ΕΙΡΗΝΗ ΚΟΣΜΑ
Λαοθάλασσα 1,5 εκατ. διαδηλωτών πλημμύρισε το κέντρο της Βαρκελώνης στην Ισπανία το περασμένο Σάββατο. Μια ημέρα πριν από την κατάκτηση του Παγκόσμιου Κυπέλλου στο Μουντιάλ της Νότιας Αφρικής, οι Καταλανοί βγήκαν στους δρόμους της πρωτεύουσάς τους όχι για να πανηγυρίσουν για τις ποδοσφαιρικές νίκες της Ισπανίας, αλλά διεκδικώντας την ανεξαρτησία τους.
Τις προηγούμενες εβδομάδες, πραγματοποιήθηκε στην Καταλονία σειρά πολύμορφων εκδηλώσεων, συγκεντρώσεων και διαμαρτυριών ενάντια στα μέτρα λιτότητας, τα σχέδια αύξησης του ορίου συνταξιοδότησης, αλλά και της λεγόμενης «μεταρρύθμισης του δικαιώματος στην εργασία», στο οποίο σαρώνονται όλα τα εργασιακά δικαιώματα. Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου όμως, προκάλεσε πραγματικό πολιτικό σεισμό. Η διαδήλωση του Σαββάτου ήταν η μεγαλύτερη που έχει γίνει στη δημοκρατική ιστορία της Καταλονίας, ξεπερνώντας τις προσδοκίες ακόμα και των διοργανωτών. Εκτός από τη μαζικότητά του, το συλλαλητήριο υπερέβη τα όρια που έθεσε η πολιτική ηγεσία της Καταλονίας και ως προς το περιεχόμενο των αιτημάτων και των συνθημάτων που τελικά κυριάρχησαν. Παρά τις προσπάθειες του σοσιαλιστή προέδρου της αυτόνομης κυβέρνησης της Καταλονίας, Χοσέ Μοντίγια, να περιορίσει τη διαμαρτυρία στο αίτημα για επαναφορά του καθεστώτος της αυτονομίας, οι διαδηλωτές επέμεναν να φωνάζουν σε όλη τη διάρκεια της διαδήλωσης «Ανεξαρτησία, ανεξαρτησία».
Ο X. Μοντίγια που, συνοδευόμενος από τον πρόεδρο του αυτόνομου Κοινοβουλίου και προκατόχους του στην ηγεσία του καταλανικού σοσιαλιστικού κόμματος, συμμετείχε στην κινητοποίηση και περικυκλώθηκε από σημαίες της ανεξάρτητης Καταλονίας. Οι διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα εναντίον του ίδιου και της συνοδείας τους, αποκαλώντας τους «προδότες» και τελικά, αναγκάστηκε να αποχωρήσει, μετά από επίθεση διαδηλωτών. Για την κυβέρνηση της Καταλονίας, η διαδήλωση επρόκειτο να αποτελέσει την απάντηση στην «προβοκάτσια» του Συνταγματικού Δικαστηρίου, που δημοσίευσε την απόφαση για τον περιορισμό του καθεστώτος αυτονομίας της περιοχής, την ακριβώς προηγούμενη μέρα της κινητοποίησης. Η συμμετοχή του προέδρου της αυτόνομης κυβέρνησης μαζί με τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου και πρώην προέδρων, αποσκοπούσε στο να αναδειχθεί ο θεσμικός χαρακτήρας της και να μη δοθεί η εικόνα ότι πρόκειται για μία πορεία με αίτημα την ανεξαρτησία. Ωστόσο λογάριαζαν χωρίς τον ξενοδόχο.
