Ο Ολιβέιρα για τον «πόλεμο του νερού»
Στην Κοτσαμπάμπα της Βολιβίας, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, στις αρχές του 2000 οι κάτοικοι ξεσηκώθηκαν με αφορμή την ιδιωτικοποίηση του νερού της περιοχής. Την προηγούμενη εβδομάδα βρέθηκε στη χώρα μας ο Όσκαρ Ολιβέιρα, εκ των πρωταγωνιστών αυτού του κινήματος, καλεσμένος στο φεστιβάλ «Άμεσης Δημοκρατίας» που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη από 5 έως 7 Σεπτέμβρη. Κατά την παραμονή του στην Ελλάδα, συναντήθηκε στη Θεσσαλονίκη με το σωματείο των εργαζομένων στην Εταιρεία Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ), της οποίας η ιδιωτικοποίηση προγραμματίζεται άμεσα από την κυβέρνηση.
του Στράτου Βουραζέρη
Πραγματοποίησε επίσης συνάντηση με εκπροσώπους της Κίνησης 136 (www.136.gr) την οποία έχουν συγκροτήσει από τον περασμένο Αύγουστο εργαζόμενοι στην ΕΥΑΘ και κάτοικοι της πόλης, με σκοπό την εξαγορά του 40% της εταιρείας από τους πολίτες της Θεσσαλονίκης, τη διαφύλαξη του μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα της ΕΥΑΘ, τον κοινωνικό έλεγχο του νερού της πόλης και τη δημοκρατική λειτουργία της εταιρείας. Ο Ό. Ολιβέιρα στις 4 Σεπτέμβρη μίλησε σε εκδήλωση για το νερό στα Γιαννιτσά, την οποία διοργάνωσε το Δίκτυο Πολιτών για το Περιβάλλον, με αφορμή τη ληστρική εκμετάλλευση των πηγών της Αραβησσού που θα σημάνει η σχεδιαζόμενη ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ.
Την Πέμπτη 8 Σεπτέμβρη ο Ό. Ολιβέιρα βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε στο Αυτόνομο Στέκι, αναφερόμενος στις πολυετείς κινητοποιήσεις του λαού της Κοτσαμπάμπα για το νερό, τους αγώνες των ιθαγενών της Λ. Αμερικής, ενάντια στην εισβολή και κατοχή από τις πολυεθνικές ολόκληρων περιοχών και την ιδιοποίηση φυσικών πόρων από αυτές, αλλά και για την ακύρωση πολλών από τις προσδοκίες που είχε δημιουργήσει, στο λαό της Βολιβίας ο Έβο Μοράλες, μετά από αρκετά χρόνια στο τιμόνι της χώρας.
Ο αγώνας των κατοίκων της Κοτσαμπάμπα, ξεκίνησε μετά το πέρασμα της διαχείρισης του νερού της περιοχής σε ιδιωτική εταιρεία. Όπως τόνισε ο Ό. Ολιβέιρα, αρχικά λίγοι κάτοικοι της περιοχής «μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού» συναντήθηκαν προκειμένου να συζητήσουν για το πώς θα αντιδράσουν. «Η αντίδραση των κατοίκων ήταν εντελώς αυθόρμητη… Δεν ακολουθούσαμε κάποιον ηγέτη ή κόμμα. Κινητοποιηθήκαμε λόγω της σημαντικής αύξησης στην τιμή του νερού, η οποία έφτανε ακόμα και το 300%». Κάθε νοικοκυριό έπρεπε να πληρώνει 25 δολάρια μηνιαίως, ποσό που αντιστοιχούσε στο ένα πέμπτο του εισοδήματος του νοικοκυριού, ενώ απαγορεύτηκε(!) ακόμα και η συλλογή του βρόχινου νερού από τους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι τα προηγούμενα χρόνια μην έχοντας πρόσβαση στο δίκτυο ύδρευσης, είχαν φτιάξει δεξαμενές για να συλλέγουν το βρόχινο νερό. Η απαγόρευση συλλογής βρόχινου νερού ελεγχόταν από ...αστυνομία νερού, η οποία προχωρούσε ακόμα και στο γκρέμισμα δεξαμενών.
«Προσπαθήσαμε να βρούμε έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας που να επιτρέπει τη συνύπαρξη του εργάτη και του αγρότη με το καθηγητή πανεπιστημίου. Δεν αργήσαμε να γίνουμε εκατοντάδες χιλιάδες», τόνισε ο Ό. Ολιβέιρα. Αρχικά προχωρήσανε σε συμβολικές διαμαρτυρίες, όπως το μαζικό κάψιμο των λογαριασμών του νερού στην κεντρική πλατεία της περιοχής, αλλά και στην άρνηση πληρωμής των λογαριασμών. Τα αιτήματα των κατοίκων ήταν η έκπτωση της πολυεθνικής από τη διαχείριση του νερού της Κοτσαμπάμπα και η αλλαγή του νόμου που επέτρεπε στους ιδιώτες να δραστηριοποιούνται στη διαχείριση του νερού της χώρας. Σε λίγο καιρό από την έναρξη των κινητοποιήσεων οι δρόμοι της περιοχής γέμισαν οδοφράγματα. «Ένα μπροστά από κάθε σπίτι». Δεν πέρασε πολύς καιρός και η πολυεθνική αναγκάστηκε να αποχωρήσει.
