Οποιοδήποτε σχέδιο πτώχευσης κι αν εφαρμοστεί θα συνοδευτεί από νέα μέτρα λιτότητας
Το θέμα δεν είναι αν θα γίνει αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, αλλά το πότε θα γίνει και επίσης η μορφή που θα πάρει! Αυτή είναι η πραγματικότητα έναν ακριβώς χρόνο μετά την επίσημη προσφυγή της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου στον κατ’ ευφημισμό «μηχανισμό διάσωσης» ΔΝΤ – ΕΕ, κάτω από το εκβιαστικό δίλημμα Μνημόνιο ή χρεοκοπία. Δώδεκα μήνες μετά και αφότου έχουν δοθεί στη δημοσιότητα τέσσερα μνημόνια η κήρυξη χρεοκοπίας είναι προ των πυλών και θέμα λίγων εβδομάδων.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ
Εξ αρχής να γίνει σαφές ότι η περίφημη αναδιάρθρωση δεν είναι τίποτε άλλο παρά χρεοκοπία. Ο λόγος που δεν χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη, αρνητικά φορτισμένη λέξη και αντί αυτής την τεχνοκρατική και ουδέτερη λέξη «αναδιάρθρωση» είναι για να μην φανεί το ναυάγιο της συγκεκριμένης οικονομικής πολιτικής, η οποία εφαρμόστηκε παρά τις τεράστιες κοινωνικές αντιδράσεις μόνο και μόνο για να διαχειριστεί το «ακανθώδες» υποτίθεται πρόβλημα του δημοσίου χρέους. Σε αυτό το βωμό θυσιάστηκαν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, τα ασφαλιστικά μας δικαιώματα, το δικαίωμα των απολυμένων στην αποζημίωση, η κατάργηση επιδομάτων, η άγρια περικοπή μισθών και ημερομισθίων, χιλιάδες σχολεία και ακόμη η ύπαρξη 100 νοσοκομείων! Για να εξυπηρετηθεί το χρέος! Κι έρχονται τώρα λέγοντας επί της ουσίας ότι το δημόσιο χρέος δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί κι απεργάζονται νέα σχέδια για να διαχειριστούν αυτή την κατάσταση που οι ίδιοι προκάλεσαν.
Γιατί, όσο γίνεται ηλίου φαεινότερο ότι άλλο ήταν τελικά το ζητούμενο αυτών των σκληρών ταξικών μέτρων – η διευκόλυνση των όρων αναπαραγωγής και κερδοφορίας του κεφαλαίου, μέσω της βίαιης αφαίρεσης εργατικών δικαιωμάτων, και όχι η επίλυση του δημοσιονομικού προβλήματος – άλλο τόσο έντονα γίνεται εμφανές ότι αυτή η πολιτική όχι απλώς δεν έλυσε αλλά οδήγησε σε παροξυσμό το δημοσιονομικό πρόβλημα. Με άλλα λόγια, η διαχείριση του προβλήματος από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και υπό τις οδηγίες ΔΝΤ – ΕΕ ενέτεινε το δημοσιονομικό πρόβλημα, «καίγοντας» κάθε άλλη δυνατότητα ήπιας επίλυσής του, που υπήρχε μέχρι πέρυσι. Ειδικότερα, η βύθιση της οικονομίας στην ύφεση, με αποτέλεσμα να μειωθούν μισθοί και ημερομίσθια, ιδιωτική καταναλωτική δαπάνη και δημόσια έσοδα, η συρρίκνωση της οικονομίας με αποτέλεσμα την σημαντική αύξηση του δημόσιου χρέους όπως μετριέται ως ποσοστό του ΑΕΠ και η περαιτέρω μείωση των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων με το τελευταίο φορολογικό νομοσχέδιο που θα οδηγήσει σε νέα μείωση των δημοσίων εσόδων οδήγησαν στην χρεοκοπία την οποία μετέτρεψαν κι αυτή σε μονόδρομο, στο πλαίσιο άσκησης της σημερινής ακραίας νεοφιλελεύθερης, φιλοεργοδοτικής πολιτικής. Με λίγα λόγια, η χρεοκοπία προήλθε ως συνέπεια της πολιτικής που εφάρμοσε η κατοχική κυβέρνηση του Γιωργάκη Τσολάκογλου και όλη αυτή η αξιοθρήνητη παρέα που αποτελεί το στενό του περιβάλλον.
