Hπρώτη αντίδραση ήταν σάστισμα και η δεύτερη άρνηση. Μπροστά στα γεγονότα της δεύτερης βδομάδας του Αυγούστου στην Αγγλία, οι πολιτικές δυνάμεις του συστήματος και τα ΜΜΕ αισθάνθηκαν ξαφνικά το έδαφος να φεύγει κάτω από τα πόδια τους και απάντησαν επιστρέφοντας στα πιο βαθιά συντηρητικά τους ένστικτα. Δεν φοβήθηκαν ότι θα χάσουν την εξουσία μέσα από τις ταραχές. Πήραν όμως μια γεύση από την αγανάκτηση που σιγοβράζει και εξερράγη, εκεί που μέχρι τώρα δεν έπεφταν τα φώτα της δημοσιότητας.
Ελένη Μιχαλοπούλου, Λίβερπουλ
Οι πρώτες ανακοινώσεις στιγμάτιζαν τους ταραξίες ως κοινούς εγκληματίες. Η επίσημη αντιπολίτευση συναινούσε, αν και δειλά κάτι έλεγε για πιθανή επίδραση των περικοπών. Ωστόσο οι περικοπές που βρέθηκαν στη κορυφή της επίσημης ατζέντας ήταν αυτές που επιβάλλονται στον προϋπολογισμό της αστυνομίας. Άλλωστε ο πολιτικός κόσμος του συστήματος πιστεύει ότι οι συνέπειες των περικοπών δεν είναι ακόμη εμφανείς στην καθημερινή ζωή. Οι περικοπές στις συντάξεις θα γίνουν εμφανείς τον επόμενο χρόνο με αύξηση της εισφοράς των εργαζομένων. Στο προηγούμενο τέταρτο του χρόνου υπήρξε πτώση της ανεργίας (αλλά αυξήθηκε κατά 38.000 στο τελευταίο με την ανεργία να φτάνει επίσημα το 7,9%), τα δίδακτρα εφαρμόζονται από το 2013. Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης είναι πιο εμφανείς στα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα. Με λίγα λόγια, το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει ότι έχει ακόμη την πολυτέλεια να προωθεί τη λιτότητα «σταδιακά» αλλά με σύστημα («πάλι καλά που δεν είμαστε στην Ελλάδα»).
Σύσσωμος ο επίσημος πολιτικός κόσμος αντιμετώπισε την οικονομική κρίση σαν μια «δυσκολία», όπου το δίλημμα παίζεται ανάμεσα σε σκληρά μέτρα σήμερα, με λίγο παζάρι (κυβέρνηση συμμαχίας) ή σκληρά μέτρα σε δύο χρόνια (Εργατικοί). Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Τράπεζας της Αγγλίας, η επίσημη ερμηνεία για την κρίση είναι το κρατικό χρέος. Στις μέχρι τώρα κινητοποιήσεις είδαν μια «κακομαθημένη» εργατική τάξη και νεολαία, που αντιστέκονται σε μέτρα που δεν θα έχουν και τόσο σοβαρές επιπτώσεις και που αρνούνται να «συνεισφέρουν» στη σωτηρία της οικονομίας από το χρέος. Ελπίζουν πως η «μεσαία τάξη» θα κρατήσει, βασισμένη στις παραδόσεις της συντηρητικής απάθειας και συμπαράταξης με το σύστημα. Το επίσημο συνδικαλιστικό κίνημα παζαρεύει και κωλυσιεργεί ελπίζοντας ότι η συμμαχική κυβέρνηση (Συντηρητικοί - Φιλελεύθεροι) κάπου θα σκοντάψει και θα πέσει. Οι κινητοποιήσεις των φοιτητών για τα δίδακτρα ήταν οι πρώτες που έσπασαν τη βιτρίνα της αποδοχής του αναπόφευκτου της λιτότητας. Όμως τα μέτρα πέρασαν. Η μεγάλη εργατική συγκέντρωση του Μάρτη απέδειξε ότι η κοινωνική δυσαρέσκεια αγκαλιάζει μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας και ξεφεύγει από τα επίσημα διλήμματα. Η απεργία στις 30 του Ιούνη για τις συντάξεις στον ευρύτερο δημόσιο τομέα απέδειξε ότι οι συμβιβαστικές τακτικές των Εργατικών δεν «πιάνουν» πάντα. Οι ταραχές του Αυγούστου ήρθαν να ταράξουν την πεποίθηση ότι η κατάσταση είναι υπό έλεγχο.
