Η πικρή ιστορία του Δημόσιου Χρέους
Από τη σύστασή του ακόμη, το ελληνικό κράτος
κατέβαλλε ένα βαρύ «φόρο αίματος» στους διεθνείς πιστωτές, που μέσω των δανείων
παρενέβαιναν διαρκώς στην ελληνική πολιτική ζωή και περισσότερο στην οικονομία,
καταδικάζοντας τους εργαζόμενους στη φτώχεια και την κοινωνία στο μαρασμό και
την ταπείνωση.
Συγκλονιστικές οι περιγραφές του Νίκου Μπελογιάννη
και του Τάσου Μηνά Ηλιαδάκη.
(ενθρόνιση του Όθων)
του Πέτρου Κοσμά
Μόνιμος και σε διαχρονική βάση ο βραχνάς της
ιμπεριαλιστικής κηδεμόνευσης του ελληνικού κράτους και διαρκής η λεηλασία του
ελληνικού λαού. Αυτή η διαπίστωση διαπερνάει το βιβλίο του Νίκου Μπελογιάννη Το
ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα (εκδ. Άγρα) σε ό,τι αφορά το πρόβλημα του δημοσίου
χρέους της Ελλάδας και ιδιαίτερα του εξωτερικού. Όποιος το μελετήσει θα νομίζει
ότι γράφτηκε για το σήμερα. Κι όμως, γράφτηκε πριν από την κατοχή του ’40. Με
τον πλέον επιστημονικό τρόπο περιγράφεται η πορεία της ελληνικής καπιταλιστικής
οικονομίας μέχρι την κατοχή, η οποία συνεχίζεται έως σήμερα.
Όπως γράφει στη σελ. 193, «οι πατέρες του έθνους
ψήφισαν το νόμο που ζήταγαν οι τοκογλύφοι ομολογιούχοι περί Διεθνούς
Οικονομικού Ελέγχου το 1893. Για να πάρουν οι τοκογλύφοι τα λεφτά τους, τούς
παραχωρήσαμε όλα τα κρατικά μονοπώλια και να απομείνουν οι ψηφίσεις νέων
φορολογικών νομοσχεδίων καταπίεσης του λαού. Πραγματικά, τούτος ο έλεγχος του
ΔΟΕ, ήταν ο βαρύτερος και ξεφτιλιστικότερος από κάθε άλλον έλεγχο που
επιβλήθηκε σ’ οποιαδήποτε άλλη χώρα. Στην ουσία δεν ήταν μονάχα οικονομικός,
αλλά και πολιτικός»… Το σπουδαιότερο εύρημα όμως της μελέτης του Μπελογιάννη
είναι ότι μέχρι το 1932 η Ελλάδα δανείστηκε 2 δισ. χρυσά φράγκα και πληρώθηκαν
γι’ αυτά σε τοκοχρεολύσια 2,2 δισ. χρυσά φράγκα. Ενώ το κράτος συνέχισε ακόμη
να χρωστά 2 δισ. φράγκα. Μαζί με τους απλήρωτους τόκους δηλαδή, το ελληνικό
κράτος χρωστούσε περισσότερα από όσα δανείστηκε! (Οποιαδήποτε σχέση φυσικά με
τη σημερινή κατάσταση κατά την οποία τα ποσά που έχουμε δώσει για την
αποπληρωμή του χρέους την τελευταία 20ετία είναι διπλάσια απ’ ό,τι οφείλουμε
σήμερα, είναι εντελώς τυχαία). Αφαιρώντας τα υπόλοιπα ποσά που πληρώθηκαν από
τον κρατικό προϋπολογισμό μέχρι το 1932, τότε εύκολα διαπιστώνεται ότι τα ποσά
που πήγαιναν στα εργατολαϊκά εισοδήματα ήταν πενιχρά. Μέχρι και σήμερα, αυτά
είναι τα τραγικά θύματα του ξένου τοκογλυφικού κεφαλαίου που αφαίμαζε τη χώρα.