Η αναμενόμενη χρεοκοπία επίσης, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο του ΔΝΤ ως πυρομανούς πυροσβέστη, αποτελεί και μια επίλυση του προβλήματος του ελληνικού δημοσίου χρέους που είναι η καλύτερη δυνατή για τα συμφέροντα της αστικής τάξης και δη των ηγετικών της μερίδων όπως είναι οι διεθνείς τραπεζίτες, αξιοποιώντας στο έπακρο τους σημερινούς συσχετισμούς για το κεφάλαιο. Η λύση αυτή δε απομακρύνει την μοναδική πραγματική επίλυση του προβλήματος του δημοσίου χρέους που είναι η άμεση παύση πληρωμών και η διαγραφή του χρέους. Κάνουν αναδιάρθρωση, με άλλα λόγια, για να μην κάνουμε παύση πληρωμών.
Πέραν των αιτιών, το δεύτερο ουσιώδες στοιχείο σχετικά με την αναδιάρθρωση, δηλαδή την πτώχευση, αφορά στο ότι δεν παρέχεται …αχρεωστήτως. Ούτε αυτή! Εμφανιζόμενη ως διευκόλυνση των πιστωτών προς την κυβέρνηση, συνοδεύεται από την αγωνία τους μην τυχόν και η αναδιάρθρωση σημάνει τη χαλάρωση των προσπαθειών εξορθολογισμού των δημόσιων οικονομικών, οπότε θα συνοδευτεί με νέα μέτρα μείωσης των δημοσίων δαπανών για να μειωθεί το έλλειμμα: μείωση μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, εκποίηση της δημόσιας περιουσίας για να βρεθούν υποτίθεται νέοι πόροι, μείωση δαπανών για παιδεία και υγεία, κοκ.
Ακόμη όμως και τίποτε από τα παραπάνω να μην ίσχυε η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, όπως προωθείται από τους πιστωτές και με βάση την εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών από άλλες χώρες του κόσμου όπου εφαρμόστηκε, είναι ένα μέτρο εις βάρος των φορολογουμένων και προς όφελος των δανειστών. Αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο συνολικός όγκος του χρέους αυξάνεται και δεν μειώνεται, εν είδει τιμήματος για τον «διακανονισμό».
Μέχρι στιγμής η μορφή που θα λάβει η αναδιάρθρωση του χρέους δεν έχει οριστικοποιηθεί. Δύο είναι οι πιθανότερες μορφές χωρίς να αποκλείεται να εφαρμοστούν και οι δύο και χωρίς επίσης να αποκλείεται να εφαρμοστούν κι άλλες που υπάρχουν στη φαρέτρα των εξειδικευμένων τραπεζών, των συμβούλων και της ΕΚΤ, όπως για παράδειγμα νέα δάνεια που θα δοθούν το 2012, με τα οποία θα επιχειρηθεί να αντιμετωπιστεί η αδυναμία του ελληνικού δημοσίου να αποπληρώσει τα ομόλογα που λείπουν το 2012, δεδομένου ότι ο δανεισμός από τις αγορές, όπως προβλέπεται στο μνημόνιο, θα είναι απαγορευτικός. Μάρτυρας η εκτίναξη των επιτοκίων των ομολόγων στην δευτερογενή αγορά σε δυσθεώρητα επίπεδα ρεκόρ, πολύ ανώτερα ακόμη κι εκείνων που είχαν διαμορφωθεί πριν την προσφυγή στην τρόικα.
Η πρώτη μορφή αναδιάρθρωσης είναι η επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής του ελληνικού δημόσιου χρέους των 340 δισ. ευρώ με την έκδοση νέων ομολόγων, μένοντας ανοιχτό το θέμα των τοκομεριδίων, αν δηλαδή θα μείνουν ίδια ή θα είναι χαμηλότερα. Μένει επίσης να κριθεί και ο χαρακτήρας της συμφωνίας που θα επέλθει μεταξύ ελληνικού δημοσίου και πιστωτών, κατά πόσο δηλαδή θα υπάρξει μια οικειοθελής, συναινετική λύση ή μονομερείς ανακοινώσεις από την μεριά της Ελλάδας. Προφανώς εδώ, η επίδειξη πυγμής στην οποία έχει προβεί επανειλημμένες φορές η κυβέρνηση του προέδρου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς εναντίον των εκπροσώπων του παρηκμασμένου και παρασιτικού καπιταλισμού αποκλείει κάθε πιθανότητα συνεννόησης με τους τραπεζίτες… Όσο για το ενδεχόμενο οι ξένες τράπεζες να ανακοινώσουν το σχέδιο με ένα μέιλ στο γραφείο του Γ. Παπακωνσταντίνου ούτε καν συζητιέται.
