Tην αυτονομία από την Τρίπολη κήρυξε το ανατολικό
τμήμα της χώρας που (εντελώς τυχαία) κρύβει στο υπέδαφός του το 80% των
πετρελαϊκών κοιτασμάτων, για τον έλεγχο των οποίων έγινε η επέμβαση στη Λιβύη
των δυτικών και η ανατροπή του Καντάφι.
της Κατερίνας Σταυρούλα
Φύλαρχοι, πολιτικοί και ένοπλες ομάδες που δρουν
στην ανατολική Λιβύη συγκεντρώθηκαν κοντά στη Βεγγάζη και δημιουργώντας ένα
άτυπο «Κονγκρέσο του Λαού της Κυρηναϊκής«, διακήρυξαν ουσιαστικά την αυτονομία
τους, θέτοντας επί τάπητος το διαμελισμό της πολύπαθης χώρας. Περίπου 3.000
σύνεδροι παρευρέθηκαν στο χώρο ενός παλιού σαπωνοποιείου και κατέληξαν
ουσιαστικά στο να ορίσουν τη δική τους κυβέρνηση. Το συνέδριο έληξε «επιτυχώς»
με μια διακήρυξη αυτονομίας οκτώ σημείων. Μετά την επέμβαση των ΝΑΤΟϊκών
δυνάμεων και τον αιματηρό πόλεμο, η διάλυση της χώρας και η αναβίωση των
ιστορικών αποικιών μοιάζει να πλησιάζει.
Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο ανακοίνωσαν ότι στα
σχέδιά τους είναι το ανατολικό κρατίδιο, με το αραβικό όνομα Μπάρκα, να έχει
δική του νομοθετική αλλά και δικαστική εξουσία, προϋπολογισμό και αστυνομία με
τη Βεγγάζη να είναι η πρωτεύουσά του. Όμως αναγνώρισαν αρχικά την ύπαρξη
ομοσπονδιακής κυβέρνησης που θα συνεχίσει να ασκεί τον έλεγχο στην εξωτερική
πολιτική, τον εθνικό στρατό και το πετρέλαιο. Η διακήρυξη της αυτονομίας και ο
διορισμός του Αχμέντ Ζουμπαΐρ, μέλους του Εθνικού Μεταβατικού Συμβουλίου και
συγγενή του τέως βασιλιά της Λιβύης, Ιντρίς αλ Σενουσί, ως επικεφαλής του
συμβουλίου της Κυρηναϊκής, έχει ήδη δημιουργήσει κρίση στη χώρα. Μια κρίση που
εντείνεται όσο το συνέδριο των αυτονομιστών δηλώνει πως σκοπεύει να προχωρήσει
στον ορισμό 300 αντιπροσώπων που θα ασχολούνται με τα ζητήματα της περιοχής,
δημιουργώντας το αντίπαλο δέος στο Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο.
Ιστορικά η Λιβύη από την περίοδο της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας υπήρχε με τη μορφή τριών ξεχωριστών αποικιών, της Κυρηναϊκής στην
Aνατολή, της Τριπολίτιδας βοριοδυτικά και της Φεζάν νοτιοδυτικά, που για πρώτη
φορά συνεργάστηκαν μετά την κατάκτησή τους από τη Ιταλία, το 1934. Οι επαρχίες
παρέμειναν ισχυρές και ουσιαστικά ανεξάρτητες ακόμα και μετά την ομοσπονδιακή
μοναρχία που δημιουργήθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη το 1951. Εν τέλει το κράτος και
τους φύλαρχους ενοποίησε ο Καντάφι μετά το 1969, μεταφέροντας την πρωτεύουσα
από την Aνατολή στην Τρίπολη. Με τη νέα κατάσταση η κατεύθυνση δείχνει όπισθεν
ολοταχώς.
Στο υπό δημιουργία νέο κρατίδιο της Κυρηναϊκής
βίσκεται το 80% του πετρελαίου και μόνο το 20% του πληθυσμού, ενώ καλύπτει σε
έκταση σχεδόν τη μισή χώρα, από την κεντρική Λιβύη μέχρι τα σύνορα της Αιγύπτου
στα ανατολικά και τα σύνορα με το Τσάντ και το Σουδάν στο Nότο.
Η κίνηση αυτονόμησης της κρίσιμης ενεργειακά
ανατολικής περιοχής θέτει σε αμφισβήτηση την αξιοπιστία του Εθνικού Μεταβατικού
Συμβουλίου, που ως μεταβατική κυβέρνηση έχει εξαγγείλει εκλογές για τον Ιούνιο
με στόχο τη δημιουργία συντακτικής εθνοσυνέλευσης 200 αντιπροσώπων αλλά και την
εκλογή πρωθυπουργού. Το Συμβούλιο ανακοίνωσε πρόσφατα πως με βάση ένα νέο
εκλογικό νόμο, οι συσχετισμοί στην εθνοσυνέλευση θα είναι 111 έδρες που
προορίζονται για τις μεγαλύτερες σε πληθυσμό δυτικές περιοχές και περίπου 60 έδρες
για τους υποψηφίους των ανατολικών περιοχών της χώρας. Η απόφαση αυτή φαίνεται
πως έπαιξε καταλυτικό ρόλο και ενδυνάμωσε τις φωνές της αυτονομίας.