Χρήσιμα στοιχεία για τον εξωτερικό δανεισμό της
Ελλάδας από την εποχή ακόμη της Επανάστασης (1824-25) έως και σήμερα
παρουσιάζονται επίσης με γλαφυρό και αναλυτικό τρόπο στο βιβλίο του Τάσου Μηνά
Ηλιαδάκη, με τίτλο Ο εξωτερικός δανεισμός στη γένεση και εξέλιξη του νέου
ελληνικού κράτους 1824-2009 (εκδ. Μπατσιούλας). Με τρόπο άκρως αποκαλυπτικό
περιγράφεται το χρονικό των ελληνικών δανειακών συμβάσεων και το κόστος τους
για τον ελληνικό λαό και τη χώρα. Από τα δάνεια της ανεξαρτησίας, ο Ηλιαδάκης
περνά στο δάνειο του Όθωνα, τον τρικουπικό δανεισμό, την πτώχευση του 1893 και
το Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο του 1898, την εμπόλεμη περίοδο των εκτάκτων
δαπανών, στην Ελλάδα κατά τη μικρασιατική καταστροφή, τη μεταπολεμική ανόρθωση
και τη δικτατορία των συνταγματαρχών, φτάνοντας ως τη Μεταπολίτευση. Το
συμπέρασμα του συγγραφέα είναι πως από το 1949 και μετά, ακόμη κι έπειτα από το
1981 που η Ελλάδα μπήκε στην ΕΟΚ, το παραγωγικό τοπίο της Ελλάδας παραμένει
αμετάβλητο.
Οι δύο παραπάνω μελέτες (από τις οποίες αντλήσαμε τα
κυριότερα στοιχεία για το δημόσιο χρέος με έμφαση στο εξωτερικό) συνιστούν
υποδειγματικές δουλειές από κάθε άποψη: Tη ριζοσπαστικότητα των προσεγγίσεων,
το βάθος της ανάλυσης και όχι μόνο .
Με την έναρξη της επανάστασης του 1821, πριν ακόμα
δηλαδή τη σύσταση του ελληνικού κράτους, ξεκίνησε η παρέμβαση του ξένου
κεφαλαίου στην Ελλάδα. Το ελληνικό κράτος συστάθηκε το 1832. Έως τότε ήταν
επιτακτική η ανάγκη να βρεθούν έσοδα προκειμένου να υποστηριχθεί ο
εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας. Τότε ξεκίνησε η ιστορία της λήψης δανείων από το
εξωτερικό για την Ελλάδα. Τα πρώτα δάνεια της ανεξαρτησίας ήταν ύψους 2,8 εκ.
λιρών. Από αυτά, αποδόθηκαν στην Ελλάδα 1,6 εκ. λίρες. Τα υπόλοιπα 1,2 εκ.
κατακρατήθηκαν από τις δανειοδότριες αγγλικές τράπεζες. Η Ελλάδα έπρεπε να
πληρώνει τόκους και χρεολύσια για κεφάλαιο που δεν της χορηγήθηκε ποτέ! Το
1827, η Ελλάδα κήρυξε την πρώτη της πτώχευση. Ο κρατικός προϋπολογισμός το 1830
εμφάνιζε έλλειμμα 40%, το οποίο προερχόταν αποκλειστικά από τον εξωτερικό
δανεισμό. Το 1832 το εξωτερικό δημόσιο χρέος ήταν το 64% επί του συνολικού
δημόσιου χρέους. Την εποχή εκείνη οι Τάιμς του Λονδίνου είχαν γράψει ότι «η
Ελλάδα θα κέρδιζε τον αγώνα της χωρίς τη βοήθεια της Αγγλίας και του αγγλικού
χρηματιστηρίου». Τα εξωτερικά δάνεια της «ανεξαρτησίας» αποσβέστηκαν το 1921!
Πρώτα το κράτος εξόφλησε τους ομολογιούχους το 1889, έχοντας δανεισθεί 15 εκ.
φράγκα.
Το 1833 ακολούθησε το περίφημο δάνειο του Όθωνα που
υποθήκευσε μια για πάντα την πολιτική και οικονομική ζωή του ελληνικού κράτους.
Το δάνειο εκδόθηκε στους Ρότσιλδ, τους μεγαλύτερους τοκογλύφους της εποχής, με
πραγματική τιμή 94%. Οι δυσβάστακτοι όροι και οι εγγυήσεις παρείχαν ασφάλεια
και γι’ αυτό είχαν μεγάλη ζήτηση. Το ονομαστικό ποσό του δανείου ήταν 64 εκ.
