ΝΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ
Με απλά νούμερα, το εργατικό δυναμικό της χώρας, δηλαδή ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας (15-64 ετών), ανέρχεται σε 4,94 εκατομμύρια άτομα ή 68,2% του συνολικού πληθυσμού. Από αυτούς οι άνεργοι υπολογίζονται σήμερα σε περίπου 500.000, με βάση τα επίσημα στοιχεία. Η ανεργία σύμφωνα, πάντα με τις μετρήσεις που γίνονται (βλ. ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, Ετήσια Έκθεση 2009), μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 2010 έχει φτάσει στο 11,7%, το υψηλότερο ποσοστό της δεκαετίας, από 9,3% που ήταν το αντίστοιχο διάστημα του 2009.
Το ποσοστό ανεργίας των γυναικών ανήλθε στο 15,5%, σημαντικά υψηλότερο από αυτό των ανδρών, το οποίο διαμορφώθηκε στο 9,0%. Από την ηλικιακή διάρθρωση της ανεργίας προκύπτει ότι το υψηλότερο ποσοστό παρατηρείται στους νέους ηλικίας 15-29 ετών (22,3%). Για νέες γυναίκες το αντίστοιχο ποσοστό φθάνει στο 27,4%. Ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης, το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται σε όσους δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο (18,1%), σε όσους έχουν απολυτήριο τριτάξιας μέσης εκπαίδευσης (14,0%) και στους απόφοιτους ανώτερης τεχνολογικής επαγγελματικής εκπαίδευσης (13,4%). Το χαμηλότερο ποσοστό (7,1%) παρατηρείται στους πτυχιούχους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και σε όσους έχουν διδακτορικό ή μεταπτυχιακό (7,4%), αλλάŸ ας κρατήσουμε μικρό καλάθι. Γιατί ταυτόχρονα, το ποσοστό των «νέων ανέργων», δηλαδή όσων εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση, ανέρχεται στο 23,6% του συνόλου, ενώ οι μακροχρόνια άνεργοι (αυτοί που αναζητούν από 12 μήνες και άνω εργασία, ανεξάρτητα αν είναι «νέοι» ή «παλαιοί» άνεργοι), αποτελούν αντίστοιχα το 44,6%.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΣΥΕ (Α’ τρίμηνο 2009) διαπιστώνεται αύξηση της ανεργίας σε σχέση με το προηγούμενο έτος (Α’ τρίμηνο 2008) κατά 13,7% και 55.800 ανέργους, μείωση της απασχόλησης κατά 0,6% ή 25.800 απασχολούμενους και μείωση κατά 1,15% ή 33.400 άτομα στους μισθωτούς. Επίσης, διαπιστώνεται αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης: 5,5% ή 14.500 εργαζόμενοι για τη μερική απασχόληση, 8,5% ή 25.300 εργαζόμενοι για την προσωρινή απασχόληση, καθώς και μείωση της πλήρους απασχόλησης κατά 1% ή 40.300 εργαζόμενους, μείωση της μόνιμης απασχόλησης κατά 2,3% ή 58.700 εργαζόμενους και λήξη συμβάσεων εργασίας οι οποίες συνέβαλαν κατά 22% στην αύξηση του όγκου της ανεργίας.
Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις έρευνες της ΕΣΥΕ και τα στοιχεία του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ παρουσιάζουν οι μελέτες του ΙΟΒΕ (Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας – Μάιος/Ιούνιος 2010) που βασίζονται στα στοιχεία του Εκοφίν. Εκεί εμφανίζονται σε ορίζοντα δεκαετίας (2000-2010) οι προβλέψεις για την απασχόληση σε μια σειρά βασικούς τομείς της οικονομίας (βιομηχανία, κατασκευές, λιανικό εμπόριο, υπηρεσίες).
Οι προβλέψεις για την απασχόληση το 2010 βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, όπως και οι προβλέψεις για την εξασφαλισμένη παραγωγή και για το ποσοστό χρησιμοποιούμενου δυναμικού. Με απλά λόγια: αύξηση της ανεργίας, μείωση θέσεων εργασίας, απολύσεις, κλείσιμο παραγωγικών μονάδων. Αρκεί μια ματιά γύρω μας για να το επιβεβαιώσουμε! Κατ’ αρχάς μας λένε ότι στο νέο χάρτη της απασχόλησης, όπως αυτός διαμορφώνεται στην εποχή μας, θα υπάρξει μια ολόκληρη γενιά, η οποία δεν θα έχει πρόσβαση στην εργασία. Είναι αποκαλυπτικό (στοιχεία ΙΝΕ/ΓΣΕΕ) ότι τα τρία τελευταία χρόνια ολοένα και αυξάνει ο αριθμός των νέων που μπαίνουν στην αναζήτηση εργασίας αλλά δεν βρίσκουν να εργαστούν – και αυτοί δεν υπολογίζονται στις στατιστικές της ανεργίας. Επίσης, τα στοιχεία δείχνουν ότι αυξάνεται η μακροχρόνια ανεργία (πέραν των 12 μηνών) και μάλιστα σε κρίσιμες ηλικίες (50-65) λίγο πριν τη συνταξιοδότηση. Τέλος, παρατηρείται συνολική μείωση των θέσεων εργασίας, των ευκαιριών δηλαδή στην απασχόληση.
