Του Σήφη Καυκαλά
Σήμερα, με τις πρωτόγνωρες λαϊκές κινητοποιήσεις, έχει ανοίξει μια έντονη συζήτηση για το χαρακτήρα της αστικής δημοκρατίας και τον αστικό κοινοβουλευτικό ολοκληρωτισμό. Κρίνεται σκόπιμο να υπάρξει μια πολύ μικρή συνεισφορά (στηριγμένη σε κατά καιρούς σκέψεις του ΝΑΡ και της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση) σε μια μεγάλη αναζήτηση που επείγει να γίνει για τα τεράστια θέματα της αντικαπιταλιστικής επανάστασης, της εργατικής εξουσίας και δημοκρατίας και της πορείας προς την κομμουνιστική διεθνιστική απελευθέρωση και τα οποία με την προβολή τους στο σήμερα φωτίζουν και κρίσιμα ζητήματα τακτικής της επαναστατικής και σύγχρονα κομμουνιστικής Αριστεράς.
Η απόπειρα διατύπωσης ενός πλαισίου στρατηγικών επιδιώξεων και στόχων της Εργατικής Πολιτικής για το διάστημα μετά την αντικαπιταλιστική επανάσταση θα αφορά κατ’ ελάχιστο τα εξής βασικά πεδία:
– Την Εργατική Δημοκρατία, τα ζητήματα της πολιτικής και του χαρακτήρα του κράτους, τις σχέσεις της εργατικής τάξης, του κινήματός της, των μετωπικών οργάνων της Εργατικής Πολιτικής, των κομμάτων της.
– Τα ζητήματα της απελευθέρωσης του χρόνου εργασίας και της κοινωνικής θέσης των εργαζομένων.
– Τα ζητήματα της αλλαγής των εκμεταλλευτικών παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων.
– Τα ζητήματα της απαλλαγής των παραγωγικών δυνάμεων από τα δεσμά της αλλοτριωμένης εργασίας και της καπιταλιστικής ηγεμονίας.
– Τα ζητήματα της υπέρβασης του αντιδραστικού καταμερισμού της εργασίας και της διαιώνισης των διακρίσεων στην παραγωγή, στη γνώση και στις δημόσιες υποθέσεις.
– Τα ζητήματα των σχέσεων της κοινωνίας με τη φύση.
Στο παρακάτω άρθρο, που γράφτηκε πριν από την κορύφωση των κινητοποιήσεων του λαού στα τέλη Ιούνη, επικεντρώνουμε την προσοχή μας στο πρώτο πεδίο, δηλαδή στο πεδίο της Εργατικής Δημοκρατίας και των οργάνων της.
A.
Η στρατηγική απάντηση στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό της εποχής μας είναι η διαλεκτικά αναπτυσσόμενη διαρκής επανάσταση, που αρχίζει με την αντικαπιταλιστική επανάσταση και την εργατική εξουσία, πραγματοποιεί το άλμα της εργατικής δημοκρατίας και ολοκληρώνεται με τη νίκη της κομμουνιστικής διεθνιστικής απελευθέρωσης.