δρχ. Το ελληνικό Δημόσιο μόλις που πήρε 9 εκ., τα οποία σπαταλήθηκαν για τα
έξοδα της αντιβασιλείας και το στρατό, που τα 2/3 του ήταν Βαυαροί. Από αυτό το
ποσό, 33 εκ. πήγαν για προκαταβολικούς τόκους και χρεολύσια. Αγγλία, Γαλλία και
Ρωσία κράτησαν 2,5 εκ. φράγκα, ενώ 12,5 εκ. υποτίθεται ότι θα τα έπαιρναν οι
Τούρκοι. Κατέληξαν όμως στους Ρώσους ως πολεμική αποζημίωση. Αξίζει να
σημειωθεί ότι την περίοδο 1833-43, τα συνολικά έσοδα του κράτους ανέβηκαν στα
132 εκ., τα οποία πήγαιναν στη διεθνή κηδεμονία. Από το 1859 και μετά, η Ελλάδα
όφειλε να πληρώνει 900.000 φράγκα το χρόνο, με μέγιστο χρόνο απόσβεσης το 1974!
Το 1871 η Ελλάδα χρώσταγε 100 εκ. δρχ. Ο ονομαστικός εξωτερικός δανεισμός της
περιόδου 1879-1893 ήταν 640 εκ. φράγκα, με πραγματικό 464 εκ. φράγκα. Η Ελλάδα
πήρε 350,7 εκ. φράγκα και τα υπόλοιπα πήγαν για την αποπληρωμή προηγούμενων
δανείων.
Κατά την τρικουπική περίοδο (1882-1893) το ελληνικό
κράτος χρεώθηκε 450 εκ. φράγκα. Ήδη ήταν η περίοδος που θεμελιωνόταν ο
ιμπεριαλισμός παγκοσμίως. Εξέλιξη που διευκόλυνε την παροχή ρευστού και δανείων
σε μία χώρα της περιφέρειας. Αρκεί να τα συνόδευαν γερές εγγυήσεις και
ληστρικοί όροι. Οι ξενόδουλες ελληνικές κυβερνήσεις ήταν πάντα πρόθυμες να τους
αποδεχτούν. (Και πάλι οποιαδήποτε ομοιότητα με το σήμερα είναι καθαρά
συμπτωματική). Το 1889 υπογράφτηκε δάνειο ονομαστικής αξίας 30 εκ. φράγκων με
20,4 εκ. πραγματικό κεφάλαιο και δάνειο 125 εκ. με πραγματικά 91 εκ. Τούτα τα
δάνεια συγχωνεύτηκαν, κατεβάζοντας την ονομαστική αξία στο 68%. Ο Διεθνής
Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ) το έκανε χρεολυτικό! Και το γδύσιμο σε βάρος του
ελληνικού λαού δεν σταμάτησε εκεί.
Ο Τρικούπης πήρε το γνωστό στην ιστορία «δάνειο των
σιδηροδρόμων» από το Λονδίνο το 1890. Πήρε 60 εκ. ονομαστικά και πραγματικά
52,9 εκ., με υποθήκη στους ξένους τη σιδηροδρομική γραμμή Πειραιά-Λάρισα. Τα 38
εκ. πήγαν σε προηγούμενους ξένους πιστωτές και το έργο πάγωσε. Το 1892 το
έλλειμμα ξεπέρναγε τα 30 εκ. Στο εσωτερικό οι μεγαλοαστοί και οι τραπεζίτες
μετέτρεπαν τα κεφάλαιά τους σε χρυσό, πουλώντας τον πανάκριβα στο κράτος που
τον είχε ανάγκη. Το 1893 ο Τρικούπης κήρυξε την πτώχευση με την ιστορική πλέον
ρήση «δυστυχώς επτωχεύσαμεν». Είχε ήδη προηγηθεί η χρεοκοπία του κυρίαρχου
πολιτικού συστήματος. Η περίοδος 1902-1909 ήταν υποθηκευμένη στην εξυπηρέτηση
των εξωτερικών δανείων της τρικουπικής περιόδου. Το διάστημα 1915-23 οι
ελληνικές κυβερνήσεις δανείστηκαν από την εγχώρια αγορά 220 εκ. δρχ.
