Σαφώς πιο προωθημένο πολιτικά ήταν το κλίμα στην κεντρική πλατεία της Βαρκελώνης, σε σύγκριση με της Μαδρίτης, όπου δέσποζε η απέχθεια στην πολιτική στράτευση και οι ατελείωτες συζητήσεις ακόμη και για τα πιο προφανή θέματα...
ΑΡΗΣ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ, Αποστολή στην Ισπανία
Ο κόσμος μαζεύτηκε σε ελάχιστα λεπτά. Περίπου τέσσερις χιλιάδες άτομα γέμισαν την πλατεία Πλάθα ντε Καταλούνια στο κέντρο της Βαρκελώνης για να ακούσουν κάποιους άγνωστους σε αυτούς Έλληνες. Η πρόσκληση που είχαμε δεχθεί λίγες ημέρες νωρίτερα από τις λαϊκές συνελεύσεις της Μαδρίτης και της Βαρκελώνης για να μιλήσουμε για το Debtocracy, μας είχε φέρει στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησαν όλα. Καθώς η Αθήνα γνώριζε την πρώτη μεγαλειώδη συγκέντρωση των 100.000 ατόμων στη Βαρκελώνη όλοι ήθελαν να ακούσουν ιστορίες από την Ελλάδα. Ήθελαν να ακούσουν τι μπορεί να πήγε τόσο στραβά σε δυο τόσο διαφορετικές οικονομίες ώστε να βρεθούν, όπως και οι υπόλοιπες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, με ένα δυσθεώρητο δημόσιο χρέος και ένα ληστρικό πρόγραμμα λιτότητας.
Οι λαϊκές συνελεύσεις θύμιζαν με τρομακτική λεπτομέρεια όσα θα ακολουθούσαν λίγα 24ωρα αργότερα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Στην πραγματικότητα όμως οι δυο χώρες αλλά ακόμη και κάθε πόλη το εσωτερικό της Ισπανίας έχει τη δική της ιστορία να διηγηθεί.
Η πρώτη επαφή με τις συνελεύσεις της Μαδρίτης ενδέχεται να απογοητεύσει έναν έλληνα παρατηρητή. Η συσσωρευμένη εμπειρία πολιτικού διαλόγου που συναντάς στα ελληνικά αμφιθέατρα φαίνεται με την πρώτη ματιά να είναι απούσα. Ένα πέπλο τυπολατρίας για την τήρηση και του τελευταίου κανόνια φαίνεται σε αρκετές περιπτώσεις να ακυρώνει την ουσία του διαλόγου. Σε αρκετές περιπτώσεις η εμμονή των συντονιστών για τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση ακύρωνε στην πράξη κάθε συζήτηση. Χαρακτηριστικό σε αυτό το σημείο ήταν το παράδειγμα ψηφοφορίας με αίτημα την εξασφάλιση δημόσιας, δωρεάν και κοσμικής εκπαίδευσης (με κατάργηση δηλαδή του μαθήματος των θρησκευτικών). Παρά το γεγονός ότι σχεδόν 3.000 άτομα υποστήριξαν την πρόταση η διαφωνία μιας μόνο κοπέλας σχετικά με το μάθημα των θρησκευτικών οδήγησε σε μια δίωρη διαδικασία συνεχών ψηφοφοριών που απλώς επιβεβαίωσαν το αποτέλεσμα που όλοι γνώριζαν: ότι ένα άτομο διαφωνούσε στην απόφαση τριών χιλιάδων.
Σε μια άλλη περίπτωση η συνέλευση της Μαδρίτης έχασε σχεδόν μια ώρα για να αποφασίσει εάν θα πρέπει να τηρηθεί ενός λεπτού σιγή, ως έκφραση διαμαρτυρίας προς την κυβέρνηση, ή... ενός λεπτού κραυγή. Ύστερα από διαδοχικές τοποθετήσεις και ψηφοφορίες αποφασίστηκε τελικά να κρατηθεί ενός λεπτού σιγή, η οποία θα ακολουθούνταν από ενός λεπτού κραυγή!!!
Αρκετά ερωτηματικά προκαλούσε η στάση των «αγανακτισμένων» της Μαδρίτης και απέναντι σε πολίτες με δεδηλωμένες πολιτικές τοποθετήσεις. Στην προσπάθειά τους να κρατήσουν μακριά τα στελέχη του πολιτικού κατεστημένου οι συγκεντρωμένοι έφταναν στο σημείο να απαγορεύουν την είσοδο ακόμη και σε καλλιτέχνες που είχαν εκφράσει στο παρελθόν προτιμήσεις για συγκεκριμένα κόμματα ή ιδεολογίες. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ένας απολίτικος ποπ σταρ είχε θεωρητικά περισσότερες πιθανότητες να προσεγγίσει το χώρο σε σχέση με ανθρώπους που είχαν δώσει πολιτικές μάχες από συγκεκριμένα μετερίζια – όπως οφείλει δηλαδή να κάνει κάθε ευαισθητοποιημένος καλλιτέχνης. Στην πραγματικότητα βέβαια o κόσμος ακολουθώντας περισσότερο το πολιτικό του ένστικτο παρά τους τύπους της συνέλευσης υποδέχθηκε τους πραγματικούς μαχητές της τέχνης, που είχαν πολεμήσει αυταρχισμούς και νοοτροπίες του φρανκικού παρελθόντος.
