ΝΑΤΑΣΑ ΚΕΦΑΛΛΗΝΟΥ
Πρόκειται για την επονομαζόμενη γενιά των 700 ευρώ, που πρόσφατα γνώρισε μια καθοριστική υποβάθμιση, μετατρεπόμενη σε γενιά των 500 ευρώ. Βρίσκεται στην ηλικία των 22 με 30. Έλιωσε πολλά τζιν στα θρανία, προσπαθώντας να αποκτήσει πτυχία, μεταπτυχιακά, διδακτορικά και μια σειρά άλλα «προσόντα» που θα την κάνουν θελκτική στην αγορά εργασίας. Όταν είδε τις προσδοκίες της να ματαιώνονται οικτρά, αδυνατώντας βρει δουλειά, ξαναμπήκε στο κυνήγι των δεξιοτήτων, μαζεύοντας εκ νέου πτυχία - πιστοποιητικά γνώσης ενός ή δύο ξένων γλωσσών, υπολογιστών, κ.ά. Για όλα αυτά δαπάνησε χιλιάδες ευρώ από τον οικογενειακό προϋπολογισμό, μα καλύτερο μέλλον δεν είδε.
Αυτή η γενιά παρά τη μόρφωση και τις ικανότητές της βρίσκεται υπό διαρκή εργασιακό διωγμό. Το 30% των νέων, σύμφωνα με τις στατιστικές, διαβαίνει κάθε μήνα τις πόρτες κάποιου τοπικού ΟΑΕΔ. Δυσοίωνες προγνώσεις αναφέρουν ότι σε λίγο καιρό: Ένας στους δύο νέους δεν θα μπορεί να βρει δουλειά. Αλλά, ακόμη και αν εργάζεται: Αμείβεται με ψίχουλα. Κάνει δύο και τρεις περιστασιακές δουλειές ταυτόχρονα. Προσλαμβάνεται με ελαστικές σχέσεις εργασίας στα χαρτιά – υπερωριακές στην πράξη. Δεν γνωρίζει τι σημαίνει ένσημο και ασφάλιση. Ενώ βρίσκεται διαρκώς υπό την απειλή της απόλυσης.
Η γενιά των 500 ευρώ αποτελείται από πρόωρα γερασμένα παιδιά, που: Αναγκάζονται να ζουν ακόμη στην οικογενειακή στέγη αν και έχουν κλείσει τα 30. Αδυνατούν να κάνουν δική τους οικογένεια. Σπαταλούν όλη την ικμάδα, τη δημιουργικότητα, τον ενθουσιασμό τους σε δουλειές του ποδαριού, χωρίς καμία προοπτική. Δανείζονται από τις τράπεζες αν χρειαστούν γιατρό, γιατί χωρίς ασφάλιση το κόστος είναι υπέρογκο. Δουλεύουν 12ωρα και δεν έχουν χρόνο να δουν φίλους και συντρόφους. Επενδύουν τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο τους στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και την ψηφιακή επικοινωνία. Πάσχουν συχνά από καταθλίψεις και η οικονομική πίεση τους φέρνει κρίσεις πανικού. Για όλους αυτούς, για όλους εμάς Ÿπρονόησε η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ και η τρόικα (ΔΝΤ, ΕΕ, ΕΚΤ) κάνοντας το μέλλον μας ακόμη πιο σκοτεινό και αβέβαιο: Μαθητεία και παιδική εργασία που δεν υπόκεινται σε καμία εργατική νομοθεσία, μείωση του βασικού μισθού για τους νέους κατά 15% ή 20%, ολοκληρωτική εξάπλωση της ελαστικής εργασίας, απάλειψη των ασφαλιστικών εισφορών, όταν παράλληλα αποφασίζει επιμήκυνση του εργασιακού βίου, άρα δουλειά μέχρι τον... τάφο, συντάξεις - επιδόματα απορίας και άλλα ...ευχάριστα.
