«¨Εξω η σαπίλα από το Μαγκρέμπ»

Τρίζει ο θρόνος του αιγύπτιου δικτάτορα Χόσνι Μουμπάρακ, εκλεκτού φίλου των Αμερικανών και του Γιώργου Παπανδρέου και στήριγμα του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή, μετά τις μαζικότατες λαϊκές διαμαρτυρίες που συνταράσσουν τη χώρα

από τη μια άκρη ως την άλλη. Το κρεσέντο κρατικής βίας, με 24 νεκρούς, αδυνατεί να σταματήσει την οργή.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ

«Μουμπάρακ, η Σαουδική Αραβία σε περιμένει!» είναι το σύνθημα που δονεί την τελευταία εβδομάδα τους δρόμους της Αιγύπτου, συνδέοντας έτσι άμεσα το παράδειγμα της πτώσης και φυγής του δικτάτορα της Τυνησίας, Μπεν Αλί, με την ελπίδα και την εξέγερση που φαίνεται να έφτασε στην Αίγυπτο. Τα γεγονότα της Τυνησίας φαίνεται πως έπαιξαν καταλυτικό ρόλο, μιας και ήδη από τις τελευταίες μέρες του καθεστώτος Μπεν Άλι οι Αιγύπτιοι είχαν ξεκινήσει τις διαδηλώσεις αλληλεγγύης προς τους Τυνήσιους, που μετατράπηκαν σιγά και σταθερά σε διαδηλώσεις αμφισβήτησης της δικής τους αυταρχικής κυβέρνησης.

Η κυβέρνηση Μουμπάρακ βρίσκεται στο τιμόνι της Αιγύπτου τα τελευταία σχεδόν 30 χρόνια, αποτελώντας έναν ισχυρό σύμμαχο στην περιοχή για τις ΗΠΑ και παίζοντας το διαμεσολαβητή στη σχέση Ισραήλ και Παλαιστινίων, υποστηρίζοντας την πιο ενδοτική γραμμή. Δεν είναι τυχαίο ότι η ετήσια στρατιωτική βοήθεια στην Αίγυπτο από τις ΗΠΑ φτάνει τα 1,3 δισ. δολάρια, ένας αριθμός που μαζί με το ποσό που λαμβάνει το Ισραήλ ανέρχεται στο 20% των χρημάτων που προσφέρει η Ουάσινγκτον σε όλο τον πλανήτη. Σε μια ουσιαστικά στρατιωτικοποιημένη χώρα, με τις δυνάμεις ασφαλείας κάθε είδους (αστυνομία και στρατό) να είναι δυσανάλογο ποσοστό του πληθυσμού, στον αντίποδα βρίσκεται η εξαθλίωση. Στην Αίγυπτο των 81 εκατ. κατοίκων, το 60% είναι κάτω των 30 ετών και από αυτούς το 90% άνεργοι, το 40% ζει με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα και το 1/3 είναι αναλφάβητοι.

Το εκρηκτικό ντόμινο αντιδράσεων χρειαζόταν μόνο ένα σπρώξιμο για να ξεκινήσει, και φαίνεται ότι αυτό δόθηκε από τις εξελίξεις στην Τυνησία. Και αν πριν δύο χρόνια οι μεγάλες εργατικές απεργίες που έγιναν στην Αίγυπτο δεν είχαν παρά μικρά και αποσπασματικά αποτελέσματα, άφησαν πίσω τους μορφές οργάνωσης όπως το «Κίνημα της 6ης Απριλίου» που φαίνεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στο κίνημα νέων, ανέργων και εργαζόμενων που τις τελευταίες μέρες έχει ξεχυθεί στους δρόμους όλων των μεγάλων πόλεων της Αιγύπτου απειλώντας ουσιαστικά το καθεστώς. Ορισμένοι συνδικαλιστές κατάφεραν να θέσουνε ένα ελάχιστο πλαίσιο διεκδικήσεων –μίλησαν για αυξήσεις στους κατώτατους μισθούς, επιδόματα ανεργίας, δημοκρατικά δικαιώματα, συνταγματικές μεταρρυθμίσεις—ως η μόνη οργανωμένη δύναμη που φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο.

Ολόκληρη την εβδομάδα που πέρασε σημαδεύτηκε από διαδηλώσεις με αποκορύφωμα την Παρασκευή, τη «Μέρα της Οργής» που συντάραξε όλη την Αίγυπτο. Από το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, μέχρι το Σουέζ, το Πορτ Σάιντ, τη Ντιμγιάτ οι διαδηλωτές κατέστρεψαν γραφεία του κόμματος του Χ. Μουμπάρακ, κατέλαβαν αστυνομικά τμήματα, έσπασαν τον αστυνομικό  κλοιό καταλαμβάνοντας τη συμβολική Πλατεία Απελευθέρωσης. Και όλα αυτά σε ένα πρωτοφανές σκηνικό καταστολής από το καθεστώς που έχει ήδη οδηγήσει στο θάνατο 24 διαδηλωτές, εκατοντάδες τραυματίες και χιλιάδες συλλήψεις και είχε προαναγγελθεί από τον υπουργό Εσωτερικών της χώρας όταν είχε κάνει λόγο για χρήση «αποφασιστικών μέτρων». Το καθεστώς κατέφυγε μέχρι και στη φίμωση του διαδικτύου και της κινητής τηλεφωνίας, ρίχνοντας τα δίκτυα, ώστε να αποτρέψει την αυθόρμητη οργάνωση των διαδηλώσεων ενώ δεν δίστασε να καταφύγει στην απαγόρευση κυκλοφορίας και την κάθοδο του στρατού στους δρόμους.

