Συνέντευξη στον Πέτρο Κοσμά
«Φεύγω από την πολιτική ήρεμος ότι σε ώρες
κρίσης η ΕΔΕΚ μεταμορφωνόταν σε πλειοψηφία, όπως στην περίπτωση του σχεδίου
Ανάν, που τα δύο μεγάλα κόμματα ήταν υπέρ του», δηλώνει ο Βάσος Λυσσαρίδης,
ιδρυτής της σοσιαλιστικής ΕΔΕΚ γνωστός ως «γιατρός» για τους Κυπρίους, στη συνέντευξη
που μας παραχώρησε στο Πριν με αφορμή τα δραματικά γεγονότα με επίκεντρο το
«Στόλο της Ελευθερίας» και τη στάση της κυπριακής κυβέρνησης με την οποία, όπως
τονίζει, απ’ την αρχή διαφώνησε.
– Η πράξη του Ισραήλ αποτελεί μια εγκληματική
ενέργεια σε βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το γεγονός ότι έγινε σε διεθνή
ύδατα τονίζει ακόμα περισσότερο την προκλητικότητα του Ισραήλ.
Αν συνεχιστεί ο εποικισμός δεν υπάρχει
δυνατότητα ειρήνης στη Μ. Ανατολή. Ειρήνη θα προκύψει μόνο από την έντιμη
αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους, το οποίο παραδόξως θα είναι το μοναδικό
που θα διασφαλίσει και την ειρηνική επιβίωση του Ισραήλ στην περιοχή.
– Πώς κρίνετε τη στάση της κυβέρνησης
Χριστόφια να απαγορεύσει την επιβίβαση ακτιβιστών και κοινοβουλευτικών
εκπροσώπων κρατών της ΕΕ στα πλοία, όπως και τον ελλιμενισμό τους στην Κύπρο;
– Προσωπικά διαφώνησα απ’ την αρχή με αυτήν
την πολιτική. Είναι δικαίωμα του οποιουδήποτε ευρωπαίου πολίτη να μπει σε μία
βάρκα και να βγει στα διεθνή ύδατα κι από εκεί να επιβιβαστεί στα πλοία. Αλλά
ούτε αυτό δεν έγινε έστω και αν δεν είχαν ελλιμενισθεί.
– Η ταύτιση της Κύπρου με το Ισραήλ βοηθάει
την υπόθεση της επανένωσης της Κύπρου και της επίλυσης του Κυπριακού με ένα
τρόπο συμβατό με το διεθνές δίκαιο και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ; Θα έχει
ενδεχομένως αρνητικές επιπτώσεις αυτή η στάση;
– Νομίζω ότι η Κυπριακή Κυβέρνηση εξακολουθεί
να στηρίζει τον αγώνα του παλαιστινιακού λαού και των άλλων Αράβων. Αν η Κύπρος
έχει κάποια σημασία για την ΕΕ, είναι για να αποτελεί γέφυρα προς την Μ.
Ανατολή. Αν δεν γίνει αυτό, θα επιτρέψουμε στην Τουρκία να μετατραπεί σε δήθεν
προστάτη των αραβικών συμφερόντων στην περιοχή. Γέφυρα προς τη Μ. Ανατολή
γεωγραφικώς και ιστορικώς ήταν και είναι η Ελλάδα και η Κύπρος. Μπορεί να
υπάρχει μία αναθέρμανση σχέσεων του αραβικού κόσμου με την Τουρκία, λόγω της
αντι-ισραηλινής πολιτικής που παρουσιάζει η τουρκική κυβέρνηση. Πιστεύω ότι για
να μπορέσουνε να διαδραματίσουν μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα το ρόλο τους, η
Ελλάδα και η Κύπρος, στα Βαλκάνια και στη Μ. Ανατολή, πρέπει να αναπτύξουν μία
ολοκληρωμένη στρατηγική σχέσεων με την περιοχή.
