Πλημμύρισαν οι δρόμοι διαδηλωτές

Ο γενικός απολογισμός της «πρόβα τζενεράλε της κοινωνικής αντίστασης » στις 29 Σεπτέμβρη δείχνει πως οι διαθέσεις αντίστασης και κινητοποίησης μεταξύ των εργαζομένων αυξάνονται. Το πρόβλημα όμως είναι ότι τα επίσημα συνδικάτα, σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο, και δεν θέλουν και δεν μπορούν

να τις μετατρέψουν σε δύναμη απόκρουσης και ανατροπής. Αναγκαίο και ζητούμενο μια ριζοσπαστική τομή.

 ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΙΤΙΔΗ

 Ειδικά για τα δεδομένα των Βρυξελλών, οι αριθμοί μοιάζουν εντυπωσιακοί: Περισσότεροι από 120.000 εργαζόμενοι από 30 χώρες συγκεντρώθηκαν στο κέντρο τους την Τετάρτη, για να διαδηλώσουν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ημέρας Δράσης κατά της Λιτότητας. Σε δώδεκα ακόμη ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, χιλιάδες πολίτες κατέβηκαν στους δρόμους για τον ίδιο σκοπό, ενίοτε διεξάγοντας ταύτοχρονα απεργίες. Η βελγική πρωτεύουσα είχε να δει τέτοια συγκέντρωση απ’ το 2001, όταν πολίτες διαδήλωναν για μία πιο «κοινωνική Ευρώπη». Το χρώμα ήταν άφθονο, με την κεφαλή της πορείας να απαρτίζεται από άντρες ντυμένους εργολάβους κηδειών, συμβολίζοντας τη «νεκρώσιμη ακολουθία της Ευρώπης». Εξίσου άφθονη (και δημιουργική) ήταν και η αστυνομία, η οποία προστάτευσε με... συρματοπλέγματα καταστήματα, τράπεζες και κτήρια της ΕΕ. Σε ένα από αυτά, την ώρα της διαδήλωσης, συζητείτο η καθιέρωση αυστηρών κυρωσεων στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συστηματικά παραβιάζουν το Σύμφωνο Σταθερότητας.

Στόχος της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (ΕΣΣ), η οποία διοργάνωσε τις διμαρτυρίες, ήταν, από την Εσθονία μέχρι την Πορτογαλία, να δοθεί ένα ηχηρό μύνημα κατά των αυστηρών μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης που εφαρμόζονται στα κράτη-μέλη της ΕΕ, το βάρος των οποίων καλούνται να αναλάβουν οι εργαζόμενοι. «Οι εργαζόμενοι κατεβαίνουν στους δρόμους με ένα σαφές μήνυμα για τους ηγέτες της Ευρώπης: υπάρχει ακόμη χρόνος να μην επιλέξετε την λιτότητα, ακόμη χρόνος για να αλλάξετε κατεύθυνση», δήλωσε ο γενικός γραμματέας της ΕΣΣ, Τζον Μονκς. «Οχι στις μειώσεις μισθών! Ναι στην εργασιακή ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη!» φώναζαν οι εργαζόμενοι στη Βαρσοβία. Εγγύηση αξιοπρεπών μισθών και συντάξεων, νέες θέσεις εργασίας και προστασία της αγοραστικής δύναμης απαίτησαν με υπόμνημά τους οι Κύπριοι εργαζόμενοι από τον υπουργό Οικονομικών.

Οι κινητοποιήσεις στέφθηκαν με επιτυχία στην Ισπανία, όπου στη γενική απεργία που προκυρήχθηκε (την πρώτη μετά από οχτώ χρόνια) συμμετείχε το 74% των εργαζομένων. Στις μαζικές πορείες που διοργανώθηκαν η αστυνομία προέβη σε πάνω από 100 συλλήψεις. Το υπουργείο Εργασίας, έσπευσε να υποβαθμίσει τη σημασία των κινητοποιήσεων, δηλώνοντας προκλητικά ότι είχαν «περιορισμένες συνέπειες». Σε μερικές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όμως, ο αντίκτυπός τους ήταν όντως μικρός. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Αθήνα, όπου οι ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ δεν κύρηξαν καν απεργία. Περιορίστηκαν το πρωί σε παράσταση διαμαρτυρίας στα γραφεία της ΕΕ και το απόγευμα σε συγκέντρωση, στην οποία ο όγκος των διαδηλωτών ήταν απλώς απογοητευτικός.