Το κεντρικό σύνθημα της διαδήλωσης ήταν «Είμαστε ένα έθνος, εμείς αποφασίζουμε», ωστόσο κυριάρχησαν πανό υπέρ της ανεξαρτησίας και πλακάτ που έγραφαν: «Φασιστικό το Συνταγματικό Δικαστήριο», «Θέλουμε ανεξαρτησία», «Μας κλέβουν 60 εκατ. ευρώ την ημέρα», «Καταλονία, next state Europe», «Ανεξαρτησία = Ανάγκη» και «Αντίο Ισπανία». Πριν τη διαδήλωση, ο Μοντίγια βεβαίωνε ότι η δημοσιοποίηση της απόφασης θα οδηγούσε στην αύξηση της συμμετοχής. Τελικά η διαδήλωση αποδείχτηκε μεγαλύτερη ακόμα και από εκείνη της 11ης Σεπτεμβρίου του 1977, όταν οι Καταλανοί διεκδίκησαν μαζικά «ελευθερία, αμνηστία και καθεστώς αυτονομίας». Μέχρι το Σάββατο, η διαδήλωση του ’77 θεωρούταν η μεγαλύτερη στη δημοκρατική ιστορία της Καταλονίας. Το περασμένο Σάββατο, άναψε νέα πολιτική πυρκαγιά που πιθανότατα θα έχει σοβαρότατες μακροχρόνιες συνέπειες για την ενότητα του ισπανικού κράτους. Επτά εκατομμύρια είναι οι Καταλανοί, το ενάμισι εκατομμύριο απ’ αυτούς κατέβηκε στη διαδήλωση. Βούλιαξε η Βαρκελώνη από το πλήθος.
Το σημαντικότερο όμως ήταν ότι αυτό το κολοσσιαίο πλήθος άλλαξε εκ βάθρων τον πολιτικό χαρακτήρα του συλλαλητηρίου. Αντί για απαίτηση επαναφοράς του Καταστατικού της αυτονομίας, οι Καταλανοί απαίτησαν η ισπανική κυβέρνηση να τους δώσει όσα τους «κλέβει», σαρώνοντας τις πολιτικές ηγεσίες των καταλανικών κομμάτων με τις μετριοπαθείς απαιτήσεις τους. Η ριζοσπαστικοποίηση των λαϊκών μαζών των Καταλανών, «από τα κάτω», που έθεσαν το ζήτημα της ανεξαρτησίας της Καταλονίας επί τάπητος, αιφνιδίασε τα καταλανικά κόμματα με τρόπο που κανένα απ’ αυτά δεν μπορεί να αγνοήσει πλέον.
Το συμπέρασμα των κομμάτων της Καταλονίας ήταν ότι τόσα χρόνια αναμονής της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου, σχετικά με ένα ζήτημα που είχε τεθεί σε δημοψήφισμα, ήδη από το 2006, αποτέλεσαν εύλογο χρονικό διάστημα που επέτρεψε να δημιουργηθούν νέες αμφιβολίες ακόμα και σχετικά με το υπάρχον καθεστώς αυτονομίας. Αν στο δημοψήφισμα του 2006 η συμμετοχή των ψηφοφόρων δεν ξεπέρασε το 48%, η διαδήλωση του περασμένου Σαββάτου απέδειξε ότι η κρίση και η λιτότητα απειλεί εκ νέου την κοινωνική συνοχή στην Ισπανία, αυξάνοντας σημαντικά τον αριθμό εκείνων που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας.
«Εδώ και πολύ καιρό αναζητούμε μία λύση με την Ισπανία, όμως τώρα έχουμε φτάσει στο σημείο όπου τίθεται το ζήτημα ως: ανεξαρτησία ή τίποτα», σχολίαζαν διαδηλωτές, μιλώντας στην ισπανική εφημερίδα Eλ Παΐς. Τα καταλανικά κόμματα, μετά από αυτό το μεγαλειώδες συλλαλητήριο, θα δυσκολευτούν να διατηρήσουν την ενότητά τους, περιορίζοντας το διεκδικητικό τους πλαίσιο στην καταγγελία της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ενόψει και των επερχόμενων εκλογών που θα πραγματοποιηθούν το προσεχές φθινόπωρο. Η αλλαγή πλεύσης θα είναι απαραίτητη, προκειμένου να καλύψουν απαιτήσεις των παλιότερων και νέων ψηφοφόρων που αγανακτισμένοι από την αντιλαϊκή πολιτική του Θαπατέρο και οργισμένοι για την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου ασπάζονται πλέον την ιδέα της ανεξαρτησίας, διεκδικώντας ένα καλύτερο μέλλον.