– Με βάση τους νέους γεωστρατηγικούς
συσχετισμούς στη ΝΑ Μεσόγειο και την ενδο-ιμπεριαλιστική σύγκρουση Τουρκίας -
Ισραήλ, ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση της Κύπρου και της Ελλάδος;
– Το Ισραήλ έως σήμερα ήταν ο χωροφύλακας της
περιοχής και φυσικά δεν είχε ποτέ μετατραπεί σε επιστάτης της. Η Τουρκία
συνδέεται ακόμα σε στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ, παρόλο ότι φιλοδοξεί να
μετατραπεί σε φιλικό κηδεμόνα της περιοχής. Μήπως η εξωτερική πολιτική
Νταβούτογλου έχει αντιληφθεί ότι οι Αμερικανοί χρειάζονται μια άλλης μορφής
επίδρασης στη Μ. Ανατολή, έτσι ώστε η Τουρκία να προβάλει ως ο δήθεν προστάτης
των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων κι ο μεγάλος φίλος των Αράβων; Είναι μία ρήξη
στη σχέση μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ ή κάτι ευρύτερο και πιο συνωμοτικό;
Βρισκόμαστε σε νέες εξελίξεις με την προσπάθεια του Νταβούτογλου να αξιοποιήσει
τα οθωμανικά υπόλοιπα και να δημιουργήσει μία περιφερειακή δύναμη πέρα από την
εσωτερική που είναι μεγάλη, αν αναλογιστεί κανείς ότι είναι μία χώρα με
δυνατότητες, στρατιωτική ισχύ και με γεωστρατηγική θέση. Σε αυτήν της την
προσπάθεια εμπλέκεται και η Ελλάδα, με το θέμα της Θράκης και του Αιγαίου, αλλά
και η Κύπρος, όταν ο Νταβούτογλου με κυνικότητα λέει ότι ακόμα κι αν δεν υπήρχε
ένας τουρκοκύπριος η Τουρκία θα έπρεπε να ελέγχει τις κυπριακές εξελίξεις,
διότι η Κύπρος αποτελεί στοιχείο για οποιονδήποτε θέλει να ασκήσει μία
περιφερειακή και γεωστρατηγική πολιτική.
– Ποια πιστεύετε ότι είναι η σημερινή δυναμική
των μαχόμενων αντί-ιμπεραλιστικών δυνάμεων και ποια θα πρέπει να είναι η στάση
τους απέναντι σε μία κατοχή και σε έναν αποκλεισμό;
– Υπάρχει και χαίρομαι ιδιαιτέρως που παρατηρώ
κάποια κινητικότητα τελευταία. Δεν μπορούμε να δεχόμαστε τη δήμευση των
παλαιστινιακών εδαφών, όπως δεν δεχόμαστε τη δήμευση των δικών μας εδαφών από
την Τουρκία. Δεν μπορούμε να δεχθούμε την στέρηση πατρογονικών εστιών. Περισσότερο
δε δεν μπορούμε να δεχθούμε τον αποκλεισμό ανθρωπιστικής βοήθειας σε ένα λαό
βάσει οποιονδήποτε κριτηρίων και πιστεύω πως το σύνολο του ελληνισμού είναι
προς αυτήν την κατεύθυνση.
– Τι απολογισμό μπορούμε να κάνουμε για τις
διαπραγματεύσεις του Χριστόφια με τον Ταλάτ; Βοήθησαν στην επίλυσή του
Κυπριακού με έναν τρόπο που ευνοεί τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας;
– Το πρώτο ανακοινωθέν Χριστόφια - Ταλάτ
αναφερόταν σε συνεταιρισμό δυο συνιστώντων κρατών για σχηματισμό ομόσπονδης
κυβέρνησης. Αντιδράσαμε. Φαίνεται να έχει γίνει αντιληπτό το λάθος. Περαιτέρω
έγινε η πρόταση για εκ περιτροπής προεδρία, σταθμισμένη ψήφο, παραμονή 50.000
εποίκων και αποδοχή δυαρχίας στις πλείστες εκφάνσεις της πολιτικής ζωής, που θα
κατέληγε σε κρίσεις και αδιέξοδα και θα αξιοποιούνταν από τους καραδοκούντες
ξένους κατά το πρότυπο Ζυρίχης -Λονδίνου, αφού χωρίς τη συγκατάθεση των Τούρκων
δεν θα λαμβάνονταν ποτέ απόφαση. Δεν ήταν λογικό να γίνουν δεκτές αυτές οι
προτάσεις.
