του Πέτρου Παπακωνσταντίνου
Το πιο εντυπωσιακό (και για πολλούς αμερικανούς αναλυτές απροσδόκητο) στοιχείο των εκλογών της 7ης Μαρτίου ήταν η αποτυχία του σιιτικού συνδυασμού Κράτος Δικαίου του απερχόμενου, κατοχικού πρωθυπουργού Νούρι αλ Μαλικί να πετύχει μια πειστική νίκη. Με καταμετρημένο το 80% των ψήφων, ο συνδυασμός του Μαλικί ερχόταν δεύτερος, αν και με ανατρέψιμη διαφορά μόλις 10.000 ψήφων από το συνδυασμό Ιρακίγια του Ιγιάντ Αλάουι. Το ψηφοδέλτιο του Μαλικί εμφανιζόταν να λαμβάνει γύρω στις 87 έδρες –σε σύνολο 325– πολύ κάτω και από τις χειρότερες προβλέψεις του. Ενδεικτικό του εκνευρισμού που επικρατεί στη Βαγδάτη είναι ότι συνεργάτες του Μαλικί έθεσαν ζήτημα νοθείας στις εκλογές που... οι ίδιοι οργάνωσαν!
Ηγετικό στέλεχος του ιστορικού, σιιτικού κόμματος Ντάουα, ο Μαλικί είχε πάντα καλές σχέσεις με το Ιράν, όπου πέρασε πολλά χρόνια της εξορίας του επί Σαντάμ Χουσεΐν, μέχρι να γυρίσει στη χώρα, το 2003. Ωστόσο, επελέγη από τους Αμερικανούς για το αξίωμα του πρωθυπουργού, το 2006, καθώς θεωρήθηκε αρκούντως ανεξάρτητος από την Τεχεράνη και αρκούντως πειθήνιος στην κατοχική δύναμη. Στέλνοντας τον Σαντάμ Χουσεΐν στην αγχόνη, παραμονές Πρωτοχρονιάς του 2007, έδωσε τη δυνατότητα στην Ουάσινγκτον να αναζωπυρώσει τις αντιθέσεις μεταξύ σιιτών – σουνιτών και να τις εκμεταλλευθεί κατά το διαίρει και βασίλευε.
Κυριότερος αντίπαλος του Μαλικί αναδείχθηκε ο πρώτος κατοχικός πρωθυπουργός του Ιράκ, Ιγιάντ Αλαουί, ο συνδυασμός Ιρακίγια του οποίου εμφανιζόταν να καταλαμβάνει την πρώτη θέση με βραχεία κεφαλή. Αν και σιίτης, ο Αλαουί, συγκέντρωσε την υποστήριξη της πλειονότητας των σουνιτών, οι οποίοι υποβαθμίστηκαν αισθητά ύστερα από την ανατροπή του κόμματος Μπάαθ από τους Αμερικανούς. Το γεγονός ότι, προτού αυτοεξοριστεί στην Αγγλία λόγω της ρήξης του με τον Σαντάμ, ο Αλαουί ήταν μέλος του Μπάαθ και διατηρούσε πάντα δεσμούς με στελέχη του ιρακινού στρατού, συνετέλεσε στο να εμφανισθεί ως εκπρόσωπος του ιρακινού εθνικισμού, ανεξαρτήτως θρησκευτικών προτιμήσεων.
Η πιο οδυνηρή έκπληξη για τους Αμερικανούς ήταν η πολύ καλή εμφάνιση των υποψηφίων του Μοκτάντα αλ Σαντρ, του 36χρονου σιίτη ιερωμένου που ηγήθηκε δύο αιματηρών εξεγέρσεων εναντίον των κατοχικών δυνάμεων. Η φράξια του Σαντρ πλειοψήφισε στον τρίτο εκλογικό συνδυασμό Ιρακινή Εθνική Συμμαχία (ΙΕΣ), σε βάρος του ιστορικού, συνεργάσιμου με τους Αμερικανούς, σιιτικού κόμματος SCIRI, εξασφαλίζοντας περίπου 40 έδρες. Ο Σαντρ έδωσε την επινίκια συνέντευξη Τύπου από την... Τεχεράνη, όπου παρακολουθεί θρησκευτικό σεμινάριο για να γίνει Αγιατολάχ και να επιστρέψει στο Ιράκ με ενισχυμένο κύρος.
Πρόβλημα για τους Αμερικανούς είναι και η αποδυνάμωση των δύο κυβερνώντων κουρδικών κομμάτων στην κρίσιμη, λόγω πετρελαίων, και διαφιλονικούμενη περιοχή του Κιρκούκ, προς όφελος της πολυθρησκευτικής λίστας του Αλαουί. Επιπλέον, σφήνα στη συγκυβέρνηση των δύο παραδοσιακών, κουρδικών κομμάτων (Πατριωτικό και Δημοκρατικό Μέτωπο) αποτέλεσε η εμφάνιση και τρίτου, κουρδικού κόμματος (Γκοράν) με απροσδόκητα καλά αποτελέσματα.
Με αυτά τα δεδομένα, ο σχηματισμός κυβέρνησης διαγράφεται δύσκολος. Το πιο φυσιολογικό σενάριο θα ήταν η συμμαχία των δύο σιιτικών κομμάτων, του Μαλικί και της ΙΕΣ. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, είναι βέβαιο ότι το κόμμα του Σαντρ θα έφευγε από την ΙΕΣ και πιθανότατα θα σχημάτιζε ενιαίο, εθνικιστικό μέτωπο με δυνάμεις του Αλαουί. Σε κάθε περίπτωση, τα θρησκευτικά - εθνοτικά ρήγματα που ανέδειξαν οι εκλογές, σε συνδυασμό με τις εκρηκτικές εκκρεμότητες (Κιρκούκ, μοίρασμα του πετρελαϊκού πλούτου) και την ισχυρή επιρροή του Ιράν διαμορφώνουν ένα άκρως ασταθές τοπίο και δυσκολεύουν τη συντεταγμένη υποχώρηση της Αμερικής.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΡΙΝ 21/03/2010
