Έχουμε ήδη μπει στη νέα εποχή της νέας εποχής. Παραδοξότητα ακούγεται, αλλά πριν περίπου τριάντα χρόνια άνοιξε ο δρόμος σε εκείνο που ονομάσαμε νεοφιλελεύθερο μοντέλο και που σημάδεψε βαθειά ολόκληρη την κοινωνία.
του Θανάση Σκαμνάκη
Και πριν λίγα χρόνια μπήκαμε στη φάση της κρίσης, που συνιστά μεταξύ άλλων κρίση της εποχής, μια νέα εποχή της νέας εποχής, λοιπόν. Δεν μας ρώτησαν, αλλά και δεν έχει σημασία η γνώμη μας. Ούτως ή άλλως η Ιστορία έχει πάντα τους δικούς της κανόνες. Όποιος καβάλα σε άλογο ξύλινο πιστεύει πως καλπάζει κόντρα της, δεν έχει λόγο να συγκλονίζεται από τα όσα επιφυλάσσει. Αλλά οι άλλοι, ας πούμε εμείς, (αν και δεν είναι βέβαιο ότι δεν ιππεύσαμε συχνά ξύλινο άλογο) ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε πως η πραγματικότητα ποτέ δεν φέρνει σε καθαρή μορφή τα σχέδια των γραφείων, ακόμα κι αν προέρχονται από τους καλύτερους μελετητές. Η κατάσταση που διαμορφώνεται δείχνει ένα αμείλικτο πρόσωπο. Η ανέχεια, η φτώχεια, η ερήμωση είναι ένα μέρος. (Κάποια στιγμή, όταν ωριμάσουν τα πράγματα κι όταν ωριμάσει και η σημερινή ελληνική λογοτεχνία, θα περιγράψει τις εικόνες περιοχών που ζούσαν, όταν τα πρωινά γέμιζαν εργάτες και τ’ απογεύματα πολλαπλασίαζαν ελπίδες και που μέσα σε πολύ λίγο χρόνο έμειναν έρημες, «τόπος βοσκής για τις γκαμούζες»). Το άλλο μέρος είναι εκείνοι που αντιστέκονται, που εκτινάσσονται μια φορά κι ύστερα ξαναπέφτουνε στη λύπη, που αισιοδοξούν και που απογοητεύονται ταυτοχρόνως. Που πιστεύουν και δυσπιστούν αμέσως. Που προσπαθούν να τιθασεύσουν τον καιρό τη μια φορά και την άλλη λυπούνται τις καταιγίδες. Που ακόμα δεν έχουν βρει τα σταθερά πατήματά τους, που δανείζονται εμπνεύσεις από λίγα χρόνια πριν και αισιοδοξία από κάποια χρόνια μετά, αλλά που στο παρόν ποδηλατούν εντατικά αλλά δεν βρίσκουν πάντα οι ρόδες το έδαφος.
Εκεί ανάμεσα στέκονται όσοι προσπαθούν να λογαριάσουν καλά. Να υπολογίσουν προοπτικές και πιθανότητες, να μετρήσουν δυνάμεις υπάρχουσες και δυνάμεις εν δυνάμει. Που κάνουν σχέδια, τα αλλάζουν, κάνουν άλλα, δουλεύουν επίμονα, που δυσκολεύονται να ξεμπλοκάρουν τα περίπλοκα, μετά ξαναπιάνουν το νήμα από κάποια άκρη, μήπως και από ’κει ξετυλίγεται. Είναι πολύς ο μόχθος και το αποτέλεσμα δεν είναι βέβαιο. Αλλά, ως φαίνεται, είναι το μόνο που αξίζει και το μόνο που μπορεί. Οι ασφαλείς βεβαιότητες έχουν απολέσει τη βεβαιότητά τους.
Μόνο, θέλω να πω, ότι πρέπει στον υπολογισμό να κατανοήσουμε πως έχουν αλλάξει με πολλούς τρόπους τα μέτρα. Δεν είναι να σκεφτόμαστε τα όμοια του «ένδοξου» παρελθόντος για να συγκρίνουμε τα παρόντα, κι ούτε να τα βάζουμε δίπλα με εκείνα που μελλοντικά προσδοκούμε να δούμε. Το παρόν έχει πάντα τη δική του λογική και κυρίως είναι παρόν.