– Τι προοπτικές διανοίγονται για τις
διαπραγματεύσεις μετά την ανάδειξη του Έρογλου;
– Χάσαμε μία ιστορική ευκαιρία. Ο Ταλάτ τις
ίδιες προτάσεις έφερε από την Άγκυρα για δύο λαούς και δύο κράτη. Θα έπρεπε να
καταθέταμε το δικό μας πλαίσιο - λύση στη βάση του ανακοινωθέντος του εθνικού
συμβουλίου του Σεπτέμβρη. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι τα νήματα κινεί η
Τουρκία και όχι ο οποιοσδήποτε Ταλάτ ή Έρογλου. Το θέμα του συνεταιρισμού έχει
λυθεί το 1964, όταν οι Τουρκοκύπριοι έφυγαν από τα πολιτειακά σώματα πιεζόμενοι
από την Τουρκία λέγοντας ότι το καθεστώς της Ζυρίχης -Λονδίνου ήταν ένα
συνεταιρικό καθεστώς. Ο συνεταιρισμός διαλύθηκε ο Μακάριος ήταν πρόεδρος των
Ελληνοκυπρίων και ο Κουτσιούκ πρόεδρος των Τουρκοκυπρίων. Ολόκληρη η
ανθρωπότητα και ο ΟΗΕ είπαν όχι, υπάρχει μία Κύπρος, ένας πρόεδρος όλων των Κυπρίων.
Πάμε εμείς να φέρουμε θέματα που έχουν λυθεί προς όφελος μας. Αν ξεκινήσουμε
τις παραχωρήσεις οι άλλοι θα σε σπρώξουν να κάνεις περισσότερες.
– Πώς κρίνετε τη
στάση των ΗΠΑ, της Μ. Βρετανίας και της ΕΕ απέναντι στο κυπριακό ζήτημα;
– Τα αμερικανικά
συμφέροντα δεν συγκρούονται με οποιαδήποτε λύση θα γινόταν αποδεκτή από τους
άμεσα ενδιαφερομένους. Σε περίπτωση αντιπαράθεσης στηρίζει τις τουρκικές θέσεις
θεωρώντας την Τουρκία ως υπέρτατο πληρεξουσιακό παράγοντα. Όμως υπάρχουν
ρήγματα με την τάση της Τουρκίας να καταστεί αυτοδύναμη περιφερειακή υπερδύναμη
με το νέο διαφαινόμενο ρόλο των Κούρδων. Πρέπει να μελετήσουμε τα νέα
φαινόμενα: Το ρόλο μερικών Κούρδων που ανακαλύφθηκαν από τους Αμερικανούς ως
σύμμαχοι σε πολλά θέματα. Η στάση της Μ. Βρετανίας είναι σχεδόν μη
διαφοροποιήσιμη: Για να συντηρήσει την πολιτικό-στρατιωτική της παρουσία στην
Κύπρο θα πρέπει να υπάρξει μία μορφή εσωτερικής ανωμαλίας πληθυσμιακών ομάδων
της Κύπρου. Η Ευρώπη έχει κάθε λόγο να θέλει μία σωστή λύση του Κυπριακού αν
θέλει την Κύπρο και το άνοιγμα της στη Μ. Ανατολή για τα δικά της
συμφέροντα.
