Οι τουρκικές απαιτήσεις επί των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων
Τα προβλήματά μας με τους γειτόνους (εκτός του Κυπριακού και του πιθανού μελλοντικού περί τη Θράκη) καταγράφονται εν ολίγοις στη συνέχεια.
«Γκρίζες ζώνες»: Έτσι αποκαλούνται νησιά, νησίδες (και οι περιβάλλουσες ζώνες τους) αμφισβητούμενης κυριαρχίας. Τι λένε οι Τούρκοι επ’ αυτών; «Από τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που ήταν όλες υπό την κυριαρχία του οθωμανικού κράτους, εκείνες οι οποίες δεν έχουν μεταβιβαστεί σε κάποιο άλλο κράτος σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, πρέπει να βρίσκονται υπό την κυριαρχία της τουρκικής δημοκρατίας, η οποία δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι είναι συνέχεια του οθωμανικού κράτους». Χίλια νησιά έχει το Αιγαίο, 130 από αυτά κατοικούνται. Για την Κρήτη και την Εύβοια δεν βάζουν θέμα οι Τούρκοι. Από τα υπόλοιπα 130 που κατοικούνται και είναι τα μεγαλύτερα, στα περισσότερα δεν αμφισβητούν την κυριότητά μας επίσης. Στις Κυκλάδες δεν ζητούν τίποτα ούτε και στις Σποράδες. Πού βάζουν θέμα; Σε 151 νησίδες και βραχονησίδες.
«Υφαλοκρηπίδα»: Με τον όρο αρχικά και γεωλογικά χαρακτηριζόταν το υπέδαφος και έδαφος του πυθμένα των θαλασσών μέχρις εκεί που αρχίζουν τα μεγάλα βάθη. Και εκεί υπάρχει πλούτος ορυκτός, στον οποίο προσβλέπουν όλα τα κράτη της γης. Το 1982 με τη νέα Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας στο Μοντέγκο Μπέυ (που κωδικοποιήθηκε ως Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας τον Νοέμβριο του 1994 και επικυρώθηκε από την Ελλάδα το 1995) προσδιορίζεται ως ανώτατο εύρος της υφαλοκρηπίδας τα 200 μίλια από την αρχή της αιγιαλίτιδας ζώνης (τις γραμμές βάσης που εμείς ακόμα δεν έχουμε ορίσει). Την 1η Νοεμβρίου 1973 η τουρκική κυβέρνηση δημοσιεύει στην εφημερίδα της απόφαση και χάρτη όπου, προσδιορίζει περιοχές στο Αιγαίο, και τα εκχωρεί στην κρατική εταιρεία πετρελαίων ΤΡΑΟ με άδεια για έρευνα και εκμετάλλευση. Με την απόφαση χαρακτήριζαν ως τουρκική υφαλοκρηπίδα έκταση ένδεκα χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων (το μισό περίπου βόρειο Αιγαίο). Λίγο μετά τον Ιούνιο του 1974 και τέλος δύο ημέρες πριν την εισβολή στην Κύπρο, χαρακτηρίζει ως δικές της και τις υπόλοιπες εκτάσεις του βυθού του Ανατολικού Αιγαίου μέχρι και τα Δωδεκάνησα. Η ένταση μεταξύ των δύο χωρών κλιμακώνεται και οι κρίσεις διαδέχονται η μια την άλλη με κοινό παρανομαστή τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να επιβάλουν το μεσολαβητικό τους ρόλο. Πρώτα βγαίνει στο Αιγαίο το τουρκικό ωκεανογραφικό σκάφος Τσανταρλί στις 29 Μαΐου 1974 (επέτειο αλώσεως της Κωνσταντινούπολης). Αργότερα τον Ιούλιο - Αύγουστο του 1976 το Χόρα ή Σισμίκ και μετά το Πιρί-Ρέις. Κάθε φορά τα «ερευνητικά» τουρκικά σκάφη συνοδεύονται από πολεμικά πλοία και κάθε φορά ο ελληνικός στόλος