του Δημήτρη Χατζαπαναγιώτου
Ηιστορία της αυθαίρετης δόμησης στην Ελλάδα είναι γνωστή κι έχει, σχεδόν, ζωή εκατό ετών. Άρχισε μετά το 1922 και την εγκατάσταση εκατομμυρίων Μικρασιατών προσφύγων και συνεχίζεται έως τις μέρες μας. Οι εντάξεις περιοχών στο πολεοδομικό σχέδιο έγιναν χωρίς επιστημονικό προγραμματισμό. Απεναντίας, τα κριτήρια ένταξης ήταν πελατειακά και ταμειακά. Δηλαδή μικροκομματικά. Έτσι φούντωσε η αθέμιτη συναλλαγή μεταξύ των ιδιοκτητών και της εκάστοτε κυβέρνησης, η οποία χρησιμοποιούσε τον πολεοδομικό σχεδιασμό, ως ένα εργαλείο για τη διαμόρφωση και τη διόγκωση των πελατειακών σχέσεων. Αυτή η τακτική εμφανιζόταν στο προσκήνιο και γινόταν ιδιαίτερα αισθητή κατά τη διάρκεια προεκλογικών περιόδων ενόψει κυρίως βουλευτικών εκλογών. Τα ίδια κριτήρια ίσχυαν τόσο για την επιλογή του οικοδομικού συστήματος όσο και για την εφαρμογή του συντελεστή δόμησης. Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της πολιτικής είναι ο Νομός Αττικής. Όσοι αστοί κατοικούσαν σε αναβαθμισμένες, από άποψη ποιότητας, περιοχές (π.χ. Φιλοθέη, Π. Ψυχικό, Κηφισιά, αρχικά και αργότερα Εκάλη, Πολιτεία κ.ά.) και ταυτόχρονα είχαν τη δυνατότητα πρόσβασης στα κυβερνητικά κέντρα λήψης των αποφάσεων, εξασφάλιζαν, προς ίδιον όφελος, καλύτερο πολεοδομικό περιβάλλον (π.χ. χαμηλό συντελεστή δόμησης, πανταχόθεν ελεύθερο σύστημα, μεγάλες αυλές κ.ά.). Απεναντίας όσοι κατοικούσαν σε λαϊκές ή φτωχές συνοικίες και Δήμους έβλεπαν τις πολυόροφες πολυκατοικίες να ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια και η ζωή τους να πνίγεται από την έλλειψη πρασίνου, ελεύθερων και κοινόχρηστων χώρων. Ως χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της ταξικής διάρθρωσης, από πολεοδομικής απόψεως, είναι οι Δήμοι που βρίσκονται πίσω από τις δύο πλαγιές των Τουρκοβουνίων. Από την ανατολική πλευρά οι πλούσιοι Δήμοι του Παλαιού Ψυχικού και της Φιλοθέης (όπου και τα γνωστά από το 1950 «βραχώδη» οικόπεδα Καραμανλή) με συντελεστή δόμησης 0,6% και από τη δυτική πλευρά οι λαϊκοί Δήμοι Γαλατσίου και Νέας Ιωνίας με συντελεστή δόμησης που είχε φθάσει ακόμη και το 2,5%!
Πρόσφατα όμως ήρθε στο προσκήνιο για άλλη μια φορά ο «γνωστός και μη εξαιρετέος» Νομός Ηλείας. Ο νομός αυτός εκτός από πυρόπληκτος το καλοκαίρι του 2007 έχει κι άλλη μια «πρωτιά». Στην περιφέρειά του και ιδιαίτερα στις δυτικές παραλίες του υπάρχουν χιλιάδες αυθαίρετα κτίσματα. Μάλιστα είναι γνωστό, μεταξύ των παροικούντων στην... αμαρτωλή Ιερουσαλήμ, ότι μεταξύ των ιδιοκτητών των αυθαιρέτων είναι γνωστοί παράγοντες της ευυπόληπτης κοινωνίας του Πύργου, κομματικοί παράγοντες, αλλά και εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι υποτίθεται ότι εκλέγονται για να προστατεύσουν το περιβάλλον. Η κραυγαλέα παράνομη και αυθαίρετη δόμηση είχε αρχίσει σποραδικά πριν από 20-25 χρόνια, αλλά φούντωσε μετά το σεισμό του 1993 στη Δυτική Ελλάδα και κυρίως στην Ηλεία. Με το πρόσχημα της τακτοποίησης των σεισμοπλήκτων και με αφορμή τις βουλευτικές εκλογές του Οκτώβρη του 1993, ηλεκτροδοτήθηκαν χιλιάδες αυθαίρετα κτίσματα. Πριν από λίγες μέρες, λοιπόν, ο επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής, απέστειλε επείγουσα επιστολή προς τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηλείας, σύμφωνα με την οποία ζητάει τη διακοπή της ηλεκτροδότησης των αυθαίρετων κτισμάτων, τα οποία έχουν ανοικοδομηθεί είτε στις παραλίες είτε εντός δημοσίων κτημάτων. Οι παράνομες ηλεκτροδοτήσεις είναι, σύμφωνα με πηγές της Νομαρχίας, 2.500 και εξυπηρετούν 15.000 αυθαίρετους οικιστές! Η επιστολή αυτή τάραξε, όπως ήταν φυσικό, τα λιμνάζοντα ύδατα της αυθαίρετης δόμησης. Άρχισαν λοιπόν οι διαβουλεύσεις, οι επαφές και οι γνωστές πιέσεις προς κάθε κατεύθυνση. Όσοι πρωτοστατούν σε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες επικαλούνται τις δήθεν ανάγκες στέγασης των τότε σεισμοπλήκτων, οι οποίοι όμως έχουν ήδη αποκατασταθεί με διάφορους τρόπους εδώ και χρόνια. Τι θα πράξουν όμως ο αρμόδιος Νομάρχης, αλλά και η αρμόδια υπουργός; Θα υποκύψουν στις πιέσεις των παραγόντων και θα επικρατήσουν πελατειακά και ταμειακά κριτήρια ή θα αποκατασταθεί, έστω και μετά από χρόνια, το φυσικό περιβάλλον; Ας απευθυνθούν στον αρμόδιο επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης ο οποίος με το γνωστό «δωδεκάλογό» του υποδεικνύει και προτρέπει τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις ανά την Ελλάδα, αφενός να ελέγχουν αποτελεσματικά την καταστροφική ιδιωτική πολεοδόμηση, αφετέρου να δημιουργούν ανεξάρτητες υπηρεσίες κατεδάφισης αυθαίρετων κτισμάτων.