Αντιπαραθετικά με το συνέδριο των αυτονομιστών,
διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην Τρίπολη με κεντρικό σύνθημα την ενότητα
ανατολικής - δυτικής Λιβύης, αλλά και στην ίδια τη Βεγγάζη. Οι
αυτοανακηρυχθέντες επικεφαλής της απόσχισης, γρήγορα δεσμεύτηκαν στη διατήρηση
της Τρίπολης ως πρωτεύουσας, ώστε να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις περί μάχης
Aνατολής και Δύσης στο εσωτερικό της χώρας. Όμως ο εκτελών χρέη πρωθυπουργού
Αμπντέλ Ραχίμ ελ Κέεμπ εμφανίστηκε τη Δευτέρα στην κρατική τηλεόραση καλώντας
του Λίβυους να αρνηθούν τα καλέσματα σε «ομοσπονδιοποίηση».
Από την πλευρά του ο επικεφαλής του Eθνικού
Mεταβατικού Συμβουλίου, Μουσταφά Αμπντούλ Τζαλίλ, δήλωσε ότι είναι έτοιμος
ακόμα και να χρησιμοποιήσει βία αν χρειαστεί για να σταματήσει τη διαίρεση.
«Δεν είμαστε έτοιμοι να διαμελίσουμε τη Λιβύη» είπε, κατηγορώντας εγκάθετους
και φιλοκανταφικούς για στήριξη του σχεδίου αυτονόμησης. «Είμαστε έτοιμοι να
τους συντρίψουμε, ακόμα και με τη βία», συνέχισε, καταγγέλοντας ότι «αδερφές
αραβικές χώρες, δυστυχώς, χρηματοδοτούν και προωθούν τη διαίρεση που
δημιουργείται στην Aνατολή ώστε να μην μολυνθούν από την επανάσταση», χωρίς
όμως να τις κατονομάζει.
Έξι μήνες μετά την ανατροπή του Καντάφι, το ζήτημα
της σταθεροποίησης της χώρας παραμένει άλυτο. Ένοπλες ομάδες που οργανώθηκαν σε
πολλές πόλεις κατά τη διάρκεια του πολέμου δεν έχουν παραδώσει τον οπλισμό τους
και δεν υπακούν στον έλεγχο οποιασδήποτε κεντρικής εξουσίας. Παράλληλα, η
μεταβατική κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει συσχετισμούς
ισορροπίας. Χαρακτηριστικά, τον προηγούμενο μήνα, τοπικές ένοπλες ομάδες από τη
δυτική Λιβύη δημιούργησαν τη δική τους συμμαχία, με στόχο την επιβολή στην
περιοχή τους. Τον Φεβρουάριο αντίστοιχα στην πολύπαθη πόλη της Μισράτα
πραγματοποιήθηκαν δημοτικές εκλογές χωρίς την εμπλοκή του Εθνικού Μεταβατικού
Συμβουλίου. Οι ένοπλοι στη Μισράτα έχουν δε ήδη προχωρήσει στη δημιουργία μιας
ζώνης ασφαλείας γύρω από την πόλη, που απαγορεύει σε άλλους Λίβυους να
εισέλθουν. Την ίδια στιγμή οι ένοπλες ομάδες της Ζιντάν κρατούν ακόμα τον γιο
του Καντάφι, Σαΐφ. Με αυτό το σκηνικό αποσταθεροποίησης να αποτελεί κανόνα, η
Διεθνής Αμνηστία αναφέρει ότι εκατοντάδες ένοπλες ομάδες μάχονται για την
εξουσία συμπεριφερόμενες σαν τοπικές μαφίες. Ακόμα και στην πρωτεύουσα Τρίπολη,
ένοπλοι κυριαρχούν σε περιοχές της πολης.
Κι ενώ οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι ανακοίνωσαν τη
δημιουργία κόμματος στη Λιβύη, ενόψει των εκλογών του Ιουνίου, το οποίο σύμφωνα
με αναλυτές θα αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές δυνάμεις στη χώρα,
κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την επόμενη μέρα, όταν ακόμα και το νέο πόρισμα
του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών καταλήγει στην
καταγγελία ότι στη Λιβύη έχει προηγηθεί μέχρι και εκστρατεία ένοπλων ομάδων από
τη Μισράτα με στόχο να εξαφανίσουν τη γειτονική πόλη Ταουέργκα από το χάρτη. Οι
ένοπλοι κατηγορούσαν τους κατοίκους της πόλης για συνεργασία με το καθεστώς
Καντάφι, φτάνοντας στο σημείο να τους καταδιώκουν μέχρι και όταν κατέφυγαν σε
στρατόπεδα προσφύγων στην Τρίπολη. Ο αλληλοσπαραγμός υπό το βλέμμα της ΝΑΤΟϊκής
«προστασίας» δεν δείχνει να μην έχει τέλος.