Μετά το 1924 και τη μικρασιατική καταστροφή
παρατηρήθηκε μία ραγδαία εισροή ξένων κεφαλαίων στην Ελλάδα λόγω της
καταστροφής που συντελέστηκε στη Μικρά Ασία κι επίσης λόγω της εισροής φθηνής
εργατικής δύναμης των προσφύγων που επιτάχυνε τη διαδικασία συσσώρευσης του
ελληνικού κεφαλαίου. Τα ξένα κεφάλαια ανέρχονταν στα 2,2 δισ. χρυσά φράγκα, με
ετήσια χρεολύσια 137,5 δισ. Το λεγόμενο προσφυγικό δάνειο ήταν 12,3 εκ. λίρες
ονομαστικής αξίας και η Ελλάδα πήρε το 88%. Για δάνειο που προορίζονταν σε
πρόσφυγες ο τόκος ήταν 9%! Οι προσφυγοκάπηλοι που ανέλαβαν τα έργα
«αποκατάστασης» οργίασαν στις πλάτες των δυστυχισμένων προσφύγων. Στις αρχές
του 1930, η εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους απορροφούσε το 36,3% των τακτικών
εξόδων. Το έλλειμμα έκλεισε στο 1 δισ. Από δημόσια έσοδα ύψους 8,2 εκ. οι
ομολογιούχοι έπρεπε να πάρουν 4,4. (Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης, σήμερα
με φορολογικά έσοδα περίπου 50 δισ. ευρώ το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους,
χωρίς τη συμφωνία ανταλλαγής, είναι 87 δισ. ευρώ). Το ίδιο διάστημα οι πορείες
πείνας ήταν καθημερινό φαινόμενο και ο λαϊκός παράγοντας ανάγκασε τον Βενιζέλο
να πληρώσει τα τοκομερίδια σε δραχμές. Το 1932 τα δημόσια έσοδα έφταναν τα 7,7
δισ. και οι ξένοι πιστωτές θα έπαιρναν 6. Ακολούθησε φοροεπιδρομή και άτακτη
χρεοκοπία σε βάρος του λαού. Η χρεοκοπία του 1932 βασίζεται στην ισοτιμία της
δραχμής με τη χρυσή λίρα Αγγλίας.
Το 1936 εγκαθιδρύθηκε η μοναρχοφασιστική δικτατορία
της 4ης Αυγούστου. Το 1937 τα δάνεια που δόθηκαν από τη ναζιστική Γερμανία
άγγιξαν τα 2,3 δισ. δρχ. Τα καπνά και τα μεταλλεύματα έφυγαν για το Βερολίνο.
Το Λονδίνο δεν είδε με καλό μάτι τη συμφωνία του Μεταξά με τη Γερμανία του
Χίτλερ. Έτσι το 1939 η κυβέρνηση Μεταξά δανείστηκε από την Αγγλία 2 δισ. δρχ.
Με αυτό τον τρόπο το Λονδίνο επανέφερε την Ελλάδα στην τάξη και την ...αγκαλιά
του. Ο προϋπολογισμός του κράτους άγγιζε τα 20 δισ. λόγω των υπέρογκων
στρατιωτικών δαπανών. Για το σκοπό αυτό ρημαχτήκαν και τα ασφαλιστικά ταμεία
και τα ταμιευτήρια. Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος που προέκυψε αμέσως μετά έδειξε
ότι η πολεμική μηχανή της Ελλάδας ήταν ανύπαρκτη. Κατά τη διάρκεια του πολέμου
του 1939 μέχρι το 1941 οι ομολογιούχοι εισέπρατταν κανονικά από το κράτος 2,5
δισ. δρχ.! Στην κατοχή η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους ανεστάλη μέχρι το
1949.
Μεταπολεμικά, το 1953 η Ελλάδα σύναψε τρία εξωτερικά
δάνεια ύψους 145 εκ. δολ. Το δημόσιο χρέος περίπου δεκαπλασιάσθηκε. Το 1954 το
89% του χρέους αφορούσε δανεισμό σε ξένο νόμισμα και το υπόλοιπο σε δραχμές.
Μέχρι τα μέσα του 1960 ο μεταπολεμικός δανεισμός τριπλασιάσθηκε απορροφώντας
από 8% των τακτικών εσόδων το 21%. Το 1962-67 επανακαθορίστηκαν οι όροι
αποπληρωμής των ομολογιακών δανείων και αποπληρώθηκε το 97% του προπολεμικού
ομολογιακού εξωτερικού χρέους, που άγγιζε τα 6,4 δισ. δρχ. Το εξωτερικό χρέος
της περιόδου εκείνης αποτελούσε το 35% των τακτικών εσόδων. Κατά τη διάρκεια
της χουντικής περιόδου (1967-74) το χρέος αυξήθηκε 3,5 φορές, τα εξωτερικά
δάνεια κατά 12,5%, ο δανεισμός σε χρυσό κατά 38% και τα δάνεια σε δραχμές
εκτοξεύθηκαν. Για την κάλυψη του χρέους, οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 315%. Από το
1972 οι δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους ξεπέρασαν και το άληκτο εξωτερικό
δημόσιο χρέος αμέσως μετά την κατοχή. Η συνολική εξυπηρέτηση ανήλθε στα 53,9
δισ. δρχ. Το 46,5% αφορούσε χρεολύσια, το 50,4% για τόκους και το 3% έξοδα
εξυπηρέτησης.