• Ο χαρακτήρας της επανάστασης ως διαρκούς, αντικαπιταλιστικής, σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής υπονοεί ότι οι μάζες δεν μπορούν να οικοδομήσουν τον κομμουνισμό χωρίς μια μακρά περίοδο όπου η εργατική τάξη έχει καταλάβει την εξουσία, αλλά ο παλιός καπιταλιστικός κόσμος –παρότι έχει ηττηθεί στο επίπεδο της πολιτικής εξουσίας– παραμένει αρχικά κυρίαρχος και στη συνέχεια πολύ ισχυρός στο επίπεδο της οικονομίας, των παραγωγικών σχέσεων και του πολιτισμού, πολύ περισσότερο στο διεθνή περίγυρο που τείνει να πνίξει κάθε σοσιαλιστική απόπειρα σε εθνική ή έστω περιφερειακή κλίμακα. Αυτό θα είναι το διαρκές πολιτικό «πανεπιστήμιο» της εργατικής τάξης, γιατί η ίδια δεν μπορεί να ανυψωθεί σε διευθύνουσα - αυτοδιευθυνόμενη τάξη της κοινωνίας κάτω από τους ασφυκτικούς χρονικούς, οικονομικούς και πολιτιστικούς περιορισμούς του παλιού καθεστώτος. Από αυτή την άποψη, η διαρκής επανάσταση και τα άλματά της αποτελούν μια αναγκαία πορεία, όχι μόνο γιατί η αστική τάξη δεν μπορεί με άλλο τρόπο να συντριβεί, αλλά και γιατί η εργατική τάξη δεν μπορεί με άλλο τρόπο να χειραφετηθεί. Το διαρκές της επανάστασης δεν σημαίνει ότι θα πρόκειται για μια γραμμική, ειρηνική, εξελικτική πορεία. Αντίθετα, πρόκειται για μια πορεία με συγκεκριμένους «κόμβους», σημεία συμπύκνωσης όλων των ταξικών ανταγωνισμών, άλματα και ελιγμούς, προσωρινές υποχωρήσεις και επανεξορμήσεις για το πέρασμα από ένα στάδιο του κοινωνικού επαναστατικού μετασχηματισμού σε ένα νέο, ανώτερο.
• Το πρώτο, ποιοτικό άλμα προς το σοσιαλισμό - κομμουνισμό είναι η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη και το αντικαπιταλιστικό, επαναστατικό, κομμουνιστικής κατεύθυνσης κίνημά της, το τσάκισμα της παλιάς κρατικής μηχανής και η εγκαθίδρυση ενός επαναστατικού κράτους εργατικής ηγεμονίας, που θα επιβάλει όλα τα αιτήματα της επαναστατικής τακτικής. Θα ανοίξει το δρόμο της ταξικής πάλης για τον κοινωνικό μετασχηματισμό, για την κατ’ αρχήν επικράτηση των σχέσεων σοσιαλιστικού - κομμουνιστικού χαρακτήρα πάνω στις κυρίαρχες ακόμα καπιταλιστικές σχέσεις, τη μετατροπή της εργατικής τάξης σε κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά κυρίαρχη τάξη με την πλήρη έννοια, την πραγματοποίηση του άλματος της Εργατικής Δημοκρατίας. Έτσι η πρώτη, εναρκτήρια πράξη της διαρκούς επανάστασης είναι η Αντικαπιταλιστική Επανάσταση και η εργατική εξουσία, που ανοίγει τον ανώτερο κύκλο του ταξικού αγώνα για την Εργατική Δημοκρατία. Ανάμεσα στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό, την άμεση επαναστατική πάλη στο πλαίσιο της αστικής κυριαρχίας και την Εργατική Δημοκρατία, και παραπέρα το σοσιαλισμό - κομμουνισμό, δεν υπάρχει άλλη ενδιάμεση, βιώσιμη βαθμίδα «λαϊκής εξουσίας». Η Αντικαπιταλιστική Επανάσταση αποτελεί τον κρίκο σύνδεσης της επαναστατικής τακτικής με τη στρατηγική ενώ ταυτόχρονα, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για το μεγάλο άλμα της Εργατικής Δημοκρατίας.
