Ελληνική αποστολή στο Θεματικό Φόρουμ
Eνας άλλος κόσμος είναι εφικτός». Αυτό ήταν το κεντρικό σύνθημα με το οποίο ξεκίνησε το 2001 το πρώτο «Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ» στο Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας. Ηταν η εποχή όπου το «κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης», ερχόμενο με ορμή από τη «μάχη του Σιάτλ» και της Ουάσινγκτον, όπως αποκαλούνταν και οι διαδηλώσεις ενάντια στους G7, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και την Παγκόσμια Τράπεζα, εμφανιζόταν δυναμικά στο προσκήνιο.
Το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ, ως κατεξοχήν εκφραστής του ρεύματος ενάντια στον οικονομικό νεοφιλελευθερισμό και την κυριαρχία των αγορών εμφανιζόταν ως ένας ανοιχτός χώρος «αποκεντρωμένος, πληθυντικός, εκτός κομμάτων και κυβερνήσεων» που προωθούσε την «ανταλλαγή εμπειριών και διαλόγου, τη δημιουργία προτάσεων και συμμαχιών ανάμεσα σε κινήματα και οργανισμούς».
Γ. ΠΑΠΑΛΕΞΙΟΥ,
Α. ΠΟΛΙΤΗ
Ένας ήταν ο εχθρός, ο νεοφιλελευθερισμός, σύμφωνα με την ατζέντα του Φόρουμ, στην οποία χωρούσαν, και χωράνε, από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες και εκπρόσωποι της λεγόμενης «Κοινωνίας των Πολιτών», μέχρι τα κινήματα των ακτημόνων της Λατινικής Αμερικής, οργανώσεις των Ηνωμένων Εθνών και φυσικά η Attac – η οποία ξεκίνησε ως πρωτοβουλία για την επιβολή του φόρου Τόμπιν με πρωτεργάτη τον Ιγκνάσιο Ραμονέ της Mοντ Nτιπλοματίκ και μετεξελίχθηκε σε παγκόσμια οργάνωση για τον έλεγχο των αγορών και το δίκαιο εμπόριο.
Στα Φόρουμ δεν συμμετέχουν επίσημα κυβερνήσεις και πολιτικά κόμματα, γίνονται όμως δεκτές χορηγίες και οι διοργανώσεις τίθενται υπό την αιγίδα πολιτειακών φορέων, όπως η δημοτική αρχή του Πόρτο Αλέγκρε, η οποία ήταν από τους κύριους υποστηρικτές του Εργατικού Κόμματος του πρωθυπουργού Ινγάσιο Λούλα Ντα Σίλβα. Στα Παγκόσμια Κοινωνικά Φόρουμ που διεξάγονται πλέον σε διαφορετικές πόλεις όπως η Βομβάη της Ινδίας, το Καράκας της Βενεζουέλας και το Ντακάρ της Σενεγάλης, συμμετέχουν ετησίως ως και πάνω από 100.000 ακτιβιστές και αντιπρόσωποι κινημάτων από όλο τον κόσμο, ενώ παρελαύνουν διανοούμενοι και πολιτικές προσωπικότητες με παγκόσμια ακτινοβολία, από τον Νόαμ Τσόμσκι και τη Ναόμι Κλάιν, ως τον Σαμίρ Αμίν, τον Εντουάρντο Γκαλεάνο και τον αυτόχθονα πρόεδρο της Βολιβίας, Έβο Μοράλες. Στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ πραγματοποιήθηκε πρόσφατα το «Θεματικό Κοινωνικό Φόρουμ» του Πόρτο Αλέγκρε ως προπομπός της «Συνέλευσης των Λαών στο Ρίο» τον Ιούνιο του 2012.
Στη διοργάνωση, που πραγματοποιήθηκε την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου, παρακολούθησαν διεθνείς αντιπροσωπείες από Λατινική και κεντρική Αμερική, τον Καναδά, τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Αφρική. Στην ελληνική αντιπροσωπεία συμμετείχαμε τρεις άνθρωποι με διαφορετικές αφετηρίες, που όμως μας ένωναν κοινά προβλήματα και κοινοί αγώνες, με πιο πρόσφατα τα κινήματα των πλατειών του καλοκαιριού, τις δράσεις ενάντια στο χρέος και τις κινήσεις «Δεν χρωστάω Δεν πληρώνω». Ο Τάκης Καραγιαννάκης, εργάτης στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη του Πειραιά, συνδικαλιστής στην ανεξάρτητη οργάνωση Εργατική Ενότητα που συμμετέχει στο σωματείο Εργατών Μετάλλου, μίλησε για τη σύνδεση του οργανωμένου με το αυθόρμητο κίνημα, το σημείο τομής των κοινωνικών και των εργατικών αγώνων, την ανάγκη για νέες μορφές συνδικαλιστικής δράσης και συντονισμού των «από τα κάτω», χωρίς την ιεραρχική διαμεσολάβηση του γραφειοκρατικού συνδικαλισμού. Ο Γιώργος Παπαλεξίου, οικονομολόγος και μέλος της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του Χρέους, μίλησε όχι μόνο για την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας αλλά και για την ανάγκη ενός κινήματος κοινωνικού ελέγχου του χρέους, ενάντια στον υποτιθέμενο μονόδρομο των Μνημονίων. Η Αφροδίτη Πολίτη, συνεργάτης του Πριν και απλήρωτη συντάκτρια στην Ελευθεροτυπία, μετέφερε την εμπειρία των απεργών της Ελευθεροτυπίας, να διεκδικήσουν τα δεδουλευμένα και τις θέσεις εργασίας τους, αλλά και την προσπάθεια να εκδώσουν απεργιακό φύλλο, παίρνοντας τις τύχες τους στα χέρια τους.
