του Γιώργου Παυλόπουλου
Με
ταυτόχρονες και συντονισμένες κινήσεις, η αμερικανική FED, η ευρωπαϊκή ΕΚΤ και
η ιαπωνική BoJ έχουν ρίξει και συνεχίζουν να ρίχνουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια
ευρώ, δολάρια και γεν στις αγορές, σε μια εναγώνια προσπάθεια να αποφύγουν ένα
νέο και πιο καταστροφικό γύρο ύφεσης. Μιας ύφεσης η οποία βρίσκεται προ των
πυλών – αν δεν τις έχει ήδη περάσει, όπως δείχνει η συρρίκνωση του Ακαθάριστου
Εθνικού Προϊόντος στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, η αναιμική ανάπτυξη στις ΗΠΑ,
αλλά και η ανησυχητική επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης στην Κίνα.
Την αρχή
έκανε ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι. Έχοντας ουσιαστικά διασφαλίσει το
«πράσινο φως» της Άνγκελα Μέρκελ –η οποία αναγκάστηκε να διαφωνήσει ακόμη και
με την κεντρική τράπεζα της Γερμανίας– ανακοίνωσε ότι η Φρανκφούρτη θα αγοράζει
απεριόριστο αριθμό κρατικών ομολόγων στις δευτερογενείς αγορές και για όσο
διάστημα απαιτηθεί, με μόνο αντάλλαγμα την υπογραφή Μνημονίου από τις χώρες που
θα καταθέσουν σχετικό αίτημα. Καθώς δε τα υπάρχοντα «πυρομαχικά» της ΕΚΤ
εξαντλούνται, είναι προφανές ότι για να τηρήσει τη δέσμευσή του ο Ντράγκι θα
καταφύγει στην εκτύπωση χρήματος – το οποίο θα προστεθεί ουσιαστικά στο ένα
τρισ. ευρώ που έχει ήδη δανείσει η ΕΚΤ στις τράπεζες για τρία χρόνια, με
προκλητικά προνομιακούς όρους.
Στη συνέχεια,
τη σκυτάλη πήρε ο πρόεδρος της FED, για την οποία η εκτύπωση χρήματος αποτελεί
συνήθη πρακτική. Λίγες μέρες πριν τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, όπου το θέμα
της οικονομικής κρίσης είναι πρώτο στην ατζέντα, ο Μπεν Μπερνάνκι ανακοίνωσε
ότι η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα θα τυπώνει για όσο διάστημα χρειαστεί
τουλάχιστον 40 δισ. δολάρια τον μήνα, τα οποία θα διοχετεύει στην αγορά
ομολόγων. Συνολικά, σε 12μηνη βάση, εκτιμάται ότι τελικώς θα διατεθεί περίπου
ένα ακόμη τρισ. δολάρια, τα οποία θα προστεθούν στα 2,7 τρισ. (επισήμως...) που
έχουν ήδη ριχτεί στην αγορά των ΗΠΑ από την αρχή της κρίσης.
Τέλος, ήρθε η
σειρά του Μασάκι Σιρακάουα, αφεντικού της ιαπωνικής κεντρικής τράπεζας.
Βλέποντας ότι η χώρα του δεν ανταποκρίνεται στα ηλεκτροσόκ και παραμένει στη
δίνη του στασιμοπληθωρισμού εδώ και πολλά χρόνια, η Τράπεζα της Ιαπωνίας
διπλασίασε τη δόση της παρέμβασής της – όπως καλά καταλάβατε, τυπώνοντας ακόμη
περισσότερο χρήμα. Συνολικά, η τράπεζα έχει αγοράσει μέχρι στιγμής ομόλογα
αξίας 700 δισ. δολαρίων, ποσό το οποίο αυξάνεται πλέον στα 800 δισ. και έπεται
συνέχεια. Και όλα αυτά, φυσικά, χωρίς να υπολογίζονται οι διαρκείς «ενέσεις»
προς την πραγματική οικονομία και τις επιχειρήσεις.
Οι τρεις
μεγάλες κεντρικές τράπεζες αναγκάζονται, έστω και απρόθυμα, να δικαιολογήσουν
τον τίτλο τους ως τελευταίου καταφυγίου. Με τον τρόπο αυτό, βεβαίως, σφίγγουν
και άλλο τη θηλιά που απειλεί να πνίξει τον καπιταλισμό. Διογκώνουν ακόμη
περισσότερο τη «φούσκα» που έχει δημιουργήσει ήδη το πλαστό (και πλαστικό)
χρήμα το οποίο κυκλοφορεί στις αγορές. Και, παρόλ’ αυτά, αδυνατούν να
απορροφήσουν τη σωρευμένη υπερπαραγωγή και να αποκαταστήσουν μια «αξιοπρεπή»
και βιώσιμη κερδοφορία στην πλειοψηφία των κλάδων της παγκόσμιας καπιταλιστικής
οικονομίας.
Εάν και αυτό
το τέχνασμα αποτύχει ή ακόμη χειρότερα, εάν η φούσκα «σκάσει» (κάτι που, αργά ή
γρήγορα, είναι το πιθανότερο) δεν μένουν πολλές λύσεις στο σύστημα. Μετά,
έρχεται η ώρα για τη μαζική καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, για την
ολοκληρωτική και σαρωτική αναδιανομή του πλούτου υπέρ του κεφαλαίου, χωρίς
καμία ισορροπία ή αναστολή. Έρχεται η ώρα, δηλαδή, για χούντες και πολέμους,
αλλά και για επαναστατικές ανατροπές.
Οι δύο πρώτες
επιλογές ανήκουν στη δικαιοδοσία του κεφαλαίου και του πολιτικού του προσωπικού
– και ας μην έχουμε καμία αυταπάτη: Εάν το απαιτήσουν οι εξελίξεις, θα τις
χρησιμοποιήσουν. Ειδικά εάν κρίνουν ότι έτσι θα αποφύγουν ή θα «πνίξουν» το
τρίτο σενάριο, το οποίο είναι ανεξάρτητο από τη δική τους βούληση.
Σε κάθε
περίπτωση, η αστική τάξη δεν θα παραδώσει σε κανέναν τα κλειδιά του βασιλείου
και του θησαυροφυλακίου της, τα οποία θωρακίζει συστηματικά εδώ και δυόμισι
περίπου αιώνες. Εάν η ριζοσπαστική, ανατρεπτική, αντικαπιταλιστική,
επαναστατική και κομμουνιστική Αριστερά δεν θέλει να πάει «άκλαφτη», οφείλει να
προετοιμαστεί για την κρίσιμη στιγμή, η οποία θα έρθει ανεξάρτητα από τη δική
της θέληση. Έχει την ευκαιρία να ρίξει τη ζαριά της, να δικαιολογήσει στην
πράξη τον τίτλο της πρωτοπορίας.
Αν το
καταφέρει, δύσκολα θα μπορέσει κανείς να της τον αφαιρέσει. Κι αυτό, φυσικά,
έχει τεράστια σημασία. Όχι για λόγους πολιτικής αυτοϊκανοποίησης. Αλλά για να
μπορέσει, επιτέλους, να ελπίζει στη δικαίωση η απεγνωσμένη ευχή των
δισεκατομμυρίων καταπιεσμένων αυτού του πλανήτη. «Να σου δώσω μια να σπάσεις,
αχ βρε κόσμε γυάλινε και να φτιάξω μια καινούρια, κοινωνία άλληνε».
