Το μέλλον του Άσαντ παίζεται στις διαπραγματεύσεις,
ενώ φαίνεται ότι ΗΠΑ και Ρωσία καταλήγουν σε κάποια συμφωνία για την
απομάκρυνσή του σε ένα βάθος χρόνου. Αντικαθεστωτικοί Σύροι μαχητές
εκπαιδεύονται από δυτικούς μισθοφόρους στην Ιορδανία, σύμφωνα με πληροφορίες.
Στη δίνη της Συρίας παρασύρονται Λίβανος, Τουρκία, Ιράκ και Ιράν.
του Άρη Χατζηστεφάνου
Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων των μεγάλων
δυνάμεων κρίνεται τα τελευταία 24ωρα το μέλλον της Συρίας αλλά και της
ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Παρά τις ρητορικές τους αντιπαραθέσεις και τις
εκατέρωθεν κατηγορίες για εμπλοκή στις συγκρούσεις, η Ουάσινγκτον και η Μόσχα
φαίνεται πως έχουν συμφωνήσει καταρχάς σε ένα σχέδιο απομάκρυνσης του προέδρου
Άσαντ, με πρωταρχικό στόχο τη διασφάλιση της ροής πετρελαίου και φυσικού αερίου
από την ευρύτερη περιοχή. Οι λεπτομέρειες αυτού του σχεδίου πάντως παρέμεναν
αδιευκρίνιστες μέχρι το πρωί του Σαββάτου, οπότε αναμενόταν η κρίσιμη σύνοδος
των μεγάλων δυνάμεων στη Γενεύη.
Επικαλούμενος «υψηλόβαθμη πηγή» που γνωρίζει τη
«διαδικασία μετάβασης της μπααθικής εξουσίας», ο βετεράνος δημοσιογράφος
Ρόμπερτ Φισκ υποστήριζε ότι η Δύση ενδέχεται να ανεχτεί τον Άσαντ στην εξουσία
για άλλα δύο χρόνια. Στόχος της Ουάσινγκτον και των ευρωπαϊκών δυνάμεων σε αυτό
το παιχνίδι, υποστηρίζει ο Φισκ, είναι να ελέγξουν τη διαδικασία μετάβασης,
ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα στους δύο βασικούς άξονες μεταφοράς πετρελαίου
και φυσικού αερίου – τον ένα από το Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία και τον
δεύτερο από το Ιράν. Και οι δυο αυτοί ενεργειακοί διάδρομοι διέρχονται σε
ορισμένα τμήματα από τη Συρία και το ενδεχόμενο διακοπής τους θα σήμαινε ότι η
Ευρώπη θα οδηγούνταν σε σχεδόν ολοκληρωτική ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία.
Το σενάριο που περιγράφει ο Ρόμπερτ Φισκ προβλέπει
ότι η Μόσχα θα αποδεχθεί την τελική απομάκρυνση του Άσαντ με αντάλλαγμα τη
διατήρηση της ναυτικής της βάσης στο Ταρτούς της Συρίας από το διάδοχο
καθεστώς. Η Ρωσία δηλαδή εμφανίζεται έτοιμη να ανταλλάξει τον άνθρωπό της στη
Δαμασκό με δεσμεύσεις για την μακροπρόθεσμη εξασφάλιση της επιρροής της στη
χώρα. Παρόλ’ αυτά, κάθε προσπάθεια ελέγχου της επόμενης ημέρας προϋποθέτει
σχεδιασμό και αυτό σημαίνει μια μικρή ή μεγαλύτερη παράταση ζωής για τον Άσαντ.
Η σκακιέρα στην οποία παίζεται βέβαια το παιχνίδι
των μεγάλων δυνάμεων δεν περιορίζεται στα σύνορα της Συρίας αλλά επεκτείνεται
από τον Λίβανο μέχρι την Τουρκία και από το Ιράκ μέχρι τη Σαουδική Αραβία και
το Κατάρ. Κύριο χαρακτηριστικό των τελευταίων εβδομάδων είναι η εξάπλωση της
έντασης σε γειτονικές χώρες, η οποία μπορεί να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις
δεδομένου του ψυχροπολεμικού κλίματος που επικρατεί εδώ και χρόνια ανάμεσα στο
Ισραήλ, το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία. Η κρίση της Συρίας γίνεται αισθητή
πλέον στον Λίβανο ο οποίος ισορροπεί πάντα στα όρια του εμφυλίου πολέμου. Πέρα
από την παρουσία χιλιάδων Σύρων προσφύγων στο έδαφός του, ο Λίβανος ζει μια
ανανεωμένη ένταση ανάμεσα σε σουνίτες, οι οποίοι έχουν ταχθεί στο πλευρό των
Σύρων αντικαθεστωτικών και των αλεβιτών οι οποίοι διατηρούσαν στενούς δεσμούς
με τη Δαμασκό από τα χρόνια της συριακής στρατιωτικής παρουσίας στη χώρα.