Ας δώσουμε όμως το μικρόφωνο στα μέλη αυτής της γενιάς, ακούγοντας της μικρο-ιστορίες τους, που φτιάχνουν μια ενιαία αφήγηση αγωνίας, απόγνωσης αλλά και αντίστασης. Τη λένε Μαρία είναι στα 28 της και μόλις πήρε το πτυχίο της αρχιτεκτονικής. Η Μαριέττα Γιαννάκου και οι όμοιοι της θα μπορούσαν ανερυθρίαστα να την κατατάξουν στους «αιώνιους φοιτητές», απαξιώνοντας την υπερπροσπάθεια της να βγάλει τη σχολή, δουλεύοντας παράλληλα από τα 18. Μέλος μιας εξαμελής οικογένειας, έχοντας χάσει τον πατέρα της, θυσίασε τη χαλαρότητα των φοιτητικών χρόνων για να στηρίξει τους δικούς της, όσο μπορούσε, και να μπορεί να βγάζει τα έξοδα της. Έκανε ιδιαίτερα Αγγλικών, δούλεψε ως πωλήτρια στο Άττικα, προσλήφθηκε από μια κατασκευαστική. «Εκεί δούλεψα για δύο χρόνια, υποτίθεται με ημιαπασχόληση, αλλά πολλές φορές έφευγα στις 11 το βράδυ. Αυτό είναι το καθεστώς» μου λέει. Όταν την απέλυσαν, για ένα χρόνο προσπάθησε να τα βγάλει πέρα με το πενιχρό επίδομα ανεργίας και τα έξοδα να τρέχουν. Οι οικογενειακές ανάγκες και τα έξοδα της σχολής, που τα «επωμίζονται αποκλειστικά οι φοιτητές (σχέδια, χαρτόνια, εκτυπώσεις)» όπως σημειώνει, την ανάγκασαν να πάρει δάνειο λίγων χιλιάδων ευρώ. Όταν τα πράγματα έφτασαν στο απροχώρητο βρήκε δουλειά ως σερβιτόρα, ακλουθώντας μια διαδρομή που έχει συνηθίσει αυτή η γενιά: ελαστική εργασία - ανεργία - ημιαπασχόληση κι όλο πάλι απ’ την αρχή.
Τον τελευταίο καιρό δούλεψε ως υπάλληλος σε αρχιτεκτονικό γραφείο. Λίγους μήνες μετά αναγκάστηκε να παραιτηθεί, όταν η επιβλέπουσα καθηγήτριά της, της δήλωσε ορθά κοφτά ότι δεν θα πάρει ποτέ πτυχίο αν δεν αφιερωθεί ολοκληρωτικά στη διπλωματική της. Γνώρισε έτσι εκ του σύνεγγυς τι σημαίνουν ταξικοί φραγμοί στην εκπαίδευση, κατανοώντας γιατί ορισμένοι παιδιά εργατικών οικογενειών δεν μπόρεσαν ποτέ να τελειώσουν τη σχολή τους. Τελικά τα κατάφερε. Και αν και χαίρεται που ολοκλήρωσε τις σπουδές, αυταπάτες δεν έχει. «Στις αγγελίες για εργασία στον κλάδο μας η αναλογία της ζήτησης με την προσφορά είναι 100 προς 1. Οι περισσότεροι εργοδότες προσφέρουν δουλειές με 800 ευρώ, χωρίς ασφάλιση και ζητούν δελτίο παροχής υπηρεσιών. Σε αυτή την περίπτωση εκ των πραγμάτων δεν γίνται να μπορώ να μπω στο ΤΕΕ, γιατί χωρίς ικανοποιητικό μισθό δεν θα μπορώ να πληρώνω την εισφορά στο ασφαλιστικό ταμείο κ.λπ.». Εδώ και τέσσερεις μήνες, αν και πτυχιούχος, είναι άνεργη. Αδυνατώντας να πληρώσει το δάνειο σκέφτεται να δουλέψει ξανά ως σερβιτόρα ή σε καμία εταιρεία που ζητά αρχιτέκτονα γιαŸ τους καφέδες και τις εξωτερικές δουλειές. Όμως δεν το βάζει κάτω.
