Της Κατερίνας Σταυρούλα
Ένα νέο μέλος, το 193ο, το νεότερο κράτος στον κόσμο και το 54ο της Αφρικής, υποδέχτηκε και επισήμως την εβδομάδα που πέρασε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. Το Νότιο Σουδάν που στις 9 Ιουλίου κήρυξε και επισήμως την ανεξαρτησία του. Μετά από δεκαετίες εμφυλίου πολέμου που εκτιμάται πως στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 2.000.000 ανθρώπους, μία ειρηνευτική διαδικασία που το 2005 οδήγησε σε υπογραφή συνθήκης μεταξύ της κυβέρνησης του Σουδάν και του Λαϊκού Απελευθερωτικού Κινήματος του Σουδάν στο Nότο, μετά το δημοψήφισμα του Ιανουαρίου του 2011 όπου το 98,3% των κατοίκων του Νότου ψήφισαν την ανεξαρτησία τους από το Βορά, με νέα σημαία και νέο εθνικό ύμνο, το νέο κράτος γεννήθηκε.
Το νέο, ανεξάρτητο κράτος έσπευσε να χαιρετήσει και να αναγνωρίσει πρώτος ο πρόεδρος του Βόρειου Σουδάν, Ομάρ Χασάν αλ Μπασίρ, κάνοντας μια διπλωματική κίνηση καλής θέλησης. Όμως πέρα από τις κινήσεις εντυπωσιασμού τόσο των εμπλεκόμενων κρατών πλέον, όσο και της διεθνούς κοινότητας, τα προβλήματα στην περιοχή παραμένουν άλυτα. Στην πραγματικότητα, η διεθνής κοινότητα παρακολούθησε τη δημιουργία ενός ακόμη μέλους του «αναπτυσσόμενου» κόσμου. Στο Νότιο Σουδάν η πλειοψηφία των κατοίκων ζει με λιγότερα από ένα δολάριο τη μέρα και μόνο το 1% των νοικοκυριών διαθέτουν τραπεζικό λογαριασμό. Ένα δεκαπεντάχρονο κορίτσι έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πεθάνει ενώ γεννά παρά να καταφέρει να τελειώσει το σχολείο. Πάνω από το 10% των παιδιών δεν καταφέρνουν να γίνουν 5 χρόνων, ένα στα τρία παιδιά είναι σοβαρά υποσιτισμένο, ενώ σε μια χώρα με πληθυσμό περίπου όσο το Λονδίνο, μόνο 400 κορίτσια φοιτούν στην τελευταία τάξη του γυμνασίου. Τα τρία τέταρτα των ενηλίκων είναι αναλφάβητοι.
Το Νότιο Σουδάν μετά την απόσχιση έχει στην κατοχή του τα πιο εύφορα εδάφη, όπως και το μεγαλύτερο μέρος των μεγάλων αποθεμάτων πετρελαίου στην περιοχή, πάνω από το 70%. Όμως τα δύο κράτη είναι ακόμα απολύτως συνδεδεμένα μεταξύ τους και οι διαφορές δεν έχουν επιλυθεί. Ενώ οι πηγές του πετρελαίου βρίσκονται στο Νότιο Σουδάν, διυλιστήρια και αγωγοί μεταφοράς προς τη θάλασσα βρίσκονται στο Βόρειο Σουδάν. Το πώς θα μοιραστούν τα έσοδα από τα 500.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα που παράγει το Νότιο Σουδάν παραμένει ζητούμενο. Ταυτόχρονα, ακόμα και μετά τη συνθήκη και το δημοψήφισμα, ολόκληρες εδαφικές περιοχές στα σύνορα των δύο κρατών είναι αμφισβητούμενες. Άλυτο παραμένει το ποιος θα ελέγχει την πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή της Αμπιέι, όπου συγκρούσεις τον τελευταίο μήνα είχαν ως αποτέλεσμα τον εκτοπισμό χιλιάδων κατοίκων. Εκκαθαρίσεις πραγματοποιούσε μέχρι πολύ πρόσφατα ο στρατός του Bορείου Σουδάν και στις περιοχές του Νότιου Κορντοφάν. Αγκάθι παραμένει και η προστασία των μειονοτήτων και στα δύο νέα κράτη, φυλών αλλά και των θρησκευτικών μειονοτήτων μουσουλμάνων και χριστιανών, ανάλογα την περιοχή. Και βέβαια υπό το πρίσμα των διεκδικούμενων φυσικών πηγών, τα σύνορα μεταξύ των δύο κρατών δεν έχουν ακόμα απολύτως καθοριστεί.