Μετά την αρχική δήλωση ότι οι ταραξίες είναι κοινοί εγκληματίες, άρχισαν να πέφτουν στο τραπέζι κι άλλες ερμηνείες σε μια προσπάθεια να διαγνώσουν τις κοινωνικές αιτίες των ταραχών. Ιδεολογικοί υποστηριχτές του συστήματος διαπίστωσαν ότι το πρώτο τους επιχείρημα και η απάντηση με ολοκληρωτική τρομοκρατία από τα ΜΜΕ ως τα δικαστήρια «πιάνει» μόνο στα πιο ακραία συντηρητικά τμήματα του πληθυσμού. Πέρα από τις εκκλήσεις για χρήση του στρατού, σφαιρών καουτσούκ και κανονιών νερού, άρχισαν τα γνωστά: «Φταίει η διάλυση της οικογένειας», «η κατάλυση των ηθικών αρχών», «οι συμμορίες» και πάει λέγοντας. Το κράτος πρόνοιας βρέθηκε στο στόχαστρο με κείμενο υπογραφών που υποστηρίζει την κατάργηση των κοινωνικών παροχών σε όσους πήραν μέρος στις ταραχές (και στις οικογένειες τους).
Χρειάστηκαν κάποιοι πιο ψύχραιμοι αναλυτές για να υποδείξουν, πάντα από τη μεριά του συστήματος, ότι τέτοιου είδους αντανακλαστικά αγνοούν και υποτιμούν τον κίνδυνο. Θυμήθηκαν ότι οι βουλευτές με τις απάτες στα έξοδά τους και τα ΜΜΕ με τις υποκλοπές δίνουν το παράδειγμα της «Μεγάλης Κοινωνίας» του Κάμερον. Ότι η κοινωνική πρόνοια δεν είναι απλά στήριξη των πιο φτωχών στρωμάτων αλλά και ασπίδα προστασίας όσο και μηχανισμός περιθωριοποίησης του συστήματος από την αγανάκτηση των πιο εξαθλιωμένων τμημάτων της κοινωνίας. Κάποιοι τόλμησαν να αναφέρουν ότι η στάση της αστυνομίας στη δολοφονία του Ντάγκαν ίσως να είχε κάποια σχέση με ό,τι ακολούθησε.
Αυτοί οι προβληματισμοί δεν σταματούν την παράλληλη ένταση της καταστολής. Καθώς το σύστημα προσπαθεί να βρει μηχανισμούς ελέγχου κάθε έκφρασης αντίστασης, ακόμη και στη λογοκρισία των νέων μορφών επικοινωνίας (τα μπλάκμπερις είναι στο στόχαστρο!) οι κυρίαρχοι κύκλοι «δαγκώνονται» για όσα είπαν κατά τη διάρκεια της «Άνοιξης» της Μέσης Ανατολής. Προσπαθώντας να ξαναστείλουν στο περιθώριο ό,τι τους τρόμαξε την περασμένη βδομάδα, διαπιστώνουν ότι η τρομοκρατία δεν επαρκεί.
Απέναντι στην ανησυχία του συστήματος υπάρχει ένα ερώτημα προς το εργατικό και αντικαπιταλιστικό κίνημα. Οι ταραχές έφεραν στο προσκήνιο το βάθος της δυσαρέσκειας που υπάρχει στην αγγλική κοινωνία. Έδειξαν ότι η συγκυβέρνηση δεν μπορεί να συγκρατήσει την ένταση των αντιθέσεων, ενώ οι Εργατικοί φοβούνται στη θέα οποιασδήποτε κίνησης δεν είναι ελεγχόμενη από τις πολιτικές τους προτεραιότητες. Ανέδειξαν ότι η βαρβαρότητα του συστήματος είναι συντονισμένη, δεν περιορίζεται στις οικονομικές περικοπές. Έχει επιπτώσεις στη συνείδηση ευρύτερων στρωμάτων, που εκφράζονται πολύπλοκα και δεν περιορίζονται στην αντίσταση σε μεμονωμένα και αποσπασματικά μέτρα που το επίσημο κίνημα βάζει σαν στόχους.
Τα γεγονότα του Αυγούστου διαμορφώνουν νέο κλίμα στο πολιτικό σκηνικό αλλά και νέες δυνατότητες και προκλήσεις για το αντικαπιταλιστικό κίνημα. Η δυσαρέσκεια, που θα μεγαλώνει και θα αγκαλιάζει ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού καθώς η επίθεση εντείνεται και οι αντιθέσεις οξύνονται, μπορεί να τρομοκρατηθεί, να περιθωριοποιηθεί, να ενσωματωθεί ή να χειραφετηθεί. Η εξέλιξη είναι ανοιχτή.
