωνίας είναι τα κέρδη από τη μείωση του «λειτουργικού κόστους», δηλαδή τον εξανδραποδισμό των εργαζόμενων. Μάλιστα, δεν αποκλείεται αντί για τη μεγάλη ιδιωτική τράπεζα να προχωρήσουν σε συγχώνευση, να μη γίνουν οι αυξήσεις κεφαλαίων και να καταλήξει η νέα συγχωνευμένη τράπεζα στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας...