Σε αυτό το σκηνικό οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας κάνουν προσπάθεια να παίξουν πυροσβεστικό ρόλο. Ο Χόσνι Μουμπάρακ καταφεύγει στην εξουσία του προσπαθώντας να τη διατηρήσει με τη χρήση ωμής καταστολής, ο Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι, πρώην επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, επέστρεψε στην Αίγυπτο την Πέμπτη από τη Βιέννη δηλώνοντας ότι «η επιθυμία του αιγυπτιακού λαού για αλλαγή θα πρέπει να γίνει σεβαστή» ενώ η μεγαλύτερη αντιπολιτευτική δύναμη, η Αδελφότητα των Μουσουλμάνων, έχοντας κρατήσει αποστάσεις για μέρες από τις κινητοποιήσεις δήλωσε τη συμμετοχή της στη «Μέρα της Οργής» τη στιγμή που 20 τουλάχιστον μέλη της έχουν συλληφθεί την τελευταία εβδομάδα. 

Με την ειρωνεία το κόμμα του Χόσνι Μουμπάρακ να είναι το δεύτερο κόμμα - μέλος που φέρνει σε δύσκολη θέση τη Σοσιαλιστική Διεθνή τον τελευταίο μήνα, και την Ευρώπη να κάνει εκκλήσεις για υιοθέτηση  πολιτικών μεταρρυθμίσεων, η διεθνής κοινότητα των εκμεταλλευτών της περιοχής παρακολουθεί πανικόβλητη την «αποσταθεροποίηση» να εξαπλώνεται.

Ακόμα και στην Τυνησία, οι συνεχιζόμενες προσπάθειες να οριοθετηθεί η εξέγερση των ανέργων σε μία αστική μεταβατική λύση που θα διατηρούσε το παλιό καθεστώς αλώβητο πέφτουν καθημερινά στο κενό. Η προσωρινή κυβέρνηση συνεργασίας του Γκανουσί βρίσκεται στο στόχαστρο όσο σε αυτή συμμετέχουν μέλη του καθεστώτος Αλί, με τους Τυνήσιους να συνεχίζουν τις καθημερινές διαδηλώσεις με συνθήματα όπως «Διώξτε τη σαπίλα» να εκφράζουν ουσιαστικά το κλίμα. Ο προσωρινός πρωθυπουργός αναγκάστηκε ουσιαστικά να απολύσει υπουργούς του την εβδομάδα που πέρασε, ανάμεσά τους αυτόν των Εσωτερικών, Άμυνας, Οικονομίας και Εξωτερικών και να εκδώσει μέσω της Ιντερπόλ διεθνές ένταλμα σύλληψης του δικτάτορα Μπεν Αλί. Όλα αυτά με τους Τυνήσιους να έχουν οργανώσει μέχρι και κατάληψη του χώρου έξω από τα γραφεία του Γκανουσί και να μην υποχωρούν σε απαγορεύσεις κυκλοφορίας και πορειών.

Κι ενώ το κεντρικό συνδικάτο της Τυνησίας UGGT αρνείται να συμμετέχει πλέον στην προσωρινή κυβέρνηση και ο ηγέτης του ισλαμικού κόμματος Εναχντά, Ταχίντ Γκανονούτσι, επιστρέφει στην Τυνησία μετά από 20 χρόνια εξορίας στο Λονδίνο «ως απλός πολίτης», το στρατό να έχει πάρει ξεκάθαρη θέση στο πλάι του λαού και τις γενικές απεργίες να συνεχίζονται ακόμα, οι εξελίξεις στη χώρα παραμένουν ρευστές αλλά και μεταδοτικές.

Και αυτή η μετάδοση του μικροβίου της διεκδίκησης αλλά και της ελπίδας για τους καταπιεσμένους ότι αυτή μπορεί να οδηγήσει σε νίκη, είναι που κάνει την περιοχή για άλλη μια φορά να γίνεται το παγκόσμιο επίκεντρο. Επίκεντρο ανησυχίας για τους ισχυρούς που βλέπουν την «ανησυχία» να εξαπλώνεται στην Παλαιστίνη, το Λίβανο, την Υεμένη, την Ιορδανία και το Αμάν με διαδηλώσεις συμπαράστασης αλλά και επίκεντρο ενδιαφέροντος και ανάτασης για τους λαούς που γίνονται μάρτυρες της δύναμης του αγώνα.