Παρά την αποσπασματικότητα των εμπειριών, η τελική αίσθηση είναι ότι οι άνθρωποι από διαφορετικές χώρες, που έχουν όμως κοινούς εχθρούς, κοινά προβλήματα και κοινά όνειρα, μπορούν να βρουν αφετηρίες κοινής δράσης, σε εθνικό και διεθνικό επίπεδο, αρκεί να βρεθεί μία συλλογική τομή συνεννόησης. Αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από την εθνική και διεθνική μάχη των καταπιεσμένων απέναντι στους καταπιεστές τους. Το «εμείς είμαστε το 99%», των παραγωγών του πλούτου, ενάντια στο 1% αυτών που τον καρπώνονται, συμπυκνώνει σχηματικά, αλλά εύγλωττα, τον κοινό αγώνα ενάντια στη δικτατορία των αγορών, των παγκόσμιων τραπεζών, του πολυεθνικού και ντόπιου κεφαλαίου, μιας νέας, όχι ακόμα συνειδητοποιημένης αλλά αναδυόμενης εργατικής τάξης του 21ου αιώνα. Μια τάξη και μια γενιά που ήδη ζει χειρότερα από τους γονείς της, αναζητά ακόμα τα εργαλεία και τις μορφές της συλλογικής πάλης, δεν έχει βρει τους ινστρούχτορες και τους καθοδηγητές της, ίσως να μην τους χρειάζεται καν, μια τάξη που βλέπει καθημερινά τη ζωή και τη δουλειά της να υποτιμάται βίαια και που αν θέλει να ζήσει με αξιοπρέπεια, δεν μπορεί παρά να αγωνιστεί όχι μόνο για τα κεκτημένα δικαιώματα που χάνονται, αλλά για τα από καιρό χαμένα όνειρα που πρέπει να ξανακερδηθούν: Τον κλεμμένο πλούτο και τον κλεμμένο χρόνο της ανθρώπινης εργασίας, στα πεδία της παραγωγής και της αναπαραγωγής, την οριστική απελευθέρωση της φύσης και του ανθρώπου από την εκμεταλλευτική λεηλασία του κέρδους.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΕNTYΠΩΣΕΙΣ
Η Ελλάδα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος
Σήμερα η Ελλάδα, μήπως αύριο είναι η σειρά μας;
Ω ς ελληνική αποστολή συμμετείχαμε σε θεματικές συζητήσεις και ανοιχτούς διαλόγους για τις καταλήψεις πλατειών και τα κινήματα για πραγματική δημοκρατία, μαζί με εκπροσώπους των Ισπανών «ιντιγνάδος» της Βαρκελώνης, αγωνιστές από την εξέγερση της Τυνησίας, το μαθητικό κίνημα της Χιλής, το αμερικάνικο Occupy Wall Street και το Occupy London. Μαζί με τους ισπανούς συναγωνιστές συμμετείχαμε σε έναν ανοιχτό διάλογο για τα κινήματα των αγανακτισμένων της Ευρώπης, ενώ παρακολουθήσαμε συζητήσεις για την αραβική άνοιξη, την οικονομική κρίση και το περιβάλλον.
Η Ελλάδα ήταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ακροατών, ως χώρα πειραματόζωο στις νεοφιλελεύθερες συνταγές αντιμετώπισης της κρίσης χρέους. «Είστε Έλληνες, έχετε κρίση, μη φάτε σε εστιατόριο, αγοράστε από το σούπερ μάρκετ», ήταν η πρώτη κουβέντα που ακούσαμε από Χιλιάνο σύνεδρο, ενώ σε εξόδους με πολυεθνικές παρέες το ελαφρώς κακόγουστο αστείο που ακούστηκε ήταν «δώστε τα ρέστα στους Έλληνες που τα έχουν ανάγκη». Ακόμα και στην καθιερωμένη πορεία των εγκαινίων του Φόρουμ, που γινόταν υπό την αιγίδα των φιλοκυβερνητικών συνδικάτων, οι συνδικαλιστικές ενώσεις κρατούσαν πανό όπως «Οικονομική Κρίση: Σήμερα η Ελλάδα. Αυριο η Βραζιλία;».