βρίσκεται στο Αιγαίο. Οι δύο χώρες φτάνουν στα πρόθυρα πολέμου. Στα ενδιάμεσα αυτών των κρίσεων η Τουρκία εισβάλει στην Κύπρο με αφορμή το χουντικό πραξικόπημα κατά του Μακαρίου. Η υφαλοκρηπίδα προς στιγμήν ξεχνιέται, αλλά το 1976 η κρίση κορυφώνεται. Αργότερα, επέμβαση των Τούρκων επηρεάζει άμεσα επιστημονική έρευνα Γερμανών και Ελλήνων σε περιοχή πάνω από την Κρήτη. Πικρή ήταν και εδώ η γεύση που μας έμεινε από τη στάση της δικής μας κυβέρνησης. Σήμερα τα τουρκικά ερευνητικά μπαινοβγαίνουν στο Αιγαίο, μετρούν, αλωνίζουν, πηγαινοέρχονται συνοδευόμενα από κάποιο ελληνικό σκάφος του Λιμενικού Σώματος και η ελληνική κυβέρνηση επαίρεται πως διατηρεί «χαμηλούς τόνους», ενώ ο αντιπρόεδρος φέρεται να «κυκλοφορεί» ατάκες που δεν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε. Ο άνθρωπος μάλλον πίστεψε πως το ΚΚΕ έχει μετοχές στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου και εκφράζεται ως συνήθως.
«Αιγιαλίτιδα ζώνη»: Εάν γίνει παραπομπή του θέματος οριοθετήσεως της Υφαλοκρηπίδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, θα πρέπει τα δύο κράτη να υπογράψουν συμφωνία (γνωστή ως «συνυποσχετικό»), στην οποία το πρώτο που πρέπει να έχουν αποδεχτεί είναι το εύρος της ζώνης αυτής, επειδή η υφαλοκρηπίδα μετριέται έξω από τη χωρική θάλασσα. Εάν η Ελλάδα εφάρμοζε το δικαίωμα που έχει των 12 μιλίων (αντί των 6 που έχει νομοθετήσει σήμερα), θα έλυνε αυτομάτως και την υφαλοκρηπίδα διότι θα είχε στην κυριαρχία της περίπου το 73% της θάλασσας έναντι του 8% περίπου που θα είχε η Τουρκία. Τα δε διεθνή ύδατα του Αιγαίου θα περιορίζονταν και αυτά κάτω του 20% του συνολικού θαλάσσιου χώρου. Έτσι εξηγείται και η απειλή για πόλεμο της Τουρκίας, το γνωστό casus belli.
Αποκλειστική οικονομική ζώνη
«Γραμμές βάσης»: Είναι το όριο μεταξύ των «εσωτερικών υδάτων» –δηλαδή εκβολών ποταμών, κόλπων και λιμανιών– και της «αιγιαλίτιδας ζώνης». Δηλαδή η νοητή γραμμή απ’ όπου αρχίζουν κανονικά όλες οι μετρήσεις διαφόρων ζωνών: αιγιαλίτιδας, συνορεύουσας, οικονομικής, αλιευτικής ζώνης και της υφαλοκρηπίδας. Ενώ η Τουρκία τις γραμμές βάσεις τις έχει χαράξει παντού γύρω της εμείς δεν έχουμε αναγνωρίσει αλλά ούτε χαράξει τις δικές μας.
«Εναέριος χώρος»: Η εναέρια ζώνη/ στήλη πλάτους για την Ελλάδα 10 μίλια που περιβάλλει όλες τις ακτές νησιών και χερσαίου εδάφους. Επηρεάζεται επομένως από τον καθορισμό των γραμμών βάσεως, καθώς και της επομένης ζώνης.
«Αποκλειστική οικονομικής ζώνη, ΑΟΖ»: Εκεί όπου το παράκτιο κράτος έχει αποκλειστικά την οικονομική εκμετάλλευση αλλά και κυριαρχικά δικαιώματα ενώ τα άλλα έχουν δικαιώματα και ελευθερίες των ανοικτών θαλασσών. Είναι η πέραν των χωρικών υδάτων παρακείμενη θάλασσα μέχρι 200 ν. μίλια από τις γραμμές βάσεως. Εκτός όμως από τα παραπάνω είναι πλέον ή βέβαιον πως συζητιούνται μαζί με την υφαλοκρηπίδα ή θα παρασυρθούν προς συζήτηση και τα ακόλουθα.