Στα 23 της η Αλεξία είναι τελειόφοιτη του ΤΕΙ διοίκησης επιχειρήσεων και εξοργισμένη που τελειώνει μια σχολή χωρίς κανέναν εργασιακό δικαίωμα. Για έξι μήνες έκανε την πρακτική της, όπως είναι υποχρεωμένη από τη σχολή, στην Εθνική Τράπεζα. «Εκεί ήμουν ασφαλισμένη, έπαιρνα 630-680 ευρώ και έκανε ότι δουλειά προέκυπτε» αναφέρει. Από τότε που τελείωσε την πρακτική της είναι άνεργη, εδώ και τέσσερεις μήνες. «Έχω δώσει άπειρα βιογραφικά και άλλα τόσα έχω αναρτήσει σε ιστοσελίδες για εξεύρεση εργασίας. Το πιο αδιανόητο είναι ότι πολλές αγγελίες είναι παραπλανητικές. Υποτίθεται ότι ζητούν υπάλληλο γραφείου ενώ στην πραγματικότητα θέλουν ντίλερ, τηλεφωνικές πωλήσεις ή άτομα για προβολή προϊόντων. Από τις 100 αγγελίες που βλέπεις ζήτημα είναι οι 10 να λένε αλήθεια για τη θέση εργασίας, που προσφέρουν. Έτσι δεν φτάνει που δεν βρίσκεις δουλειά έχει και τους επιτήδειους να παίζουν με την αγωνία και την ανέχεια των ανέργων». Γραμμένη στις λίστες των ανέργων του ΟΑΕΔ δεν θρέφει προσδοκίες ότι μπορεί να βγάλει κάτι από εκεί: «Το σύστημα είναι τελείως αναξιόπιστο. Οι ανακοινώσεις για τα σεμινάρια και οι προκηρύξεις για εργασία βγαίνουν το βράδυ και το επόμενο πρωί λήγει η προθεσμία υποβολής των δικαιολογητικών. Πολλές φορές νομίζω ότι μας κοροϊδεύουν». Όσο για το μέλλον το ατενίζει μάλλον με απαισιοδοξία; «Σκεφτούμε να φύγω από την Ελλάδα. Τι να κάνεις όταν βλέπεις ότι για 200 θέσεις στην Εθνικής δίνουν ΑΣΕΠ 12.000 άτομα; Δεν βρίσκω άλλες λύσεις βλέποντας αυτή την κατάσταση, την οποία δεν βιώνω μόνο εγώ αλλά και όλος ο φιλικός μου περίγυρος. Ενδεικτικά μόνο αναφέρω ότι συμφοιτήτρια μου έχει τελειώσει τη σχολή εδώ και τρία χρόνια και δουλεύει αδιάλειπτα ωςŸ σερβιτόρα».
Η Κατερίνα είναι στα 30 της και δουλεύει ως ωρομίσθια μουσικός στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τα τελευταία χρόνια δεν ανήκει στους τυπικά άνεργους, αλλά βιώνει μια άλλη ιδιότυπη «ομηρία». «Ως ωρομίσθιοι προσλαμβανόμαστε τον Οκτώβρη - Νοέμβρη και απολυόμαστε κάθε Ιούλη. Μέχρι να επαναπροσληφθούμε το επόμενο σχολικό έτος, αν επαναπροσληφθούμε, είμαστε άνεργοι. Πολλοί ωρομίσθιοι μάλιστα δεν καταφέρνουν να συμπληρώσουν τα ένσημα κάθε καλοκαίρι και μπαίνουν στο ταμείο ανά διετία».
