ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΡΟΛΛΙΟΣ
Με συμμετοχή άνω των 4.500 ατόμων διεξήχθη, όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου του Λονδίνου από τις 1-5 Ιουλίου το συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Αγγλίας (Socialist Workers Party).
Στην εναρκτήρια μαζική συγκέντρωση, τονίστηκε το πόσο σημαντικό είναι να εντατικοποιηθεί η ταξική πάλη, ώστε να μπορέσει η εργατική τάξη να ανταποκριθεί στις νέες επιθέσεις που δέχεται από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η ομιλία μιας αεροσυνοδού της Μπρίτις Εργουέιζ (ΒΑ). Ανέλυσε τους λόγους που οδηγούν τους συναδέλφους της να απεργήσουν. Η BA θέλει να εργάζονται λιγότεροι αεροσυνοδοί σε κάθε αεροπλάνο. Επίσης, το βάρος της απόφασης της εταιρείας για περικοπές πέφτει αποκλειστικά στους αεροσυνοδούς. Μπορεί το 20% του μισθού των πιλότων να κόπηκε, αλλά πήραν αντίστοιχο μερίδιο σε μετοχές της εταιρείας. Εννοείται ότι οι απολαβές των διοικούντων δεν μειώθηκαν καθόλου. Τον επόμενο Αύγουστο προγραμματίζονται και νέες απεργίες.
Από τις διαλέξεις ξεχώρισαν αυτές των Άλεξ Καλλίνικος, Τζον Χόλογουεϊ και Σλαβόι Ζίζεκ. O πρώτος, στην ομιλία του για τη στρατηγική του εργατικού κινήματος, επισήμανε πως το κεντρικό σημείο αναφοράς μας στο θέμα αυτό δεν μπορεί να είναι άλλος από τον Λένιν.
Στον Λένιν, η στρατηγική έχει να κάνει με το πώς οι διαφορετικές τακτικές εναρμονίζονται, ενώ η τακτική σχετίζεται με το πώς οι ιστορικές στιγμές μπορούνε να προωθήσουν την ταξική πάλη. Πολύ σημαντική είναι για εμάς σήμερα, όπως και για τον Λένιν, η στρατηγική του ενωμένου μετώπου. Στόχος πρέπει να είναι όχι η εξέγερση, αλλά η συνεργασία με τη μάζα των εργατών οι οποίοι μπορεί να σκέπτονται ρεφορμιστικά, αλλά το ριζοσπαστικό κομμάτι του κινήματος οφείλει να τους προσεταιριστεί. Στην προσπάθεια αυτή υπάρχουν δύο κίνδυνοι. Αυτός του σεκταρισμού, που είναι η λογική της μη συμμαχίας με τους ρεφορμιστές, της μη τακτικής ευελιξίας και της λογικής του οπορτουνισμού. Η τελευταία εστιάζει αποκλειστικά και μόνο στην τακτική της ιστορικής στιγμής και για αυτό περιορίζεται να αιτείται μόνο κάποιες μεταρρυθμίσεις.
Στη δεύτερη ομιλία του για το μέλλον του κινήματος μετά τις εκλογές στη Βρετανία, ο Άλεξ Καλλίνικος υπογράμμισε πως το κόμμα των φιλελευθέρων έχει αποκλειστικά διακοσμητικό ρόλο. Οι περικοπές που πρόσφατα αποφασίστηκαν είναι οι μεγαλύτερες στη μεταπολεμική ιστορία της Βρετανίας. Για τον Καλλίνικος, ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν έχει δίκιο να λέει ότι βρισκόμαστε στα πρώτα στάδια μιας μακράς χρονικής περιόδου ύφεσης. (Βλ. το άρθρο του Π. Κρούγκμαν στη Γκάρντιαν: http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2010/jun/28/21st-century depression greece-deficit.). Ζούμε ένα φαινόμενο το οποίο εξελίσσεται σε διάφορα στάδια. O Καλλίνικος ολοκλήρωσε την ομιλία του θέτοντας ένα καίριο ερώτημα: Aν όλες οι κυβερνήσεις περικόψουν τους κρατικούς τους προϋπολογισμούς τότε ποιος θα αγοράσει τα προϊόντα των εξαγωγών τους;
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των συντρόφων προκάλεσε η κοινή συζήτηση που είχαν οι Καλλίνικος, Ζίζεκ και Χόλογουεϊ για το νόημα του κομμουνισμού σήμερα. Σε ένα αμφιθέατρο κατάμεστο από 1.200 συντρόφους οι απόψεις τους «συγκρούστηκαν» (μπορείτε να παρακολουθήσετε τη συγκεκριμένη συνεδρία στο: http://versouk.
wordpress.com/2010/07/07/idea-of-communism-callinicos-zizek-holloway-at-marxism).