«Αποστρατικοποίηση των νησιών μας»: Η απογύμνωση δηλαδή των νησιών του ανατολικού Αιγαίου από κάθε αμυντικό έργο ή στρατιωτική μονάδα ή υλικό που τα προστατεύει.
«FIR Αθηνών (Flight Information Regions)»: Είναι η περιοχή που περιλαμβάνει τον εθνικό και διεθνή εναέριο χώρο όπως καθορίζεται από τον ICAO, διεθνή οργανισμό του ΟΗΕ. Σ’ αυτόν το κράτος έχει λειτουργική δικαιοδοσία για τον έλεγχο και εφαρμογή των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας όλων των αεροσκαφών που εισέρχονται ή εξέρχονται απ’ αυτόν. Τα σχετικά με το FIR έχουν ήδη υποστεί αλλαγές στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που όσον αφορά στα στρατιωτικά αεροσκάφη επηρεάζει την αμυντική ικανότητα της Ελλάδας για έγκαιρη ενημέρωση εισόδου στο Αιγαίο τέτοιων σκαφών (που δεν γίνεται από κανέναν σχεδόν για τα πολεμικά).
Οι καλές υπηρεσίες του ΝΑΤΟ
«Έρευνα και διάσωση»: Από τη μέση του Αιγαίου (25ος μεσημβρινός περίπου) και ανατολικά που διεκδικούν επίσης οι Τούρκοι. Αφορά στα αεροπορικά και ναυτικά ατυχήματα και στις προσπάθειες - συντονισμό για διάσωση. Η χώρα μας ασκεί αυτή τη δικαιοδοσία στην περιοχή του εναερίου χώρου του FIR Αθηνών και του αντίστοιχου θαλάσσιου και επίγειου. Τη δικαιοδοσία αυτή αμφισβητεί η Τουρκία όσον αφορά στα ναυτικά ατυχήματα και γι’ αυτό έχει δηλώσει μονομερώς δική της περιοχή που περιλαμβάνει το μισό Αιγαίο.
«Περιοχές διοίκησης και ελέγχου»: Πρόκειται για θέμα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, το οποίο όμως βαραίνει ανάλογα με τη λύση του τόσο, ώστε να δυναμώνει τις θέσεις και διεκδικήσεις των Τούρκων στο Αιγαίο. Οι ατέρμονες εμπλοκές και οι αλλεπάλληλες φάσεις, από τις οποίες έχει περάσει, αποδεικνύουν και το ενδιαφέρον του ΝΑΤΟ για την περιοχή και το αντίστοιχο των Τούρκων.
Η άρχουσα τάξη της Τουρκίας, συνεπικουρούμενη από την αντίστοιχη των ΗΠΑ, με αλληθωρίζουσα προς Ανατολάς και της αντίστοιχης Ελληνικής, θέλει
το Αιγαίο για συνεκμετάλλευση, χωρίς τίτλους ιδιοκτησίας ελληνικούς. Για να ξεπουλήσουν τα ενεργειακά αποθέματα και ό,τι άλλα ορυκτά υπάρχουν εκεί, για να περάσουν οι αγωγοί με τα πετρέλαια και το φυσικό αέριο, για να περνούν τα πολεμικά τους άνετα και ανεξέλεγκτα, για να εργάζονται οι λαοί προς το συμφέρον τους αγόγγυστα. Οι ελληνικές κυβερνήσεις διαφαίνεται πως έχουν πεισθεί ότι η καλή τους σχέση με τις δυνάμεις αυτές επιβάλλει την ενδοτικότητα στην άσκηση πολιτικής επί των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Η πολιτική αυτή είναι επικίνδυνη για τον τόπο, γεγονός που έχει κατ’ επανάληψη αποδειχτεί από όσα έχουν ήδη χαθεί αμετάκλητα. Τι προτείνουμε; Οτιδήποτε συμφέρει το λαό και μόνον αυτό.
*Συγγραφέας, Αρχιπλοίαρχος ε.α.