Το καθεστώς της ωρομίσθιας είναι απ’ τα πλέον απαράδεκτα εργασιακά καθεστώτα, όπως επισημαίνει η Κατερίνα: Το μηνιάτικο (330 ευρώ το περισσότερο) είναι λιγότερο από το γλίσχρο ταμείο ανεργίας (453 ευρώ). Για να το αποκομίσεις αναγκάζεσαι να πηγαίνεις από σχολείο σε σχολείο, διανύοντας τεράστιες χιλιομετρικές αποστάσεις. Στην περίπτωση που απουσιάσεις ή αρρωστήσεις δεν παίρνεις ένσημο. Οι περισσότεροι ωρομίσθιοι αναγκάζονται να κάνουν 2-3 «μαύρες» δουλειές παράλληλα για να επιβιώσουν. Μάλιστα οι μισθοί καταβάλλονται με καθυστέρηση μηνών: «Φέτος μας χρωστάνε τους μισθούς Μάη - Ιούνη, το επίδομα αδείας, την αποζημίωση». Όλη αυτή η εργασιακή ανασφάλεια αλλά και η αστάθεια του εισοδήματος έχει πολλαπλές επιπτώσεις: «Αναγκάζομαι να κάνω και δεύτερη δουλειά, ενώ με στηρίζουν οικονομικά και οι γονείς μου. Μάλιστα είναι τέτοια η πίεση για τα προς το ζην και τόσο απειλητική η ανεργία, που πολλές φορές αναγκάζομαι να κάνω υποχωρήσεις σε εργασιακά κεκτημένα: ένσημα, μη πληρωμή υπερωριών κ.ά. Εκτός των άλλων δεν μπορείς να κάνεις κανέναν προγραμματισμό: Σκέφτομαι να μην πάω ούτε λίγες μέρες διακοπές, ώστε να κρατήσω τα χρήματα για τις δύσκολες μέρες που έρχονται». Η κατάσταση αυτή μάλιστα επηρεάζει διάφορους τομείς της ζωής της, αφού δεν έχει ελεύθερο χρόνο, γεγονός που έχει αντίκτυπο στην προσωπική της ζωή, στη δράση της στο σωματείο κ.ά.
Απολυμένη συμβασιούχος του υπουργείου Πολιτισμού η Παναγιώτα, είναι άνεργη εδώ και ενάμιση χρόνο, στη διάρκεια του οποίου έκανε παιδί. Το επίδομα ανεργίας το έπαιρνε για εννιά μήνες, καθώς η διάρκεια της καταβολής του αλλάζει ανάλογα με τη σύμβαση που έχει υπογράψει ο εργαζόμενος. «Όταν έμεινα έγκυος άρχιζα να ψάχνω τι βοηθήματα δίνονταν στις άνεργες μητέρες. Πολύ γρήγορα διαπίστωσα ότι ήμουν απ’ τιςŸ τυχερές, καθώς είχα συμπληρώσει 200 ένσημα τα δύο προηγούμενα χρόνια, οπότε μπορούσα να λάβω το επίδομα λοχείας και τοκετού, ύψους περίπου 3.500 ευρώ. Βέβαια με αυτά τα χρήματα καλύπτεις μόλις τα μισά έξοδα που έχεις για τον τοκετό. Επιπλέον μου εξασφαλιζόταν και ασφάλιση του παιδιού για ένα χρόνο». Το παράδειγμα της Παναγιώτας αποδεικνύει ότι στην περίπτωση που μια γυναίκα είναι μακροχρόνια άνεργη (και δεν έχει συμπληρώσει τα απαιτούμενα ένσημα) –δεν συζητάμε καν την περίπτωση της μονογονεϊκής οικογένειας– η μητρότητα είναι απαγορευτική, αφού το κράτος δεν λαμβάνει καμία πρόνοια για την ίδια και το παιδί της. «Είναι τόσο δύσκολη η κατάσταση που πολλές μητέρες επιλέγουν να μείνουν άνεργες δύο χρόνια μέχρι το παιδί να μπει στο παιδικό σταθμό, γιατί διαφορετικά δουλεύεις για να πληρώνεις άνθρωπο να στο φυλάει. Τα έξοδα του παιδιού είναι τεράστια και το κράτος δεν μεριμνά για τίποτα». Η ίδια δεν θέλει να μείνει άλλο άνεργη και προσπαθεί να βρει δουλειά: «Είναι πολύ δύσκολο να με προσλάβουν. Στον ιδιωτικό τομέα δεν προτιμούν μια νέα μητέρα γιατί πρέπει να πληρώνουν επιδόματα, να δίνουν κάποιες υποχρεωτικές άδειες κ.λπ. Απ’ την άλλη και στο Δημόσιο είναι εποχή που δεν γίνονται προσλήψεις».