Αυτή η λύση παρότι εμφανίζεται ως η πιο ανώδυνη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, είναι η πιο καταστροφική για τα δημόσια οικονομικά. Μάρτυρας η Λατινική Αμερική, καθώς εκεί εφαρμόστηκε στην πιο ευρεία έκταση αυτό το σχέδιο, μέσω των ομολόγων Μπρέιντι. Με την έκδοση αυτών των ομολόγων, που πήραν το όνομα τους από τον αμερικανό υφυπουργό Οικονομικών, επιχειρήθηκε να γίνει μια αντίστοιχη διαχείριση της κρίσης χρέους των λατινοαμερικανικών χωρών την δεκαετία του ’80. Η συνέχεια είναι γνωστή: Η αναγκαστική παύση πληρωμών αποφεύχθηκε μεν για εκείνη την περίοδο για να μετατεθεί όμως λίγα χρόνια αργότερα και όχι για να επιλυθεί. Έλαβε επίσης πολύ πιο εκρηκτικές διαστάσεις και μεγαλύτερη διάρκεια. Τα ομόλογα Μπρέιντι σήμαναν τον αργό θάνατο των οικονομιών της Λ. Αμερικής.
Η δεύτερη μορφή είναι το λεγόμενο κούρεμα των ομολόγων, δηλαδή η απομείωση της ονομαστικής τους αξίας από 30% έως και 70% σε συνάρτηση με την διάρκειά τους. Πρόκειται για ένα σενάριο που θα είναι καταστρεπτικό πρώτα και κύρια για τα ασφαλιστικά ταμεία αλλά και για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, καθώς η αξία των τοποθετήσεων τους σε ελληνικά ομόλογα θα μειωθεί ισόποσα με αποτέλεσμα ειδικά οι τράπεζες να βρεθούν πολύ πίσω από την κόκκινη γραμμή των δεικτών φερεγγυότητας. Τότε δεν θα τις σώσει ούτε πιθανή επίσπευση των σχεδίων οικειοθελούς συγχώνευσής τους, με αποτέλεσμα να συμβεί ότι έχει συμβεί σε όλες τις χώρες απ’ όπου πέρασε το ΔΝΤ: η ιδιοκτησία των τραπεζών να περάσει σε ξένα χέρια, πιθανά αμερικανικά και γερμανικά, που θα τις αγοράσουν έναντι πινακίου φακής, με ιστορικής σημασίας επιπτώσεις για τη συσσώρευση του κεφαλαίου στην Ελλάδα. Αυτός είναι κι ο λόγος που οι εγχώριοι τραπεζίτες απεύχονται με κάθε τρόπο το «κούρεμα», καθώς ξέρουν πως θα σημάνει το τέλος τους.
Οι δηλώσεις των κάθε λογής αρμοδίων από Γερμανία κυρίως και ΗΠΑ (καθώς εσχάτως που ‘μάθαν ότι χρεωνόμαστε πλακώσανε και οι …ξένοι) είναι εν πολλοίς αντικρουόμενες εκφράζοντας τα διαφορετικά συμφέροντα που διακυβεύονται και την απουσία μιας σταθερής, κοινά συμφωνημένης γραμμής από την μεριά της αστικής τάξης – με εξαίρεση φυσικά την ανάγκη επιβολής νέων, εξοντωτικών μέτρων λιτότητας. Όπως ακριβώς συνέβαινε και πέρυσι τέτοια εποχή, για να εφαρμοστούν τελικά οι χειρότερες απ’ όλες τις δυνατές επιλογές. Εντελώς ενδεικτικά ο Τζορτζ Σόρος κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα τάχθηκε υπέρ της επιμήκυνσης της περιόδου λήξης των ομολόγων. Στην άλλη μεριά μόλις την Τρίτη 19 Απρίλη ο επικεφαλής του συνδέσμου των γερμανικών κρατικών τραπεζών, Κριστιάν Μπραντ, δήλωσε πως ένα κούρεμα των ελληνικών ομολόγων «δεν θα ήταν το τέλος του κόσμου». Το τι ακριβώς θα γίνει θα το μάθουμε μέχρι τον Ιούνη, οπότε θα δοθεί στη δημοσιότητα έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το ύψος του δημόσιου χρέους στην ευρωζώνη. Τότε αναμένονται και οι οριστικές αποφάσεις και όχι το 2013 όπως ορίστηκε στην τελευταία σύνοδο κορυφής της ΕΕ οπότε και τέθηκε ένα προτιμησιακό πλαίσιο υπέρ των κρατών – πιστωτών και εις βάρος των ιδιωτών.
Η επίσπευση ωστόσο της ελληνικής χρεοκοπίας από την κυβέρνηση και τους πιστωτές ανοίγει το θέμα του τι πρέπει άμεσα να γίνει με το δημόσιο χρέος. Απέναντι σε αυτά τα σενάρια, που θα οδηγήσουν ακόμη πιο βαθιά την οικονομία στη δίνη της υπερχρέωσης και της ύφεσης, ο στόχος της απόκρουσης και ανατροπής αυτής της πολιτικής και της πτώσης της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου πρέπει να συνοδεύεται από το στόχο της δημιουργίας Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου που θα ανοίξει τα βιβλία του δημόσιου χρέους, επιτρέποντας τη διαγραφή του.
