«Οποιοσδήποτε αγώνας για τον έλεγχο και την ακύρωση του δημόσιου χρέους δεν γίνεται στο όνομα και στη βάση των κοινών (ταξικών) συμφερόντων των “από κάτω”, πέρα από εθνικά σύνορα, είναι καταδικασμένος σε αποτυχία», τονίζει ο Γιώργος Μητραλιάς στην εισαγωγή του αποκαλυπτικού και χρήσιμου βιβλίου Ανοίγουμε τα βιβλία του δημόσιου χρέους (εκδ. Αλεξάνδρεια).
του Λεωνίδα Βατικιώτη
Προϊόν της κοινωνικής ριζοσπατικοποίησης και της πολύμορφης πάλης ενάντια στο χρέος είναι η έκδοση Ανοίγουμε τα βιβλία του δημόσιου χρέους – Τι είναι και πώς γίνεται ο λογιστικός έλεγχος του δημόσιου χρέους, που κυκλοφόρησε την άνοιξη από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Συγγραφείς του είναι ο βέλγος πολιτικός επιστήμονας που έχει πρωτοσατήσει στην πάλη ενάντια στο δημόσιο χρέος, Ερίκ Τουσέν, η βραζιλιάνα φοροτεχνικός Μαρία Λουσία Φατορέλι, συντονίστρια στη χώρα της, της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου που έχει συγκροτηθεί με πρωτοβουλία των πολιτών και επίσης οι οργανώσεις CADTM και Jubilee South. Η μετάφραση, η επιμέλεια και τα προλεγόμενα ανήκουν στον Γιώργο Μητραλιά.
Στα πρώτα τέσσερα κεφάλαια του βιβλίου υπάρχει αρχικά μια πολιτική τοποθέτηση για το ρόλο που διαδραματίζει το δημόσιο χρέος στις διεθνείς σχέσεις. «Είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίο να τοποθετήσουμε ξανά την ιστορία του χρέους των χωρών του Νότου μέσα στο πλαίσιο μιας στρεβλής ανάπτυξης, ενός καπιταλιστικού συστήματος σε κρίση και μιας άνισης κατανομής του πλούτου», αναφέρεται εισαγωγικά. Στο δεύτερο κεφάλαιο υπογραμμίζεται η ανάγκη πολιτικής δραστηριοποίησης εναντίον του χρέους: «Οι λογιστικοί έλεγχοι πρέπει να υποστηρίζονται από πλατιά κινητοποίηση», αναφέρουν οι συγγραφείς. Στα επόμενα δύο κεφάλαια παρέχονται τεχνικά στοιχεία για την πραγματοποίηση του λογιστικού ελέγχου (εφιστώντας την προσοχή για παράδειγμα στις εξαγωγικές πιστώσεις, τις ιδιωτικοποιήσεις κ.ά.) και παρουσιάζονται οι νομικές πτυχές. Η Μαρία Λουσία Φατορέλι παρουσιάζει την πολύτιμη (και ολότελα διαφορετική) εμπειρία από τον Ισημερινό και τη Βραζιλία, ενώ τέλος ο Ε. Τουσέν παραθέτει τη νομική επιχειρηματολογία για την ακύρωση του χρέους. «Τα χρέη των κρατών που συνάφθηκαν ενάντια στα συμφέροντα των ντόπιων πληθυσμών είναι νομικά άκυρα», τονίζει από την αρχή κιόλας του κειμένου του ο Ε. Τουσέν.