Και όμως, η κατάσταση στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, δεν διαφέρει σημαντικά από εκείνη στην Ισπανία –όπου η επίθεση κατά των εργαζομένων προβλέπει ευκολότερες απολύσεις και μικρότερες αποζημιώσεις, επέκταση της προσωρινής απασχόλησης και κερκόπορτες για την ουσιαστική κατάργηση της συλλογικής σύμβασης. Η οργή θα έπρεπε να ξεχυλίζει στη Ρουμανία, όπου χάθηκαν 353.200 θέσεις εργασίας μέσα στο 2009. Στη Σλοβενία, όπου η κυβέρνηση υιοθέτησε πρόσφατα νομοσχέδιο που προβλέπει πάγωμα μισθών, συντάξεων και κοινωνικών παροχών τη διετία 2011-2012, η συμμετοχή στην απεργία της Τετάρτης στο δημόσιο τομέα θα έπρεπε να ξεπεράσει τα ισχύοντα χαμηλά ποσοστά.

Στη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και τη Βρετανία, η ανάγκη έντονης κοινωνικής αντίστασης είναι εξίσου επιτακτική. Στο Παρίσι, ο προϋπολογισμός που κατατέθηκε πρόσφατα προβλέπει αύξηση της φορολόγησης, από τις επενδύσεις σε ακίνητα μέχρι τη χρήση του τηλεφώνου, καθώς και αύξηση του ορίου ηλικίας για πλήρη συνταξιοδότηση. Παρόλο που ο Σαρκοζί έχει απαγορεύσει τη χρήση του όρου «λιτότητα», το βάρος της προσπάθειάς του για μείωση του δημοσίου ελλείματος και αύξηση των κρατικών εσόδων κατά 9,4 δις ευρώ πέφτει στις πλάτες του γαλλικού λαού. Στη Λισαβώνα έχει ήδη ανακοινωθεί αύξηση του ΦΠΑ στο 21% και έκτακτη πρόσθετη φορολόγηση όλων των εισοδημάτων κατά 1%-1,5%, ενώ ο ΟΟΣΑ απαιτεί πάγωμα των μισθών στο δημόσιο τομέα μέχρι το 2013. Στο Λονδίνο, η πολιτική σκληρής λιτότητας που έσπευσε να ανακοινώσει η κεντροδεξιά κυβέρνηση συνασπισμού έχει αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά της αντιπολίτεσης, η οποία γνώρισε σημαντική ήττα προ τετραμήνου στις εκλογές. Στο Δουβλίνο, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να προχωρήσει σε δραστικές περικοπές για τη μείωση του ελλείμματος, το οποίο αναμένεται να εκτοξευτεί στο 32% του ΑΕΠ -δεδομένου ότι για να εξυγιάνει τις προβληματικές της τράπεζες, η χώρα χρειάζεται από 46 μέχρι 50 δισ. ευρώ.

Ο γενικός απολογισμός της «πρόβα τζενεράλε της κοινωνικής αντίστασης» την Τετάρτη δείχνει πως ήταν ικανοποιητική. Μένει να δούμε, όμως, εάν κι οι επόμενες παραστάσεις θα προκαλέσουν κοσμοσυρροή. Η αμφιβολία οφείλεται εν πολλοίς και στις περιορισμένες δυνατότητες των ευρωπαϊκών συνδικάτων, τα οποία έχουν αποδυναμωθεί ραγδαία τις τελευταίες δεκαετίες, αφενός ως προς την ικανότητά τους για δυναμικές παρεμβάσεις στις κρατικές πολιτικές και αφετέρου ως προς την υποστήριξη που τους δείχνουν οι εργαζόμενοι. Είναι χαρακτηριστικό ότι, πριν από την απεργία της Τετάρτης στην Ισπανία, τα συνδικάτα χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα που ειχαν στη διάθεσή τους για να κινητοποιήσουν το λαό –από τις περιοδείες σε ολόκληρη την επικράτεια μέχρι την προκύρηξη διαγωνισμού για το καλύτερο απεργιακό βίντεο. Πανευρωπαϊκά, το ποσοστό των εργαζομένων που ανήκουν σε συνδικάτα έχει μειωθεί από 37,8% σε 26,3% στο διάστημα 1970-2002. Οι αιτίες για το φαινόμενο, πολλές: το κλίμα παραίτησης και φόβου που καλλιεργείται στους εργαζόμενους από τη νεοφιλελεύθερη επίθεση και τους απομακρύνει από τη συνδικαλιστική δράση, ο φαύλος κύκλος που δημιουργείται όταν οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται την αδυναμία των συνδικάτων, εγκαταλείποντάς τα ακόμη περισσότερο, η αντίληψη από μερίδα κόσμου του ρόλου τους ως ένα μέσο ενσωμάτωσης των εργαζομένων στο σύστημα. Πάνω από όλα, όμως, αιτία είναι πως έχουν μετατραπεί σε μέρος τους προβλήματος κι όχι της λύσης, με τις γραφειοκρατικές δομές και τις απαξιωμένες ηγεσίες τους.