Στα χνάρια της Κίνας βαδίζει η Κούβα;

Μισό εκατομμύριο δημοσίους υπαλλήλους ανακοίνωσε η κυβέρνηση της Κούβας πριν λίγες ημέρες ότι θα απολύσει μέσα στο επόμενο εξάμηνο. Η είδηση αιφνιδίασε αρνητικά τους φίλους της Κούβας, ενώ οι εχθροί της άνοιξαν σαμπάνιες.

ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΣΜΑΣ



O πρόεδρος της Κούβας Ραούλ Κάστρο με αυτό το βήμα φαίνεται να γκρεμίζει εδραιωμένες κατακτήσεις πολλών δεκαετιών, όπως το δικαίωμα στην απασχόληση, προωθώντας ένα άτυπο «μνημόνιο», εις βάρος 500.000 δημοσίων υπαλλήλων. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της κουβανικής κυβέρνησης οι «μεταρρυθμίσεις» αυτές που θα γίνουν μέχρι τον Μάρτιο του 2011, έχουν ως στόχο να αυξήσουν την παραγωγικότητα τόσο στον τεράστιο δημόσιο τομέα όσο και στον ιδιωτικό. Οι απολυμένοι δημόσιοι υπάλληλοι, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Κούβας, θα έχουν τη δυνατότητα να «απορροφηθούν» ως ελεύθεροι επαγγελματίες ή να συστήσουν μικρές «συνεταιριστικές» εταιρείες.
Η ανακοίνωση ήρθε να επιβεβαιώσει το φλερτ των τελευταίων χρόνων (από την εποχή που ανέλαβε τα ηνία ο Ραούλ και απομακρύνθηκε ο Φιντέλ) με το κινέζικο μοντέλο. Η ιδεολογική προτίμηση του Ραούλ είχε γίνει γνωστή όχι μόνο από δημόσιες δηλώσεις του, αλλά και κατά τη διάρκεια διμερών επαφών. Σε τι συνίσταται το κινέζικο μοντέλο; Πέρα από το τι λέει η κυβέρνηση της Κούβας το κινέζικο μοντέλο είναι ένας... ματωμένος γαμός μεταξύ της πιο σκληρής, προκαπιταλιστικής εκμετάλλευσης υπό την ηγεμονία του ιδιωτικού τομέα και της κρατικής επιβολής μέσω της αξιοποίησης του κρατικού κατασταλτικού μηχανισμού.
Το διεθνές κεφάλαιο ήδη έχει προβεί σε μία εκστρατεία σπίλωσης της Κούβας παίρνοντας τη ρεβάνς απέναντι στην επαναστατική προοπτική στην αυγή μίας νέα εποχής. «Αμφιβάλλουμε (όμως) ότι η Κούβα θα αλλάξει πραγματικά πριν ο Φιντέλ λάβει την αιώνια τιμωρία του», συμπληρώνει ωστόσο η Γουόλ Στριτ Τζέρναλ σε άρθρο της που κατά τ’ άλλα ήταν παραλήρημα εμπάθειας και παραπληροφόρησης για τη νησιώτικη χώρα.
Τα δομικά προβλήματα της κουβανικής οικονομίας, άρχισαν να γίνονται αξεπέραστα τη δεκαετία του ’90 μετά την πτώση της ΕΣΣΔ. Όπως ήταν αναμενόμενο, το εγκληματικό εμπάργκο από τα καπιταλιστικά κράτη εναντίον της Αβάνας, που αποτελεί τη βασικότερη αν όχι την αποκλειστική αιτία για τα οικονομικά της προβλήματα, οξύνθηκε μετά το ’91. Οι ελλείψεις καυσίμων καθώς και άλλων πρώτων υλών γονάτισαν την παραγωγή, οδηγώντας στο κλείσιμο πολλών εργοστασίων. Πολλοί εργαζόμενοι έχασαν τη δουλειά τους. Παρ’ όλα αυτά η κυβέρνηση του Φιντέλ Κάστρο συνέχιζε να τους αποζημιώνει με το 70% των μισθών τους. Αυτού του είδους οι παροχές εξασφάλιζαν μέχρι σήμερα την ανοχή της κοινωνίας, παρά τις σοβαρές οικονομικές ελλείψεις, λόγω του εμπάργκο.
Η πραγματικότητα άλλωστε είναι ότι μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις υπάρχουν εδώ και καιρό στη χώρα, από τα χρόνια της λεγόμενης «ειδικής περιόδου». Η πρωταρχική συσσώρευση που πετύχαιναν αυτά τα μικροαστικά στρώματα, με τη βοήθεια των κινήτρων που πρόσφερε η κυβέρνηση, επέτρεψαν την αναγέννηση μίας αστικής τάξης η οποία βάσει των τελευταίων εξελίξεων αντανακλάται στη σημερινή ηγεσία της Κούβας. Η κυβέρνηση του Ραούλ δηλαδή εκφράζει την ωρίμανση και την αντεπίθεση αυτών ακριβώς των αστικών συμφερόντων που επωάστηκαν, για πολλούς λόγους συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης, από τα χρόνια ακόμη του Φιντέλ. Η αφειδώλευτη ωστόσο βοήθεια που παρείχαν μια σειρά αριστερές κυβερνήσεις στην Κούβα τα προηγούμενα χρόνια απέτρεψαν ή καθυστέρησαν την αντεπίθεσή τους. Η τρέχουσα κρίση επιτάχυνε τις εξελίξεις προς την καπιταλιστική οπισθοδρόμηση. Εξέλιξη που δεν θα είχε ολοκληρωθεί τόσο ομαλά αν ο Ραούλ δεν είχε «καθαρίσει» από τις πιο νευραλγικές θέσεις μια σειρά στελεχών που ορκίζονταν στην επανάσταση. Μένει να δούμε την αντίδραση των ίδιων των Κουβανών...