Με τη βοήθεια υποστηρικτών τους - κατοίκων στις ΗΠΑ, οι κάτοικοι της Κοτσαμπάμπα, ενημερώθηκαν κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεών τους ότι ο τότε πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας (Τζέιμς Γούλφενσον) –εκ των θερμών υποστηρικτών της γενικευμένης ιδιωτικοποίησης των φυσικών πόρων– πλήρωνε τότε μόλις 17 δολάρια το μήνα, για την παροχή νερού στην …φτωχική του κατοικία στο άλλο άκρο της αμερικανικής ηπείρου. Σύμφωνα με τον Ό. Ολιβέιρα, σημαντικό ρόλο τόσο στην έκβαση του κινήματος στην Κοταμπάμπα, αλλά και άλλων ανάλογων κινητοποιήσεων διεθνώς (ανέφερε παραδείγματα από το Νιούκαστλ, το Ιράκ, το Εκουαδόρ κ.ά.), έπαιξε η αποκάλυψη στοιχείων σχετικά με το ποιόν και την ιστορία των πολυεθνικών που επιβουλεύονται τους φυσικούς πόρους σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην περίπτωση του Νιούκαστλ, στην εταιρεία που εμπλεκόταν στην ιδιωτικοποίηση του νερού της πόλης, αποκαλύφθηκε ότι είχαν επενδυθεί χρήματα από συνταξιοδοτικό πρόγραμμα εργαζομένων στον Καναδά. Η ενημέρωση των εργαζομένων στον Καναδά, για τις αντιδράσεις που είχε προκαλέσει η ιδιωτικοποίηση του νερού στο Νιούκαστλ, συνέβαλε στην ακύρωση αυτής της εξέλιξης.
Ο αγώνας των κατοίκων της Κοτσαμπάμπα για το νερό «μετατράπηκε σε έναν αγώνα για τη δημοκρατία», όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο Ό. Ολιβέιρα. «Ποιος θα αποφασίζει για το νερό, αλλά και για τη ζωή μας; Εμείς ή οι πολυεθνικές;», συμπλήρωσε καταλήγοντας ότι η εκδίωξη της πολυεθνικής κοινοπραξίας Aguas del Tunari από την Κοτσαμπάμπα, απέδειξε ότι «μπορούμε να τους νικήσουμε».
«Ο ΜΟΡΑΛΕΣ ΠΑΕΙ ΟΠΟΥ ΕΧΕΙ ΧΡΗΜΑ»
«Κοινωνικός, όχι κρατικός έλεγχος»
Οι κάτοικοι της Κοτσαμπάμπα, ζητούσαν να έχουν λόγο στη διαχείριση του νερού. Δεν επεδίωκαν η διαχείριση να περάσει σε μία κρατική εταιρεία. «Θέλαμε να υπάρχει κοινωνικός έλεγχος», τόνισε ο Ό. Ολιβέιρα.
Αυτό δεν έχει επιτευχθεί ακόμα στη χώρα. Στην κατεύθυνση του κοινωνικού ελέγχου έχουν γίνει κάποια μικρά βήματα, μετά την προ διετίας αναθεώρηση του Συντάγματος, κυρίως όσο αφορά τον έλεγχο των δημόσιων οικονομικών, αλλά και τις πηγές χρηματοδότησης των πολιτικών. Όσον αφορά στον περιορισμό της δράσης των πολυεθνικών στη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, ο Ό. Ολιβέιρα, χαρακτήρισε απογοητευτική τη διακυβέρνηση του Έβο Μοράλες, στον οποίο από το 2006 έχει παραδοθεί ένα σχέδιο για τη διαχείριση του νερού με κοινωνικό έλεγχο, το οποίο όμως ακόμα δεν έχει εφαρμοστεί.
«Ο Μοράλες πάει όπου υπάρχει χρήμα», ανέφερε ο Ό. Ολιβέιρα, επικρίνοντας την πολιτική του προέδρου της Βολιβίας, ο οποίος επιδιώκει η κρατική πολιτική να «στρώνει το έδαφος», για τη δράση των πολυεθνικών, την ίδια στιγμή που χαρακτηρίζει ως «πράκτορα των Αμερικανών» οποιαδήποτε φωνή αντιστέκεται ενάντια στην εκποίηση του φυσικού πλούτου της χώρας στις πολυεθνικές.
Είναι ενδεικτικά τα στοιχεία που αναφέρθηκαν σχετικά με τη διάθεση του δημόσιου χρήματος από τον προϋπολογισμό της Βολιβίας. Σύμφωνα λοιπόν με τον Ό. Ολιβέιρα, το 33% του προϋπολογισμού κατευθύνεται στα ορυχεία (ιδιαίτερα πλούσιο υπέδαφος), το 32% στους οδικούς άξονες (για τη διευκόλυνση των επενδυτών) και μόλις το 1% στα έργα ύδρευσης και άρδευσης.
Η κυβέρνηση του Έβο Μοράλες, εκμεταλλευόμενη την καταγωγή του, αλλά και τις εξαγγελίες του πριν αναλάβει την προεδρία της χώρας, ενσωμάτωσε (παροχή θέσεων σε δημόσιους οργανισμούς, υπουργεία, πρεσβείες κ.λπ.) σημαντικό αριθμών αγωνιστών και ιθαγενών. Το γεγονός αυτό είχε αρνητικά αποτελέσματα στην εξέλιξη του κινήματος το οποίο σύμφωνα με τον Όσκαρ Ολιβέιρα, βρίσκεται σε φάση ανασυγκρότησης με κριτήριο τη διαφύλαξη της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας του από το κράτος και την κυβέρνηση της Βολιβίας.
Για τον αγώνα των κατοίκων της Κοτσαμπάμπα, γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ Ακόμα και η βροχή, της Iciar Bollain, το οποίο προβλήθηκε την περασμένη άνοιξη στις αθηναϊκές αίθουσες.