Τα χρόνια της μεταπολίτευσης η αύξηση του δημόσιου
χρέους ήταν συνεχής. Την επταετία 1975-81 ο δανεισμός του κράτους ήταν κυρίως
εσωτερικός και άγγιζε το 87% του συνολικού δημόσιου χρέους. Από το 1975 μέχρι
το 1987 η Ελλάδα σύναψε δάνεια ύψους 18,4 δισ. δολ. εκ των οποίων τα 14,8 δισ.
διατέθηκαν για την εξυπηρέτηση προηγούμενων δανείων. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη
παρέλαβε το δημόσιο χρέος στο 66,3% και το παρέδωσε στο 102,8%. Τα δάνεια που
έγιναν επί Μητσοτάκη άγγιξαν τα 129,2 δισ. δρχ. με χαριστική περίοδο από 3,5
έως 5,5 χρόνια και με επιτόκια από 6% έως και 10%.
Από το 1992 και ιδίως από το 2000 και μετά, ο
παραδοσιακός εσωτερικός και εξωτερικός δανεισμός έδωσε τη σκυτάλη του στα
ομολόγα Ελληνικού Δημοσίου. Μετά το 2000 ο ομολογιακός δανεισμός ξεπέρασε το
90% του συνολικού δανεισμού. Η συνέχεια, με την Ελλάδα να παγιδεύεται στον ιστό
των ώριμων πια ομολογιακών αγορών, είναι λίγο πολύ γνωστή...
Έπνιξαν την επανάσταση στα δανεικά!
Οενθουσιασμός που έσπειρε η έναρξη της επανάστασης
του 1821 έκανε το λαό να προσφέρει ό,τι μπορούσε από το υστέρημά του. Από την
άλλη μεριά, οι Κουντουριώτηδες και Σία, οι αστοκοτσαμπάσηδες και οι Φαναριώτες
όπως αναφέρει ο Μπελογιάννης στο βιβλίο του Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα,
έπεσαν με τα μούτρα για να αρπάξουν τη γη που άφησαν οι Τούρκοι. Και σαν μην
έφτανε αυτό, δεν πλήρωναν ούτε τους φόρους τους, αρπάζανε και όσα πρόσφερε ο
λαός. Τα έσοδα ήταν πενιχρά για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της ελληνικής
επανάστασης.
Το 1822 συστάθηκε μία ανεξάρτητη «επί των εθνικών
λογαριασμών επιτροπή». Αντιμετωπίζοντας τα εμπόδια στο έργο της από τους
αστοκοτζαμπάσηδες, η επιτροπή πραγματοποίησε το δικό της λογιστικό έλεγχο στους
εθνικούς λογαριασμούς. Η έκθεση ανέφερε ότι οι τότε διαχειριστές του δημοσίου
ταμείου «φούσκωσαν» τα έξοδα σε 38,6 εκ. γρόσια το χρόνο και τα έσοδα τα
συρρίκνωσαν σε 12,8 εκ. Από τα 17.250 ομόλογα που τύπωσαν αξίας 5 εκ. γροσιών,
κυκλοφόρησαν 3.688 αξίας 1.471.000 γροσιών. Στα ταμεία βρέθηκαν μόνο 408, αξίας
42.100 γροσιών. Είχαν υπεξαιρεθεί 13.154 ομόλογα, αξίας 3.486.900 γροσιών από
τους αστοκοτζαμπάσηδες. Τα έσοδα για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα από τη
Φιλική Εταιρεία και το εξωτερικό που είχαν μαζευτεί, είχαν μπει στα ταμεία
μερικές εκατοντάδες χιλιάδες γρόσια και λείπανε κάποια εκατομμύρια. Η έκθεση
της επιτροπής κατατέθηκε στην Τρίτη Εθνική Συνέλευση αναγκάζοντας τον
Κολοκοτρώνη να δηλώσει ότι «κάποιοι ελπίζουν να κληρονομήσουν τους Τούρκους και
να μείνουν μόνοι τους στον τόπο αυτόν». Έτσι έφτιαξε έναν ονομαστικό κατάλογο
με τις οφειλές του καθενός τους, εξασφαλίζοντας μερικές χιλιάδες γρόσια. Φυσικά
τα έσοδα ήταν πενιχρά και οι κοτζαμπάσηδες πρότειναν δάνειο για να υπεξαιρέσουν
και άλλα χρήματα, αφού πρώτα απομόνωσαν τους Φιλικούς.