Έτσι όπως διαμορφώνεται το σκηνικό η γενιά των 500 ευρώ θα ζήσει χειρότερα από τη γενιά των γονιών της. Ίσως όμως δεν υπολόγισαν καλά, ίσως αυτή η γενιά φέρει ένα κόσμο ανάποδα, ξανατραγουδώντας συλλογικά τους στίχους του ποιητή πως αυτό το «πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα και το φως του ήλιου»...
Στις ουρές του ΟΑΕΔ με την απόγνωση στο βλέμμα
Δραματικά είναι τα στοιχεία που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας για το ύψος της ανεργίας στη χώρα, τα οποία ανακοίνωσε την Πέμπτη η Ελληνική Στατιστική Αρχή. Το ποσοστό της ανεργίας για το μήνα Απρίλιο ανήλθε στο 11,9% από 9,4% που ήταν ένα χρόνο πριν. Ενώ ο αριθμός των ανέργων εκτινάχθηκε στους 596.979, αυξανόμενος κατά 130.101 από πέρσι. Ρεκόρ ανεργία κατέγραψαν διάφορες περιοχές στην επαρχία, ξεπερνώντας κατά πολύ το μέσο πανελλαδικό ποσοστό. Αυτές είναι: το Νότιο Αιγαίο (22,7%), οι Ιόνιοι Νήσοι (19,8%), η Δυτική Μακεδονία (16,1%). Η ανεργία, σύμφωνα με τα στοιχεία, χτυπά περισσότερο τις γυναίκες εργαζόμενες (15%) από ότι τους άντρες (9,3%). Το 30,8% των νέων ηλικίας 15-24 είναι άνεργοι, το 15% όσων είναι μεταξύ 25-34, 10,4% όσων είναι στην ηλικιακή κατηγορία των 35-44.
Μια βόλτα στο παράρτημα του ΟΑΕΔ στην οδό Πειραιώς, Πέμπτη πρωί επιβεβαιώνει τους παραπάνω αριθμούς. Ο κόσμος εδώ είναι πάντα πολύς. Ειδικά τον τελευταίο καιρό, κάθε μήνας που μπαίνει οι απολύσεις πολλαπλασιάζονται, μαζί και οι άνεργοι. Άνθρωποι όλων των ηλικιών, κυρίως νέοι. Αρκετοί μετανάστες. Περισσότερες γυναίκες, καθώς η μακροχρόνια ανεργία πλήττει κυρίως εκείνες. Άλλοι έρχονται να ανανεώσουν τις κάρτες τους, λιγότεροι να πάρουν το επίδομα, ακόμη πιο λίγοι προσδοκώντας ότι μέσω του ΟΑΕΔ θα βρουν δουλειά.