• Η Εργατική Δημοκρατία δεν θα συγκροτηθεί ολοκληρωμένα «την πρώτη ημέρα» της αντικαπιταλιστικής επανάστασης. Η αρχική φάση της επανάστασης θα γεννήσει διάφορες πρωτοφανείς προσωρινές πολιτικές μορφές ή θα αναπτύξει ποιοτικά άλλες, φύτρα των οποίων προϋπήρχε προεπαναστατικά (όπως θα δούμε παρακάτω), οι οποίες θα συνενώσουν τα καλύτερα στοιχεία από την παράδοση της Κομμούνας, των Σοβιέτ, των Εργατικών Συμβουλίων, των Λαϊκών Επιτροπών της Ελεύθερης Ελλάδας, με τις νέες, ποιοτικά ανώτερες επιστημονικο-τεχνικές, παραγωγικές και πολιτιστικές δυνατότητες της εποχής μας. Αυτές οι μεταβατικές προς την Εργατική Δημοκρατία πολιτικές μορφές θα κληθούν πρώτα απ’ όλα να καταστρέψουν την παλιά, αστική κρατική μηχανή, σε συνθήκες όπου ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής είναι ακόμη κυρίαρχος (αν και έχει κλονιστεί) σε εθνικό και, πολύ περισσότερο, πάντα σχετικά σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο και να δημιουργήσουν, από τις πρώτες κιόλας στιγμές της επανάστασης, τα αναγκαία προγεφυρώματα για το πέρασμα από την κυρίως αντικαπιταλιστική στην κυρίως σοσιαλιστική φάση της. Παράλληλα, αυτή η πρώτη φάση και οι προσωρινές πολιτικές μορφές που θα γεννήσει, θα αναδειχθούν σε πεδίο αναμέτρησης για την ιδεολογική - πολιτική ηγεμονία στο εσωτερικό του αντικαπιταλιστικού, ταξικού μετώπου και κινήματος, ανάμεσα στις δυνάμεις του μέχρι το τέλος κομμουνιστικού, διεθνιστικού προσανατολισμού και στους φορείς των αστικών συμφερόντων, των μικροαστικών ταλαντεύσεων και οπισθοχωρήσεων, που θα τείνουν διαρκώς να αναγεννήσουν την αντεπανάσταση και την ιστορική οπισθοδρόμηση.
Η Εργατική Δημοκρατία στην πλήρη της μορφή θα αποτελέσει ποιοτικό άλμα μέσα στην επανάσταση, με γενικότερες διεθνείς αλληλεπιδράσεις και αναφορές, ανοίγοντας την αυλαία του δεύτερου, κατ’ εξοχήν «δημιουργικού», σοσιαλιστικού σταδίου της. Φυσικά, θα οικοδομηθεί σε συνθήκες σκληρής ταξικής πάλης, καθώς οι καπιταλιστικές σχέσεις θα συνεχίζουν να έχουν σημαντικό βάρος σε εθνικό επίπεδο και να κυριαρχούν βασικά στο διεθνές περιβάλλον. Το κύριο καθήκον αυτής της περιόδου θα είναι η επέκταση και ωρίμαση των σοσιαλιστικών σχέσεων μέχρι του σημείου που η πορεία προς τον κομμουνισμό να καταστεί μη αντιστρεπτή. Κάτι που προϋποθέτει τη νίκη της επανάστασης σε μια αρκετά διευρυμένη περιφερειακή και διεθνή βάση και τη συμμαχία των νεαρών Εργατικών Δημοκρατιών με τη διεθνή εργατική τάξη και τα εργατικά αντιιμπεριαλιστικά, κινήματα του υπόλοιπου κόσμου.
Για το επαναστατικό εργατικό κομμουνιστικό κίνημα της νέας εποχής, η κατάκτηση της Εργατικής Δημοκρατίας είναι ο βασικός επαναστατικός κρίκος, το βασικό στρατηγικό πεδίο της σύνδεσης της Αντικαπιταλιστικής Επανάστασης με το καθοριστικό, κομμουνιστικό άλμα. Πρόκειται για ένα στρατηγικό κρίκο που δεν μπόρεσαν να κατακτήσουν οι επαναστάσεις της προηγούμενης εποχής. Αποτέλεσε το πεδίο όπου εκδηλώθηκε η αδυναμία τους να προχωρήσουν και να βαθύνουν την επαναστατική διαδικασία, εκείνο το πεδίο όπου εκδηλώθηκαν οι αντιφάσεις τους καθώς και οι τάσεις, οι σχέσεις και οι δυνάμεις που «επέβαλαν» την ήττα και την οπισθοδρόμηση τους.