Όπως αναφέρεται στο βιβλίο του Τάσου Ηλιαδάκη με τον
τίτλο Ο εξωτερικός δανεισμός, το 1823 το Λονδίνο πρόσφερε άγρια τοκογλυφικά
δάνεια στα νεοσύστατα κράτη της Λατινικής Αμερικής. Οι λεγόμενοι αγγλόφρονες
συγκρότησαν πραξικοπηματικά μια τριμελή επιτροπή δανείου στην Ελλάδα, η οποία
διαπραγματεύθηκε με το Λονδίνο το δάνειο. Το επιχείρημά τους ήταν ότι η πόλωση
με την Αγγλία θα οδηγούσε σε επιτυχία την ελληνική επανάσταση.
Όπως συμβαίνει και σήμερα, στη συμφωνία του δανείου
προβλεπόταν και η αγορά πέντε πολεμικών πλοίων. Το ένα από τα δύο μεγάλα κάηκε
στον Τάμεση και το άλλο βγήκε από τον ποταμό γιατί πήγε να βουλιάξει. Όταν αυτό
επισκευάστηκε το 1828, ήρθε στην Ελλάδα άλλα τέθηκε σε αχρηστία. Τα δύο μικρά
έμειναν στο Λονδίνο καθότι ήταν άχρηστα, ενώ το τρίτο μπήκε στη μάχη αφού πρώτα
άλλαξαν τη μηχανή του. Ό,τι απέμεινε από το πρώτο δανεισμό της Ελλάδας έτυχε
«ατασθαλούς» διαχείρισης και δεν εξυπηρέτησε ποτέ το σκοπό του
Ζητιανιά επιβάλλουν οι πιστωτές
Τα κυριότερα γεγονότα της πολιτικής και οικονομικής
ζωής της Ελλάδας τα τελευταία 190 χρόνια σημαδεύτηκαν από την εισροή ξένου
κεφαλαίου και συγκεκριμένα αυτού που ήρθε υπό τη μορφή εξωτερικού δανεισμού. Οι
ληστρικές διαθέσεις των ξένων τοκογλύφων που συμμάχησαν με την αρπακτική όρεξη
των ντόπιων αστοκοτζαμπάσηδων τότε και λαμογιών - τραπεζιτών σήμερα συνθέτουν
την εικόνα της ελληνικής οικονομίας καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ελληνικού
κράτους.
Όπως τόνισε ο Μπελογιάννης, «για να ανιστορήσει
κανείς την ιστορία του ελληνικού κράτους, θα χρειαστεί να ζητήσει στους ξένους
τοκογλύφους και στα κράτη που τους προστάτευαν τις αιτίες για τις μεγαλύτερες
συμφορές του ελληνικού λαού. Και όποιος θελήσει να γράψει για το ξένο κεφάλαιο
και ιδιαίτερα για τα εξωτερικά δάνεια, δεν μπορεί να μη δέσει με πολλά από τα
κυριότερα πολιτικά γεγονότα που ξετυλίχθηκαν στην Ελλάδα». Αυτά τα έγραφε ο
κομμουνιστής Ν. Μπελογιάννης 70 χρόνια πριν. Τη δημοσιονομική πολιτική όλων
σχεδόν των ελληνικών κυβερνήσεων έως και σήμερα τη συνθέτουν ληστρικά δάνεια,
χρεοκοπίες, φοροεπιδρομές, αναγκαστικές κυκλοφορίες χρήματος, πληθωρισμοί και
όλα αυτά πάντα στις πλάτες του λαού. Όπως συνέβη σε όλα τα αδύναμα κράτη του
κόσμου, έτσι και στην Ελλάδα επικράτησε η πολιτική της ζητιανιάς. Ποτέ τους δεν
θέλησαν ένα αδύναμο κράτος στην παγκόσμια σκακιέρα να σηκώσει κεφάλι, καθότι
έτσι θα κοβόταν η πολιτική και οικονομική εξάρτηση.