Σε σπαστά ελληνικά ο Α.Χ. απ’ το Πακιστάν λέει τη δική του ιστορία. Έχει τρία χρόνια στην Ελλάδα, ήρθε μετά από παρότρυνση μελών της οικογένειας του, που βρίσκονταν εδώ. Σκοπός του να δουλέψει στην Ελλάδα ή σε κάποια άλλη χώρα της ΕΕ, να βγάλει χρήματα για να συντηρεί την πολυμελή οικογένεια του, που είναι «πίσω στην πατρίδα», όπως λέει. Δουλειά στην οικοδομή 10 με 12 ώρες. Με μεροκάματο που ήξερε πως είναι μικρότερο από αυτό που έπρεπε να παίρνει. Μετά στοιβαγμένος σε ένα σπίτι με δέκα άτομα στο Μεταξουργείο. Όλοι για τον ίδιο σκοπό. Το τελευταίο εξάμηνο δεν μπορεί να βρει δουλειά, η κίνηση στον κλάδο έχει πέσει κατακόρυφα. Άντε κάνα μεροκάματο αραιά και που. Ευτυχώς τουλάχιστον με τα ένσημα που είχε συγκεντρώσει μπήκε στο ταμείοŸ
Ο Γ.Χ. είναι μόλις 20 χρονών αλλά δούλευε 4 χρόνια σε συνεργείο. Στην αρχή με όρους Ÿμαθητείας, που πάει τώρα να νομοθετήσει και καθολικοποιήσει η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, μετά έπαιρνε το βασικό και κουτσουρεμένο ένσημο . «Τους τελευταίους μήνες η δουλειά είχε πέσει και το αφεντικό έδιωξε εμένα και άλλον ένα μικρότερο. Κράτησε τους μεγαλύτερους που ήταν μάστορες και ήξεραν καλύτερα τη δουλεία. Άλλωστε είχαν οικογένειες και παιδιά. Ζω με τους γονείς μου αλλά δεν μπορώ να συνεισφέρω τίποτα. Με το επίδομα ίσα - ίσα βγάζω τα προσωπικά μου έξοδα».
Ανάλογες ιστορίες πρόσφατα απολυμένων πολλές: η Γεωργία που ήταν πωλήτρια, ο Κώστας βιβλιοϋπάλληλος σε μεγάλη αλυσίδα βιβλιοπωλείων, ο Σωτήρης γραφίστας σε διαφημιστική κ.λπ. κ.λπ. Δεν έχει τελειωμό ο κατάλογος. «Η κατάσταση δυσκολεύει ακόμη περισσότερο γιατί πλέον και οι γονείς μας δεν μπορούν να μας στηρίξουν όπως πριν. Οι δουλειές δεν πάνε καλά, κλείνουν τα μαγαζιά τους. Μετατρέπονται και εκείνοι σε ανέργους. Ποιος να στηρίξει ποιον;» αναφέρει η Γεωργία. «Σκέφτομαι να ξαναφύγω στο εξωτερικό» μου λέει ο Βασίλης «βαρέθηκα να ακούω ότι έχω παραπάνω προσόντα από αυτά που χρειάζεται η θέση».
Εκεί κοντά και ένα ζευγάρι: εκείνη χωρίς δουλεία εδώ και καιρό λόγω εγκυμοσύνης, εκείνος σταζιέρ που πετάχτηκε στο δρόμο. Δεν χάνουν όμως το κουράγιο τους. «Από τον Οκτώβρη και μετά ήμουν σε όλες τις πορείες - απεργίες. Και θα συνεχίζω να κατεβαίνω. Νομίζω ότι αν δεν ανατραπεί αυτή η κατάσταση, για την οποία φταίνε οι πλούσιοι και οι πολιτικοί, δεν θα έχω να κληροδοτήσω τίποτα ουσιαστικό στο παιδί μου. Μας τα πήραν όλα. Μας κλέβουν τη ζωή. Αυτό τον κόσμο πρέπει να το γκρεμίσουμε με τα ίδια μας τα χέρια».
Σε αυτή τη συγκυρία κρίνεται περισσότερο από ποτέ αναγκαίο ένα μέτωπο πάλης κατά των απολύσεων και της ανεργίας, που θα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του συνολικού αγώνα για την ανατροπή της επίθεσης της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και της τρόικας ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ. Σε αυτό το μέτωπο η εργαζομένη νεολαία μπορεί να είναι πρωτοπόρα. Είναι αναγκαία, ταυτόχρονα, η προβολή ενός συνόλου πολιτικών και συνδικαλιστικών στόχων για την ανεργία και τις απολύσεις, απέναντι στην εργοδοσία, στην κυβέρνηση και το κράτος.