Β.
• Το κράτος των εργατών θα προωθείται, θα κρίνεται και θα αναπτύσσεται μέσα από μια νέα ενότητα της πολιτικής με την οικονομία, των πάνω με τους κάτω, της έμμεσης με την άμεση δημοκρατία, της πρωτοπορίας με την τάξη, των κομμάτων και των άλλων ιδιαίτερων οργανώσεων με τα μαζικά επαναστατικά όργανα. Αυτό σημαίνει πρώτα απ’ όλα επαναστατική αντικατάσταση των κρατικών ένοπλων οργάνων με το μαζικό εξοπλισμό της εργατικής τάξης, με τη συγκρότηση του «ένοπλου λαού». Οι νέες εξελίξεις στο χαρακτήρα του πολέμου, στη συγκρότηση των αστικών στρατών, στη φύση των όπλων με βάση την ταξική σκοπιμότητα των εσωτερικών κοινωνικών συγκρούσεων διαμορφώνουν νέες δυσκολίες αλλά και σχετικά νέες δυνατότητες στην πραγματοποίηση αυτού του θεμελιακού μετασχηματισμού.
• Η εργατική εξουσία επιδιώκει την άμεση υπέρβαση του αστικού «κοινοβουλευτικού» ολοκληρωτισμού και των «αντιπροσωπευτικών» αποξενωτικών αστικοδημοκρατικών θεσμών που τείνουν να αναπαράγονται με τους παλιούς ή με νέους τρόπους.
Τα άμεσα, μαζικά όργανα της εργατικής πολιτικής συγκροτούνται κυρίως σε παραγωγική κατεύθυνση, με τη συμμετοχή του συνόλου των εργατών και των μελών των καταπιεσμένων τάξεων και συντονίζονται σε κοινωνικό - κρατικό επίπεδο. Ασκούν την απόλυτη εργατική, επαναστατική λαϊκή κυριαρχία, συνενώνουν στις αρμοδιότητές τους όλες τις νομοθετικές, εκτελεστικές, δικαστικές εξουσίες. Εδώ το βασικό ζήτημα είναι να θεμελιωθεί μια νέα σχέση ανάμεσα αφενός στον καθοριστικό άμεσο ρόλο και το χαρακτήρα των αρμοδιοτήτων και της εξουσίας των μαζικών οργάνων της εργατικής πολιτικής και αφετέρου στην έμμεση εξουσία και τις αρμοδιότητες των αναγκαίων αντιπροσωπευτικών της ομάδων. Η καθιέρωση της «αιρετότητας», της «ανακλητότητας», του «εργασιακού χαρακτήρα», της «μισθοδοσίας με χαμηλό εργατικό μισθό» και της «υποχρεωτικής εναλλακτικότητας» των εργατικών αντιπροσωπευτικών σωμάτων πρέπει να συνδυάζεται με μια σειρά επαναστατικά κατοχυρωμένους θεσμούς και μέτρα νέου τύπου. Ιδιαίτερα πρέπει να συνδυάζεται με τη δρακόντεια νομοθεσία και αδιάλλακτη πρακτική και άμεση αυστηρή τιμωρία απέναντι σε κάθε περίπτωση δίωξης οποιουδήποτε μέλους της «εργατικής κοινότητας» για λόγους που έχουν σχέση με την άσκηση του δικαιώματός του να συμμετέχει όπως αυτός κρίνει στην ελευθερία του Τύπου, των συγκεντρώσεων, σε κάθε είδους οργανώσεις και κόμματα, στην πολιτιστική και κοινωνική δράση, να είναι εξοπλισμένος. Κάθε μέλος της «εργατικής κοινότητας» έχει το δικαίωμα της κριτικής και της πολεμικής απέναντι στην εργατική εξουσία, απέναντι και στα άμεσα και τα αντιπροσωπευτικά όργανά της, ιδιαίτερα αν βρίσκεται στη μειοψηφία, ακόμα και αν είναι ενάντια στην επανάσταση, με την προϋπόθεση ότι δεν εκπροσωπεί ένοπλη απειλή απέναντί της. Σε κάθε περίπτωση πλήρη αρμοδιότητα να κρίνει κάθε μέλος της «εργατικής κοινότητας» έχει το μαζικό επαναστατικό όργανο και η συνέλευση των εργατών του χώρου του. Η υπεράσπιση και η περιφρούρηση των επαναστατικών κατακτήσεων στηρίζεται στην ηγεμονία της επαναστατικής πλευράς των εργατικών συμφερόντων μέσα στο σύνολο της εργατικής τάξης που ξεκίνησε την επανάσταση προς τον κομμουνισμό και γίνεται τάξη για τον εαυτό της.