Αντίθετα ο κόσμος δεν έδωσε την παραμικρή ευκαιρία στα φασιστοειδή με τις μεγάλες ισπανικές σημαίες που έκαναν την εμφάνισή τους τις πρώτες ημέρες να προσεγγίσουν το χώρο.
Διαβάζοντας τις σκέψεις μας, ο Μανουέλ που εκτελούσε χρέη ξεναγού στις πολιτικές διεργασίες της Μαδρίτης, έσπευσε να «απολογηθεί». «Δεν μπορείτε να συγκρίνετε το επίπεδο της πολιτικοποίησης στην Ελλάδα με ισπανικές πόλεις όπως η Μαδρίτη» μας είπε και διευκρίνισε ότι εάν ρωτήσεις το μέσο κάτοικο της πόλης πιθανότατα δεν ξέρει τη διαφορά ανάμεσα σε έναν αναρχικό και έναν τροτσκιστή.
Με ισχυρές δόσεις υπερβολής ο Μανουέλ περιέγραφε ουσιαστικά την πολιτική κουλτούρα (ή την έλλειψή της) που ακολούθησε την απομάκρυνση του Φράνκο από την εξουσία. Με ένα κομμουνιστικό κόμμα που κινούνταν επικίνδυνα προς το κέντρο ήδη από τη δεκαετία του ’70 ήταν δεδομένο ότι η κατάσταση θα ήταν εντελώς διαφορετική. Και όμως από αυτή την πόλη άναψε η πολιτική σπίθα που έβαλε φωτιά σε όλη την Ισπανία και στη συνέχεια και την Ελλάδα. Για τα δεδομένα της μέχρι τώρα πολιτικοποίησης η λειτουργία των συνελεύσεων και τα θέματα που παρουσιάζονται αποτελούν μια πραγματική επανάσταση για την ισπανική νεολαία.
Το κλίμα είναι αισθητά διαφορετικό στη Βαρκελώνη. Οι ηττημένοι του εμφυλίου διαθέτουν σαφώς μεγαλύτερη πολιτική παράδοση αλλά και εμπειρία από οργανώσεις βάσεις και πρωτοβάθμια σωματεία. Οι συζητήσεις στις συνελεύσεις που πραγματοποιούνται καθημερινά στην Πλάθα Καταλούνια, έφτασαν γρηγορότερα σε καίρια ζητήματα πολιτικής και οικονομίας όπως το φλέγον θέμα των ιδιωτικοποιήσεων αλλά και η διοργάνωση απεργιακών κινητοποιήσεων. Το αίτημα να μην πληρώσουν οι πολίτες την κρίση των τραπεζών ήταν και εδώ κυρίαρχο αλλά εκφραζόταν με μεγαλύτερη σαφήνεια και αποφασιστικότητα.
Δεν είναι τυχαίο φυσικά ότι ενώ η Μαδρίτη των λουλουδιών και του πολιτικά ορθού λόγου δεν αντιμετώπισε προβλήματα με την αστυνομία, η σαφώς πιο πολιτικοποιημένη Βαρκελώνη έπεσε θύμα της αστυνομικής βαρβαρότητας. Με πρόσχημα την ανάγκη εκκένωσης της πλατείας πριν από τον μεγάλο αγώνα της Μπάρτσα το περασμένο Σάββατο, οι δυνάμεις καταστολής δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν ακόμη και πλαστικές σφαίρες απέναντι στους συγκεντρωμένους. Οι τελευταίοι απάντησαν με μια πρωτοφανή επίδειξη ισχύος: Λίγα μόλις λεπτά μετά την επίθεση της αστυνομίας είχαν καταφέρει να συγκεντρώσουν δεκάδες χιλιάδες πολίτες, οι οποίοι και μόνο με την παρουσία τους έτρεψαν την αστυνομία σε φυγή και επανακατάλαβαν την Πλάθα ντε Καταλούνια. «Για δες λοιπόν, γίνεται και έτσι» μας έλεγε γελώντας ένας Έλληνας της Βαρκελώνης που, όπως και εμείς, είχε γνωρίσει την ελληνική εμπειρία των συγκρούσεων με την αστυνομία και της κατανάλωσης τεραστίων ποσοτήτων δακρυγόνων.
Η Ισπανία ξεκίνησε λοιπόν ένα μεγάλο πολιτικό πείραμα που σύντομα μεταλαμπαδεύτηκε και στην Ελλάδα. Χώρες με διαφορετική πολιτική παράδοση βρίσκονται αντιμέτωπες με σχεδόν πανομοιότυπα προβλήματα δημοσίου χρέους λόγω των καταστροφικών συνεπειών της ευρωζώνης στις χώρες της περιφέρειας.