Η αντιφατικότητα των εμπειριών, η ταλάντωση ανάμεσα στη θεσμική ενσωμάτωση των κινημάτων και τις ελπιδοφόρες ρωγμές αντίστασης, η αισιοδοξία μιας χώρας όπως η Βραζιλία που κινείται σε ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης παρά την ακόμα έντονη φτώχεια, ένα ισχυρό αντι-ιμπεριαλιστικό ρεύμα που όμως πάει παράλληλα με τα αναδυόμενα οικονομικά κέντρα των BRIC (φέτος η Βραζιλία αντικατέστησε τη Βρετανία στους G8), η συνύπαρξη φαινομενικά φιλολαϊκών μέτρων όπως π.χ. τα κρατικά προγράμματα απασχόλησης, με μια ιδιαίτερα βάρβαρη αστυνομική καταστολή (τις ημέρες του Φόρουμ η αστυνομία προέβη σε απίστευτης βιαιότητας φονικές επιδρομές σε φαβέλα του Σάο Πάολο), όλα αυτά μας άφησαν με ανάμικτα συναισθήματα από τις εμπειρίες μας από το Φόρουμ και το Nότο της Βραζιλίας.
Φύγαμε πάντως με τη διάθεση και την υπόσχεση να ξανασυναντηθούμε με αγωνιστές από άλλα σημεία του ορίζοντα, όχι απαραίτητα κάτω από την ομπρέλα ενός παγκόσμιου Φόρουμ, αλλά επεκτείνοντας τα πεδία της πάλης, μέσα και έξω από εθνικά σύνορα.
«ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»: Η λεηλασία με άλλα μέσα
Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που συζητήθηκαν στο Θεματικό Φόρουμ ήταν το ζήτημα του περιβάλλοντος και της «διαχείρισής του». Αν υπάρχει ένα κεντρικό συμπέρασμα που απορρέει από αυτές τις συζητήσεις, οι οποίες περιελάμβαναν εκπροσώπους ΜΚΟ, ακτιβιστές και εκπροσώπους ιθαγενών ήταν ότι η ατζέντα της Συνόδου του Ρίο+20 και τα ζητήματα που θέτει όπως η «πράσινη οικονομία» ή «πράσινη ανάπτυξη» (προσφιλή θέματα στο λαλίστατο πρώην πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου) είναι ένα άλλο, εξίσου σκληρό πρόσωπο του καπιταλισμού.
Ως τέτοια δεν έχει καμία σχέση με τα προβλήματα της φτώχειας, της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος, ούτε καν με τη βιωσιμότητα του υπάρχοντος οικονομικού και κοινωνικού συστήματος αλλά πρόκειται για μία νέα «συναίνεση της Ουάσινγκτον», η οποία είναι πράσινη.
Ενδεικτικά είναι τα παραδείγματα «πράσινου καπιταλισμού» που παρουσιάστηκαν, όπως η εμμονή στο να αποδοθεί οικονομική αξία σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, π.χ. τα δάση, προκειμένου να τύχουν ευκολότερα αντικείμενο εκμετάλλευσης ή οι άδειες εκπομπής ρύπων, ένα ζήτημα όπου η ΕΕ το έχει κάνει παντιέρα για να αναδείξει το υποτιθέμενο φιλο-περιβαλλοντικό πρόσωπό της. Έτσι αναδεικνύεται η εμμονή των καπιταλιστών να εκμεταλλευτούν θέτοντας εντός του κυκλώματος της αγοράς οτιδήποτε υπάρχει στον πλανήτη, ακόμα και περιοχές που μέχρι τώρα δεν είχαν πατήσει πόδι, όπως οι ωκεανοί.
Αναδείχτηκε η ανάγκη κάθετης απόρριψης της ατζέντας του Ρίο+20, η πλήρης αντίθεση στις πολιτικές της πράσινης εκμετάλλευσης, η ανάγκη ενότητας στη δράση κινημάτων με διαφορετικούς σκοπούς (εργατικά, περιβαλλοντικά).
Επιπλέον, χρειάζεται να γίνει κατανοητό ότι τα τελευταία χρόνια έχουν συντελεστεί μια σειρά αλλαγές που δεν αφήνουν ανεπηρέαστο το φυσικό περιβάλλον, δεδομένου ότι νέες οικονομίες συμμετέχουν στον παγκόσμιο ανταγωνισμό (Κίνα, Βραζιλία).
Η πρόκληση δεν είναι να αντισταθούμε μόνο στις επιταγές της πράσινης οικονομίας αλλά να δημιουργηθεί ένα παγκόσμιο κίνημα, αλληλέγγυο στους εκμεταλλευόμενους πληθυσμούς της Λατινικής Αμερικής, ΝΑ Ασίας και Αφρικής, του οποίου η «παγκοσμιότητα» θα έχει τις ρίζες της στα τοπικά κινήματα αντίστασης αλλά και στην αναγκαία σύνδεση της εκμετάλλευσης που υφίστανται οι εργαζόμενοι των αναπτυγμένων και των λιγότερο αναπτυγμένων με τα ζητήματα του περιβάλλοντος.
Πέρα απ’ όλα αυτά, η «Συνέλευση των Λαών στο Ρίο» θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο του 2012 ως αντι-συνέδριο στη «Διεθνή Συνδιάσκεψη για το Περιβάλλον» των Ηνωμενων Εθνών γνωστής και ως «Ρίο +20».