Η αξία του βιβλίου έγκειται στον πρωτότυπο συνδυασμό μεταξύ θεωρητικής ανάλυσης του χρέους (με βάση την εμπειρία των χωρών του Νότου για τον απλό λόγο ότι στο βόρειο ημισφαίριο εμφανίστηκε στην παρούσα εκρηκτική μορφή του μόνο το 2009) και των πολύμορφων αγώνων για την ακύρωσή του, όπως αναπτύχθηκαν με βασικό άξονα τις Επιτροπές Λογιστικού Ελέγχου. Μια διαδικασία που σε κάθε περίπτωση στόχευε να υποστηρίξει τον πολιτικό, μαζικό αγώνα για την ακύρωση του χρέους, αποτελούσε δηλαδή όργανο του κινήματος. «Στο σύνολό του το χρέος του Τρίτου Κόσμου εξοφλήθηκε με το παραπάνω, αλλά ο βραχνάς δεν εξαλείφθηκε, το αντίθετο μάλιστα. Απομένει ωστόσο να παρουσιάσουμε τις αδιάσειστες αποδείξεις του γεγονότος, πράγμα που σημαίνει πλήρεις και εξονυχιστικούς ελέγχους», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Σε άλλο δε σημείο τονίζεται η ανάγκη επικέντρωσης στις ιδιωτικοποιήσεις στρατηγικών και επικερδών δημόσιων επιχειρήσεων που πουλήθηκαν σε πολύ χαμηλές τιμές.
Ιδιαίτερα κατατοπιστική είναι η εισαγωγή του Γιώργου Μητραλιά, που διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στο σχηματισμό και της ελληνικής πρωτοβουλίας για τη συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου. Συνοψίζοντας κατά ένα μέρος και αυτή την εμπειρία αναφέρει: «Και μόνο λοιπόν το γεγονός ότι αυτή η εξουσία αρνείται πεισματικά να πραγματοποιήσει το λογιστικό έλεγχο του δικού της χρέους και φρίττει ακόμα και στην ιδέα ότι κάποιοι παρείσακτοι “εξωθεσμικοί” θα τολμούσαν να το πράξουν, είναι ενδεικτικό της άρρωστης και βαθύτατα ελλειμματικής (αστικής και νεοφιλελευθερης) δημαοκρατίας μας».
Το αίτημα ωστόσο του ελέγχου του χρέους πάει πολύ πιο μπροστά καθώς «θίγει ζητήματα ποιοτικά ανώτερα και ανοίγει το δρόμο σε διαδικασίες που μπορούν να αποδειχθούν άκρως επικίνδυνες για το κατεστημένο και εν δυνάμει απελευθερωτικές για τη συντριπτική πλειονότητα των πολιτών. Πράγματι, απαιτώντας να ανοίξει και να ελέγξει τα βιβλία του δημόσιου χρέους και ακόμη καλύτερα, ανοίγοντας και ελέγχοντάς τα, το κίνημα του λογιστικού ελέγχου των πολιτών τολμά το “ανήκουστο”: Μπαίνει στην απαγορευμένη ζώνη, στα άδυτα των αδύτων των καπιταλιστικού συστήματος, εκεί όπου, εξ ορισμού, δεν γίνεται ανεκτός κανένας “παρείσακτος”».
«Ταυτόχρονα όμως», συνεχίζει ο Γιώργος Μητραλιάς, «έρχεται αντιμέτωπο, κατευθείαν και χωρίς καμιά διαμεσολάβηση, με το ίδιο σύστημα καθώς αμφισβητεί την πιο κεντρική από τις εξουσίες του: Τη μονοπώληση του δικαιώματος να αποφασίζει για όλα τα σημαντικά οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα της χώρας... Εδώ δεν πρόκειται ούτε για σκέτη διαφάνεια, ούτε καν για τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας. Πρόκειται για κάτι πολύ πιο βαθύ και καίριο, για το άνοιγμα μιας πελώριας ρωγμής στο τείχος της εξουσίας που μας περικυκλώνει. Μιας ρωγμής μέσα από την οποία γίνεται δυνατό να διαφαίνεται, έστω και θολά, ο “άλλος εφικτός κόσμος” του προσφιλούς χειραφετητικού οράματος των συνεταιρισμένων παραγωγών». Υπ’ αυτή την έννοια, ο έλεγχος του δημόσιου χρέους είναι μόνο η αφορμή...