Η εργατική επανάσταση επιβάλλει το άμεσο τσάκισμα της παλιάς κρατικής μηχανής. Καταργεί την αστυνομία, τους ιδεολογικούς μηχανισμούς, τα ευρύτερα αντιπροσωπευτικά σώματα, τις διοικήσεις και τους οργανισμούς του αστικού κράτους. Οργανώνει την ένοπλη εργατική πολιτοφυλακή, μετατρέπει τους δημόσιους υπαλλήλους σε αιρετούς, ανακλητούς, αμειβόμενους με το μέσο εργατικό μισθό «υπαλλήλους» των μελών της εργατικής κοινότητας και των μαζικών οργάνων των καταπιεσμένων. Τα άμεσα μαζικά όργανα της εργατικής τάξης, οι «εργατικές κοινότητες», κατακτούν τις αποφασιστικές αρμοδιότητες και εξουσίες στα ζητήματα που έχουν σχέση με την οργάνωση, τη διεύθυνση, τον προσανατολισμό και τον επαναστατικό μετασχηματισμό της παραγωγής, της ανταλλαγής, της διανομής, της κατανάλωσης, της κατοικίας, της επικοινωνίας, της συγκρότησης των πόλεων, του χώρου και του περιβάλλοντος.
Γ.
Σ’ αυτά τα πλαίσια, το Πρόγραμμα της Εργατικής Πολιτικής προωθεί, μέσα στις σημερινές συνθήκες της καπιταλιστικής κυριαρχίας, την άμεση έστω εμβρυακή οικοδόμηση οργάνων της εργατικής πολιτικής σε ανταγωνισμό με την αστική εξουσία, από την κλίμακα του μεμονωμένου εργοδότη μέχρι εκείνη της κεντρικής, πανεθνικής πολιτικής.
Τα όργανα αυτά θα προωθούν το συνολικό εργατικό - πολιτικό αγώνα, τον εργατικό έλεγχο και την επιβολή της θέλησης της εργατικής - λαϊκής πλειοψηφίας στις κυβερνήσεις, στο κεφάλαιο, στο σύστημα με τη μαζική, ταξική, εργατική αντι-βία. Θα συγκροτούνται σε όλες τις σφαίρες της πάλης για τα συμφέροντα, την πολιτική και τις ιδέες με κύρια κατεύθυνση τα πεδία της παραγωγής.
Θα επιδιώκουν σταθερά την «ντε φάκτο» και όχι μόνο κατοχύρωση του δικαιώματος για ανεξάρτητη, αυτοτελή και δημοκρατικά «κυρίαρχη» συγκρότηση του πολιτικού, αντικαπιταλιστικού κινήματος της ίδιας της εργατικής τάξης και του δικαιώματός του σε μια διαφορετική ποιοτικά, σχετική, όσο και ουσιαστική του αυτοτέλεια απέναντι και στα επαναστατικά (πραγματικά και μη) «κόμματα» και οργανώσεις.
