Μια αμηχανία που δεν μας ταιριάζει

 Μπορεί να είναι δυο μεμονωμένα περιστατικά. Ασήμαντα ίσως για να αξιολογηθούν ως τάση. Αλλά μπορεί και να μην είναι.

 Το ένα είναι η απαγόρευση από την διεύθυνση της Εκόλ Νορμάλ του Παρισιού, μετά από πίεση εβραϊκών οργανώσεων, της εκδήλωσης με θέμα το μποϊκοτάζ ισραηλινών προϊόντων και ομιλητή τον εβραϊκής καταγωγής γάλλο διανοούμενο Στεφάν Εσέλ.

 Το δεύτερο αφορά τον Φερντινάν Σελίν που το όνομά του διαγράφηκε από τον κατάλογο των τιμωμένων του γαλλικού κράτος για το 2011, πάλι ύστερα από πίεση εβραϊκών οργανώσεων.

Για το πρώτο η προοδευτική μας συνείδηση εξανίσταται καθώς είναι σαφής η πράξη, σαφής ο υπαίτιος, σαφής ο στόχος.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΚΑΜΝΑΚΗΣ 

Για το δεύτερο, στέκεται αμήχανη. Είναι σαφής η πράξη, σαφής ο υποκινητής, αλλά «ασαφής» ο στόχος. Καθώς ο Σελίν βαρύνεται με αντισημιτισμό, πριν και κατά τον πόλεμο, και φιλοναζιστικά αισθήματα για τα οποία είχε καταδικαστεί από το δικαστήριο το 1950.

Κι όμως δεν θα ’πρεπε να είμαστε πιο σαφείς;

Αναρωτιέμαι, αν η κοινωνία μας, και εμείς, έχουμε αρκούντως ωριμάσει ώστε να μπορούμε να στεκόμαστε νηφάλιοι και ουσιαστικοί απέναντι στα πράγματα. Να τιμούμε, για παράδειγμα, έναν μεγάλο συγγραφέα (Το μυθιστόρημά του Σελίν, Ταξίδι στην άκρη της νύχτας, συνιστά ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που στα ελληνικά ευτυχήσαμε να γνωρίσουμε μόλις πριν τρία χρόνια), όχι κατ’ ανάγκη για να ξεχωρίσουμε τον καλλιτέχνη ως προσωπικότητα από το έργο του (είναι κι αυτό μια αναγκαία διαδικασία). Αλλά κυρίως για να τον γνωρίσουμε και να τον αποτιμήσουμε ολοκληρωμένα, όπως είναι –και το έργο του, και τον ίδιο, και τις πράξεις του και τις παραλείψεις του– και να συμπεριφερθούμε σαν άνθρωποι που μπορούν να κατανοούν τη διαλεκτική λειτουργία, σύγκρουσης και σύνθεσης των πραγμάτων και των ανθρώπων.

Η κοινωνία μας δεν είναι ικανή να μας το διδάξει. Πολύ περισσότερο το σύστημα εξουσίας. Βολεύεται με τις απλουστεύσεις. Και μας παγιδεύει.

 Αλλά η γνώση δεν είναι άφεση. Είναι μνήμη. Κι εμείς πρέπει να ξέρουμε, οφείλουμε να διεκδικούμε τη γνώση και τη μνήμη. Και τη διαλεκτική. Περισσότερο δε όταν έχουμε να κάνουμε με προσωπικότητες που έχουν δώσει τη μεγάλη τους συμβολή στην πορεία του πολιτισμού, (και που γι’ αυτό τα εγκλήματά τους δείχνουν και είναι ακόμα μεγαλύτερα).

Αυτό δεν είναι το προοδευτικό;