Ταυτόχρονα βέβαια και ενώ από τη μια οι δυτικές χώρες εμφανίζονται ως σύμμαχοι στην επίλυση του γόρδιου δεσμού του καταμερισμού του μεγάλου εξωτερικού χρέους των δύο χωρών, ακόμα και πριν την επίσημη δημιουργία του κράτους του Νότιου Σουδάν, η γη της νέας χώρας ξεπουλιέται. Σε άρθρο του στους Τάιμς, ο Τρίσταν Μακ Κόννελ αποκαλύπτει το μεγάλο φαγοπότι των επενδυτών. Περίπου το ένα δέκατο της γης του νέου κράτους έχει πωληθεί σε μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια, σύμφωνα με ερευνητή της νορβηγικής οργάνωσης ΝΡΑ. Διάφοροι επενδυτές έχουν υπογράψει συμβάσεις για την εκμετάλλευση περίπου 26.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. «Τα μεγέθη είναι εντυπωσιακά, δεν περιμέναμε ότι θα βρίσκαμε τέτοια στοιχεία», σημειώνει ο συντάκτης της έκθεσης Ντέιβιντ Ντενγκ. «Εταιρείες εκμεταλλεύονται αυτό το νέο μεταπολεμικό κράτος» δήλωσε ο Γιαν Λεντάγκ, ο διευθυντής της NPA στο Νότιο Σουδάν, «και δεν είναι τυχαίο το ότι βρέθηκαν εδώ αμέσως μετά τον πόλεμο. Επενδυτές πλησίασαν τους ντόπιους, σε τοπικό επίπεδο, ένα φύλαρχο, ένα δημόσιο λειτουργό ή τον κυβερνήτη μιας περιοχής και πολύ γρήγορα απέκτησαν γη σχεδόν με μηδενικό αντάλλαγμα». Σύμφωνα με έγγραφο που δημοσιεύτηκε στους Τάιμς, η εταιρία Nile Trading and Development, με έδρα το Τέξας πλήρωσε μόνο 17.000 αγγλικές λίρες για να έρθει στην κατοχή της για 49 χρόνια μια έκταση 6.000.000 στρεμμάτων, με δυνατότητα η έκταση να αυξηθεί στα 10.000.000 στρέμματα εάν η επένδυση αποδειχθεί επωφελής. «Με το ρυθμό που χάνουμε εδάφη, σύντομα δεν θα υπάρχει μέρος για να θάψουμε τους νεκρούς μας», φέρεται να δήλωσε αξιωματούχος του νέου κράτους διαβάζοντας την παραπάνω έρευνα.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, με την περιοχή του Νταρφούρ ακόμα σε αστάθεια, φαίνεται μάλλον έλασσον το γεγονός ότι Αμερική, Βρετανία, Καναδάς και Κίνα αναγνώρισαν αμέσως το νέο κράτος. Ο πρόεδρος του Νότιου Σουδάν, Σάλβα Κιίρ, υποσχέθηκε ειρήνη στις σπαρασσόμενες από τον εμφύλιο περιοχές και γενική αμνηστία στις αντάρτικες ομάδες που πολέμησαν εναντίον του Νότου. Όμως οι προκλήσεις παραμένουν ανοιχτές και ο δρόμος για την πραγματική ευημερία των ταλαιπωρημένων πληθυσμών της περιοχής είναι δύσκολος. Ειδικά σε ένα οικονομικό περιβάλλον που η κρίση των μεγάλων οικονομιών κάνει την ωμή εκμετάλλευση των αδυνάτων ακόμα πιο στυγνή.