Ουσιαστικά θα πρόκειται για πρωτόλειες μορφές προώθησης μιας ιδιότυπης δυαδικής εξουσίας, οι οποίες θα τείνουν να ξεπεράσουν το στενό ορίζοντα του αστικού κοινοβουλευτισμού (που θέλει την κυβέρνηση «απόλυτο μονάρχη για τέσσερα χρόνια» και τον κάθε εργαζόμενο «υπήκοο για τέσσερα χρόνια») και να ολοκληρωθούν, σε παν-κοινωνικό επίπεδο, σε ένα είδος παράλληλης προς το αστικό κοινοβούλιο «Λαοσυνέλευσης» που πρωτίστως θα οργανώσει τη δημοκρατική έγκριση από τους εργαζόμενους μιας Χάρτας Αναγκών, Δικαιωμάτων κι Ελευθεριών τους.
Τα μέλη της είναι αιρετά και ανακλητά, μη αμειβόμενα, χωρίς κανένα προνόμιο ενώ ισχύει κι εδώ η «υποχρεωτική εναλλακτικότητα».
Τα άμεσα μαζικά όργανα της εργατικής πολιτικής είναι ανεξάρτητα από τις μορφές και τους μηχανισμούς άσκησης της κρατικής και αστικής πολιτικής και τους φορείς της εργατικής ενσωμάτωσης.
Βρίσκονται σε σύγκρουση αλλά και σε ενότητα με τις μορφές της αστικής πολιτικής που διεξάγεται από εργάτες. Τα άμεσα μαζικά όργανα της εργατικής χειραφέτησης συγκροτούν και αντιπροσωπευτικά, αιρετά, ανακλητά εργαζόμενα σώματα για την καλύτερη ανάπτυξη των αγώνων τους, το συντονισμό και την ενότητα δράσης του εργατικού κινήματος και την «οργάνωση της δημοκρατίας» για την επεξεργασία των θεωρητικών, πολιτικών και πρακτικών τους θέσεων.
Σε κάθε περίπτωση, τα άμεσα μαζικά κοινωνικοπολιτικά όργανα της εργατικής πολιτικής έχουν τον καθοριστικό, αποφασιστικό λόγο απέναντι στα αντιπροσωπευτικά τους σώματα.
Τα επαναστατικά «κόμματα» και οι οργανωτικές, ιδεολογικές, συνδικαλιστικές και άλλες πρωτοπορίες έχουν τη δική τους ιδιαίτερη συμβολή και αυτοτέλεια και επίδραση με την αντικειμενική προϋπόθεση ότι υπερασπίζονται τελικά τις αποφάσεις των μαζικών οργάνων της εργατικής πολιτικής και συμβάλλουν στη συγκρότηση, ανάπτυξη και λειτουργία τους στην κατεύθυνση της άμεσης συμμετοχικής αγωνιστικής δημοκρατίας.
• Τα μαζικά κοινωνικοπολιτικά όργανα της εργατικής χειραφέτησης συνδέονται αγωνιστικά με τη μεγάλη πλειοψηφία της τάξης, επικοινωνούν με τα αντικαπιταλιστικά της σκιρτήματα, με τις αντιφατικές τάσεις της, συμβάλλουν στην ανάπτυξη των διεκδικήσεων και των αγώνων της.
Σε κάθε περίπτωση διαμορφώνουν σχέσεις αλληλεπίδρασης και δημοκρατικής αποδοχής απέναντι σε όλες τις άμεσα συμμετοχικές δημοκρατικές μορφές και διαδικασίες συσπείρωσης και δράσης των εργατών για τα δικαιώματά τους.
Ουσιαστική πλευρά αυτής της προσπάθειας θα είναι και η οικοδόμηση ενός ανεξάρτητου πλέγματος μέσων ενημέρωσης και πολιτιστικής έκφρασης στα χέρια των αντικαπιταλιστικών δυνάμεων.
