Βόμβες με στόχο πιστούς σε πολυσύχναστα τζαμιά της Κωνσταντινούπολης. Κατάρριψη ελληνικού μαχητικού αεροσκάφους πάνω από το Αιγαίο για να ξεσπάσει πόλεμος με την Ελλάδα. Το χάος κυριαρχεί στην Τουρκία. Ο στρατός επεμβαίνει, ανατρέπει την ισλαμική κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και καταλαμβάνει την εξουσία…
του Μιχάλη Ψύλου
Το σχέδιο αυτό με την κωδική ονομασία «Μπαλιόζ» (βαριοπούλα) χρονολογείται από το 2003 και βρέθηκε σε απόρρητα ντοκουμέντα του τουρκικού στρατού, που αποκάλυψε η τουρκική εφημερίδα Ταράφ. Οι «δραματικές» αποκαλύψεις προκάλεσαν σοκ στη γείτονα με αποτέλεσμα να συλληφθούν 49 ανώτατοι και ανώτεροι αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων.
Ο στρατός παραδέχτηκε μεν την ύπαρξη του σχεδίου, αλλά έκανε λόγο για μια απλή «άσκηση επί χάρτου». Όσο για τον Ερντογάν; Φαίνεται να παίρνει «το πάνω χέρι» στην εσωτερική σύγκρουση με τους Κεμαλιστές, όχι φυσικά για να αλλάξει το καθεστώς, αλλά για να βάλει πλέον τη δική του σφραγίδα στο δίπολο εξουσίας. Αναμφίβολα, η σύγκρουση αυτή συνδέεται και με τους νέους προσανατολισμούς της Άγκυρας και ιδιαίτερα με τον πιο «ανεξάρτητο» ρόλο που διαδραματίζει πλέον η Τουρκία σε σχέση με την Ευρώπη αλλά και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Έχοντας αντικειμενικά αναβαθμιστεί στα αμερικανικά στρατηγικά σχέδια στην Κεντρική Ασία, η Τουρκία καλλιεργεί το ρόλο της περιφερειακής υπερδύναμης. Από τη Συρία ως το Ιράν και την κεντρική Ασία, η τουρκική κυβέρνηση επιδιώκει πλέον στενότερους δεσμούς με τους γείτονές της και μεσολαβεί για την επίλυση κρίσεων, εκεί όπου αδυνατούν οι Μεγάλες Δυνάμεις. Μιά στρατηγική που έχει την πλήρη στήριξη κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν είναι τυχαία άλλωστε «η ιδιαίτερη ανησυχία» που εξέφρασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή…
Ο Ερντογάν αποδεικνύεται πάντως άριστος παίκτης στη μάχη εξουσίας με το στρατό. Πριν έναν χρόνο ο τούρκος πρωθυπουργός φαινόταν να έχει έρθει σε συνεννόηση με τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, στρατηγό Ιλκέρ Μπαζμπούγ υποσχόμενος να παγώσει μεταρρυθμίσεις που θίγουν την εξουσία του στρατού, με αντάλλαγμα να σταματήσουν οι επιθέσεις εναντίον του κόμματός του από τη δικαιοσύνη. Ο Ερντογάν κατηγορήθηκε μάλιστα τότε από μερίδα του ευρωπαϊκού Τύπου ότι υποχώρησε κατά κράτος στο κεμαλικό στρατιωτικό κατεστημένο.
Με πολύ μεθοδικό τρόπο, ο τούρκος πρωθυπουργός κατόρθωσε τελικά να ενισχύσει αποφασιστικά το ρόλο του στο πλαίσιο του καθεστώτος. Εκμεταλλεύθηκε από το 2008 την υπόθεση του «δικτύου Εργκένεγκον», που οδήγησε στη σύλληψη περίπου 200 Κεμαλιστών κάθε λογής (γκάνγκστερ, δικηγόρων, δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών και φυσικά στρατιωτικών).
Ο τούρκος πρωθυπουργός αξιοποιεί άριστα τις περιστάσεις για να εξασφαλίσει άνετα μια τρίτη θητεία στις εκλογές του 2011, καθώς με την αποψίλωση της εξουσίας του στρατού περιορίζεται κι η ισχύς των κεμαλικών πολιτικών κομμάτων. Το σίγουρο είναι ότι ο Ερντογάν οδηγεί την Τουρκία από τον Κεμαλισμό στον ισλαμο-Κεμαλισμό, προσαρμόζοντας την κυρίαρχη ιδεολογία της χώρας στους νέους προσανατολισμούς της τουρκικής άρχουσας τάξης. Η Τουρκία είναι μια γέφυρα στρατηγικής σημασίας μεταξύ της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Είναι έτοιμη να εξελιχθεί στην κύρια «αμερικανική» οδό μεταφοράς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της Κασπίας στην Δύση. Διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο στρατό μεταξύ των χωρών - μελών του ΝΑΤΟ. Ο Ομπάμα είναι αναγκασμένος να αναβαθμίσει το ρόλο της Άγκυρας στο πλαίσιο της στρατηγικής των ΗΠΑ για τη μείωση της επιρροής της Ρωσίας στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, «καταπίνοντας» υποχρεωτικά και την σχετική ανεξαρτησία της Τουρκίας.