– Η σημερινή
κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου υποστήριξε θερμά το απαράδεκτο και διχοτομικό σχέδιο
Ανάν. Πιστεύετε ότι έχει βγάλει τα αναγκαία συμπεράσματα;
– Ευτυχώς καμία
πλευρά στην Ελλάδα πλέον δεν είναι υπέρ του σχεδίου Ανάν. Επίσης θεωρείται
νεκρό από όλες τις πολιτικές ηγεσίες στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Είναι γεγονός
όμως ότι ξένοι ζητούν να το επαναφέρουν παρασκηνιακώς. Ακόμα και τα Ηνωμένα
Έθνη εμμέσως. Αυτή τη στιγμή κατά τη γνώμη μου υπάρχει ένα πανεθνικό μέτωπο
ενάντια στο σχέδιο Ανάν. Χαιρετίζω όμως τις τελευταίες δηλώσεις της κυβέρνησης
και της αντιπολίτευσης που λένε ότι το Κυπριακό είναι θέμα εισβολής - κατοχής
και δεν πρόκειται να λυθεί αν δεν τερματισθεί η κατοχή.
– Είκοσι χρόνια
έχουν περάσει από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Σήμερα, εν καιρώ κρίσης
του... υπαρκτού καπιταλισμού, ποιες νομίζετε είναι οι προοπτικές της Αριστεράς
και οι δυνατότητες απελευθέρωσης του ανθρώπου;
– Όπως είπα ότι
λείπει μία πανεθνική στρατηγική του ευρύτερου ελληνικού χώρου, λείπει όλως
διόλου μία στρατηγική του αριστερού χώρου παγκοσμίως. Διότι σήμερα υπάρχει μία
διεστραμμένη παγκοσμιοποίηση. Κυβερνούν οι οικονομικοί και νομισματικοί κύκλοι.
Το οικονομικό έχει επικρατήσει του πολιτικού.
– Ποιες πιστεύετε
είναι οι αιτίες της μετάλλαξης της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας; Μπορεί η
σημερινή σοσιαλδημοκρατία να εκφράσει το αίτημα της σοσιαλιστικής αλλαγής;
– Ενώ υπάρχει μία
λαϊκή αντίδραση ενάντια στη μονοδιάστατη παγκοσμιοποίηση, δεν υπάρχει πυξίδα.
Και την πυξίδα πρέπει να την δώσει το αριστερό κίνημα. Μπορεί κατά καιρούς
κάποιες αποφάσεις της Σοσιαλιστικής Διεθνούς να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Ωστόσο είναι σαφές ότι το σοσιαλιστικό κίνημα οφείλει να είναι πιο σαφές,
δυναμικό και με πρακτικές εισηγήσεις. Όπως είπα χρειαζόμαστε πυξίδα.
Χρειαζόμαστε ένα καινούργιο σοσιαλιστικό μανιφέστο.
– Πώς αποτιμάτε
την έως τώρα πορεία της ΕΔΕΚ;
– Είναι γεγονός
ότι η ΕΔΕΚ δεν έφτασε σε πολύ υψηλά ψηφοφοριακά ποσοστά. Εκείνοι που δεν
γνωρίζουν την κυπριακή πραγματικότητα μπορεί να μην αντιλαμβάνονται τι μεγάλο
εγχείρημα ήταν να παρουσιάσουμε αυτό το νέο κίνημα στην Κύπρο. Φεύγω από την
πολιτική ήρεμος ότι σε ώρες κρίσεις η ΕΔΕΚ μεταμορφωνόταν σε πλειοψηφία όπως
στην περίπτωση του σχεδίου Ανάν, που τα δύο μεγάλα κόμματα ήταν υπέρ του. Πριν
ακόμα τοποθετηθούν επίσημα οι ηγεσίες και ο Παπαδόπουλος το ποσοστό που ήταν
κατά είχε φτάσει στο 75%. Αυτό με έκανε να νοιώθω δικαιωμένος. Είμαστε η
πρωταγωνιστική δύναμη στις ώρες της κρίσης.