Την ίδια ώρα η κατάρριψη του τουρκικού μαχητικού από
τη συριακή αεράμυνα ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για κάθε ενδεχόμενο. Αν και οι
ακριβείς συνθήκες της κατάρριψης παραμένουν αδιευκρίνιστες, οι περισσότερες
πληροφορίες συγκλίνουν στο ότι η τουρκική αεροπορία παραβίασε τον εναέριο χώρο
της Συρίας για να δοκιμάσει τις δυνατότητες της συριακής αεράμυνας, η οποία στηρίζεται
σε συστήματα ρωσικής κατασκευής. Ακόμη και αν κάποιος αποκλείσει το ενδεχόμενο
τουρκικής (βλ. ΝΑΤΟικής) προβοκάτσιας, είναι βέβαιο ότι η Ουάσινγκτον
εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο το περιστατικό για να προετοιμάσει το σκηνικό
γενικευμένης επίθεσης δυτικών δυνάμεων εναντίον της Δαμασκού, με κεντρικό άξονα
και πάλι το ΝΑΤΟ. Ακόμη και αν δεν σκοπεύει να κάνει άμεσα χρήση αυτής της
δυνατότητας, η απειλή μιας δυτικής επιδρομής αλλάζει το σκηνικό όχι μόνο στο
έδαφος της Συρίας αλλά και στις διπλωματικές διαπραγματεύσεις που βρίσκονται σε
εξέλιξη με τη Ρωσία και τις περιφερειακές δυνάμεις της περιοχής.
Παρενθετικά πάντως πρέπει να σημειωθεί ότι ο Ρετζέπ
Ταγίπ Ερντογάν αν και συγκάλεσε συνάντηση των χωρών μελών του ΝΑΤΟ (με βάση το
άρθρο 4 και όχι το άρθρο 5 που καλεί όλα τα μέλη να αναλάβουν στρατιωτική
δράση) είναι αμφίβολο αν θα ήθελε να προχωρήσει σε στρατιωτική σύγκρουση με τη
Συρία. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα έφερνε και πάλι στο προσκήνιο τους Τούρκους
στρατηγούς, τους οποίους ο ίδιος χρειάστηκε σχεδόν μια δεκαετία για να βάλει
στο περιθώριο.
Κάθε ρεαλιστική συμφωνία για το μέλλον της Συρίας
πρέπει να λαμβάνει υπόψη τον σιιτικό άξονα Ιράν - Χεζμπολάχ αλλά και τη μεγάλη
επιρροή της Τεχεράνης στο Ιράκ. Η Ουάσινγκτον όμως αν και γνωρίζει αυτή την
πραγματικότητα, έθεσε βέτο στην παρουσία Ιρανών διπλωματών στη συνάντηση της
Γενεύης, περιπλέκοντας περαιτέρω την κατάσταση.
Στο επίπεδο των στρατιωτικών επιχειρήσεων, πέρα από
τη δεδομένη και συνεχιζόμενη βαρβαρότητα του καθεστώτος Άσαντ, οι τελευταίες
εβδομάδες έφεραν στο φως και το πραγματικό πρόσωπο των δυνάμεων που εξοπλίζει η
Ουάσινγκτον κυρίως μέσω της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ.
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις και οι εν ψυχρώ
εκτελέσεις ακόμη και δημοσιογράφων της κρατικής τηλεόρασης, κλιμακώνονται καθώς
οι (κατ’ ουσία μισθοφορικές) δυνάμεις της Δύσης φαίνεται πως έχουν λάβει εντολή
να δείξουν την ισχύ τους κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Ανεπιβεβαίωτες
πληροφορίες της βρετανικής εφημερίδας Ιντιπέντεντ ανέφεραν ότι κάθε εβδομάδα
περίπου 1.000 Σύροι μαχητές εκπαιδεύονται από μισθοφόρους στην Ιορδανία, σε
στρατιωτικές βάσεις που είχαν στήσει δυτικές κυβερνήσεις με πρόσχημα την
αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας.
Η Δύση δεν μπορεί να κρύβεται πλέον πίσω από το
δάχτυλό της και να αρνείται τις τεράστιες ευθύνες για την αιματοχυσία στη
Συρία. Αντ’ αυτού, οι μεγάλες δυνάμεις που συναντήθηκαν το Σαββατοκύριακο στη
Γενεύη φάνηκε να κινούνται με όρους μιας νέας Γιάλτας, όπου το πετρέλαιο, το
φυσικό αέριο και η διατήρηση στρατιωτικών βάσεων κυριάρχησε σε βάρος δεκάδων
χιλιάδων ανθρώπινων ζωών.