Ο Σλαβόι Ζίζεκ τόνισε πως η έννοια της εκμετάλλευσης δεν είναι αρκετή για να στοχαστούμε το νόημα του κομμουνισμού σήμερα. Είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουμε ότι η εργατική τάξη θα εφαρμόσει κάποιου είδους άμεση δημοκρατία. Επίσης υπογράμμισε πως οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας σήμερα την «άυλη εργασία» (immaterial labour) κάτι που δεν έκανε ο Μάρξ.
Λυπάμαι που θα απογοητεύσω τους φίλους του Ζίζεκ που ενδεχομένως να διαβάζουν το άρθρο μου, αλλά ένας σοβαρός μελετητής της μαρξικής σκέψης δεν μπορεί παρά να διαφωνεί κάθετα με τα παραπάνω λεγόμενα. Αν η εκμετάλλευση δεν είναι αρκετή για να καταδικάσουμε τον καπιταλισμό τότε τι είναι αυτό που μας κάνει σοσιαλιστές; Γιατί ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής είναι ηθικά καταδικαστέος; Αν εγκαταλείψουμε το στόχο της άμεσης δημοκρατίας, τότε τι είναι αυτό που μας διαχωρίζει από το στοχασμό του ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού, όπως αυτός του Τζον Ρόουλς για παράδειγμα, ο οποίος εγκλωβισμένος στη σοσιαλδημοκρατική λογική δεν κάνει την παραμικρή προσπάθεια να καταλάβει τη φύση του καπιταλιστικού συστήματος;
Αυτά για έναν υποτίθεται σοβαρό διανοούμενο ο οποίος σαν να είναι μέντιουμ, στο τελευταίο του βιβλίο (Living in the end of times), προβλέπει ότι το τέλος του καπιταλισμού θα έρθει σύντομα!
Δηλώσεις Τζον Χολογουέι στο ΠΡΙΝ:
«Η εξουσία δεν μας αφορά»
Ο κομμουνισμός, διαδικασία που ξεκινά εδώ και τώρα
Ο Καλλίνικος είχε απόλυτο δίκιο στη δευτερολογία του να απευθυνθεί άμεσα στον Σλαβόι Ζίζεκ και να του πεί: «Σλαβόι, η λογική της άυλης εργασίας είναι ένα αδιέξοδο. Μην πας εκεί! Στον καπιταλισμό όλη η εργασία είναι άυλη από τη στιγμή που η εργασία χάνει το συγκεκριμένο χαρακτήρα της και γίνεται αφηρημένη εργασία». (σ.σ. με τον όρο «αφηρημένη εργασία» ο Μάρξ στο Κεφάλαιο εννοεί την εργασία που αποκτά αξία αποκλειστικά από τη δυνατότητα μετατροπής της σε χρήμα).
Ο Χόλογουεϊ, τόσο στην προαναφερόμενη συνεδρία όσο και στην παρουσίαση του καινούργιου του βιβλίου (Crack capitalism), ανέφερε πως πρέπει να βλέπουμε τον κομμουνισμό ως μια διαδικασία που ξεκινάει από το «εδώ και τώρα» και όχι ως τον τελικό στόχο που θα τοποθετήσουμε σε ένα απώτερο μέλλον. Αντί να εστιάζουμε στη κατοχή της εξουσίας και μετά να εξετάσουμε το πώς θα αλλάξουμε τον κόσμο, θα πρέπει να δούμε πώς θα αδιαφορήσουμε για το πρώτο και να εστιάσουμε μόνο στο πώς να διασπάσουμε την καπιταλιστική λογική τώρα.
Μετά το τέλος της διάλεξης είχα μια σύντομη συζήτηση με τον Χόλογουεϊ: «Έχω τις επιφυλάξεις μου για την πρότασή σου αυτή, που δεν προκύπτει κατά τη γνώμη μου από τη λογική του διαλεκτικού υλισμού την οποία αναλύεις εξαιρετικά στο προηγούμενό σου βιβλίο. Το πρώτο μέρος της προτροπής σου δεν ακυρώνει το δεύτερο. Για παράδειγμα αν μετά από μαζικές απεργίες η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ανακηρύξει εκλογές να μην πάω να ψηφίσω;». «Ενδεχομένως όχι», μου απάντησε και συνέχισε λέγοντας: «Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να κάνουμε έναν αγώνα για την αλλαγή «από τα πάνω» και «από τα κάτω» ταυτόχρονα, όπως ισχυρίζεσαι. Δεν θα πρέπει να μας ενδιαφέρει καθόλου η κατάκτηση της εξουσίας»!