Όπως γράφει ο Κυριάκος Σιμόπουλος, «σ’ αυτή τη χώρα
άλλοι θα αποφασίζουν για τις ελευθερίες και το βιοτικό επίπεδο του λαού. Η ξενοκρατία
προκάλεσε τερατογονίες στην Ελλάδα: Tο μεταπολεμικό μεταπρατικό κράτος, τη
μετανάστευση, τον παρασιτικό καπιταλισμό, τα πελατειακά κόμματα, την παχύδερμη
γραφειοκρατία, τη διαφθορά, τις συντεχνίες, την υπερχρέωση. Και στο βάθος
μόνιμα το φάσμα της εθνικής χρεοκοπίας. Χωρίς τη θαρραλέα αναγνώριση των
ιστορικών αιτών που προκάλεσαν την παρακμή του ελληνικού κράτους, χωρίς το
συσχετισμό της ξενοκρατίας με τον πολιτικό εκφαυλισμό είναι μάταιη κάθε
προσπάθεια για εξυγίανση και ανόρθωση».
Πάντα με την παρότρυνση των ξενόδουλων κυβερνήσεων
και των ξένων και ντόπιων τοκογλύφων, τα όποια δημόσια έσοδα, που ήταν προϊόν
του μόχθου της εργαζόμενης πλειοψηφίας, γίνονταν λεία των ντόπιων και ξένων
ομολογιούχων. Φυσικά, όταν ο λαϊκός παράγοντας ισχυροποιούνταν έμπαινε κάποιο
φρένο στις βλέψεις τους. Όπως συνέβη αρκετές φορές στη σύγχρονη πολιτική
ιστορία του τόπου –όπως συμβαίνει και σήμερα– σε περιόδους κρίσεων ακολουθούσε
η πολιτική της δήθεν «σταθεροποίησης» με τις οικουμενικές κυβερνήσεις. Όπου οι
δυνάμεις του ντόπιου κεφαλαίου συνασπίζονταν με αυτές του ξένου, προκειμένου
«ειρηνικά» και «ενωμένα» να ξεζουμίσουν ό,τι απέμεινε πριν οδηγηθεί η χώρα σε
άτακτη χρεοκοπία. Για την παγίωση της ξένης κυριαρχίας και των οικονομικών
δεσμεύσεων πραγματοποιήθηκαν μέχρι και νοθευμένα δημοψηφίσματα για να έχουν την
εξουσία ξενόδουλα αυταρχικά καθεστώτα. Και όταν η αστάθεια παρέμενε στο
πολιτικό σκηνικό της και επικράτησε το χάος, ακολούθησαν στρατιωτικές
δικτατορίες για την «αποκατάσταση της τάξης». Και όπως συνέβη σε άλλα αναπτυσσόμενα
κράτη, προκάλεσαν τεράστια εξωτερικά χρέη. Στη συνέχεια με την αποκατάσταση της
«δημοκρατίας», οι τράπεζες της Δύσης εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση, δίνοντας
τοκογλυφικά δάνεια για να αποπληρωθούν οι συσσωρευμένες οφειλές.
Στην Ελλάδα, η πρώτη χρεοκοπία έγινε το 1827, η
δεύτερη το 1843, η τρίτη το 1893, η τέταρτη το 1932 και η πέμπτη έχει
ξεκινήσει. Από όλες αυτές, ο ελληνικός λαός δεν επωφελήθηκε σε καμία, όπως
έγινε αλλού. Αντίθετα αυτός κλήθηκε να πληρώσει το κόστος. Αποτελεί ιστορική
υποχρέωση του εργατικού κινήματος να θέσει επιτέλους τους όρους της επικείμενης
χρεοκοπίας, παλεύοντας για παύση πληρωμών και τη διαγραφή όλου ή του
μεγαλύτερου μέρους του δημόσιου χρέους. Η εργαζόμενη πλειοψηφία να θέσει αυτή
τους όρους και να ιδιοποιηθεί τα επιτεύγματα της επιστήμης και τον πλούτο της
χώρας προς όφελος των δυνάμεων της εργασίας και των άλλων λαϊκών στρωμάτων.
ΠΡΙΝ 04/03