Αυτά που μας κρύβουν, όμως, είναι πιο εντυπωσιακά. Πρώτιστα ο αριθμός των υπολογιζόμενων ως ανέργων είναι μάλλον πλασματικός. Κι αυτό γιατί το στατιστικό δείγμα δεν περιλαμβάνει ολόκληρες κατηγορίες που εργάζονται υπό το καθεστώς «μαύρης εργασίας»: για παράδειγμα εποχιακά ή με μειωμένο ωράριο εργαζόμενοι φοιτητές, νοικοκυρές με περιστασιακή απασχόληση, εποχιακοί αυτοαπασχολούμενοι κ.λπ. Αυτοί δεν εγγράφονται στα μητρώα των ανέργων, δεν μετριούνται στις επίσημες στατιστικές της ανεργίας και δύσκολα μπορεί κάποιος να προσεγγίσει τον ακριβή αριθμό τους. Για παράδειγμα σε μελέτη για τις εργασιακές σχέσεις στο φοιτητικό σώμα, βρέθηκε ότι οι φοιτητές ΤΕΙ σε ποσοστό 70% και οι φοιτητές ΑΕΙ σε ποσοστό 27-30% εργάζονται περιστασιακά υπό το καθεστώς ανασφάλιστης εργασίας. Όταν όμως είναι άνεργοι, δεν υπολογίζονται στο συνολικό ποσοστό των ανέργων γιατί λογίζονται ως φοιτητές! Επίσης, μεγάλο ποσοστό των στρατευμένων (ξεπερνάει το 15%) εργάζεται περιστασιακά σε άδειες και εξόδους. Και πάλι ο χρόνος της θητείας δεν υπολογίζεται ως χρόνος ανεργίας.
Τα νούμερα δεν είναι αμελητέα, αν αναλογιστούμε ότι ετησίως οι ενεργοί φοιτητές και στρατευμένοι υπολογίζονται σε περίπου 200.000.
Αν στους 500.000 επίσημους άνεργους μπούμε στον κόπο να υπολογίσουμε επιπλέον τους μετανάστες, τους αποφυλακισμένους, τους χρόνια άνεργους, που δεν καταγράφονται, και άλλους τόσους που ζουν υπό το καθεστώς «σκιάς» ή περιστασιακού μεροκάματου, τότε ξεπερνάμε το 1.000.000 ή αλλιώς το 20% ανεργίας σε 4,9 εκατομμύρια ενεργό παραγωγικό πληθυσμό. Μία ακόμη λαθροχειρία των στατιστικών γίνεται με τη γεωγραφική διάσταση της ανεργίας. Το ποσοστό υπολογίζεται και αναφέρεται πάντα πανελλαδικά. Αυτό αποκρύπτει τις ταξικές αντιθέσεις που εμφανίζονται ανά περιοχές. Προφανές παράδειγμα: η Κηφισιά έχει ποσοστό ανεργίας 2%, το Πέραμα 40%. Στη μία περίπτωση έχουμε μερικούς δυστυχισμένους ανθρώπους, στην άλλη τον μισό Δήμο. Επίσης σε αγροτικές περιοχές όπως η Ημαθία ή η Καβάλα τα ποσοστά ανεργίας είναι ιλιγγιώδη και βάζουν σοβαρά ερωτήματα για το πώς μπορεί να επιβιώσει μια ολόκληρη γεωγραφική περιοχή. Ένα ακόμα στοιχείο, το οποίο πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη είναι η μείωση της απορρόφησης των νέων στην αγορά εργασίας.
Οι στατιστικές μελέτες δεν εμφανίζουν μεγάλα ποσοστά ανέργων πτυχιούχων, αποκρύπτουν όμως ότι το πρόβλημα στο να βρει κάποιος δουλειά για πρώτη φορά, όσο πάει και μεγαλώνει. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ (ΟΟΣΑ/OECD, Jobs for youth – Greece 2010), η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα στην απορρόφηση νέων εργαζόμενων, κατέχει όμως την πρωτιά στη «μαύρη εργασία» των νέων ως 25 ετών, με το «συντριπτικό» ποσοστό του 6% να έχουν δει πώς μοιάζει μια σύμβαση εργασίας!
Σε αυτή την κατάσταση έρχεται ο νέος νόμος Λοβέρδου να καταρτίσει συμβάσεις μαθητείας και να μας γυρίσει πριν το 1957, όταν θεσμοθετήθηκε το «ίση αμοιβή για ίση εργασία» στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Καταρτίζεται ένας νέος «εφεδρικός στρατός» νέων, οι οποίοι θα ζουν υπό το καθεστώς μιας ρευστοποιημένης κατάστασης που θα προσιδιάζει σε εργασία αλλά δεν θα είναι και ακριβώς έτσι.
ΕΠΙΔΟΜΑ ΝΤΡΟΠΗΣ 452,36 ΕΥΡΩ
Ο βασικός μοχλός «διαχείρισης» της ανεργίας από την πλευρά του κράτους είναι ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού. Το 60% του πραγματικού ποσοστού των ανέργων είναι γραμμένο στα μητρώα του. Ο ΟΑΕΔ (υποτίθεται ότι) έχει δύο λειτουργίες: Η μία είναι το επίδομα της... ντροπής των 454,36 ευρώ, το οποίο ακόμη κι αν έχεις τα απαιτούμενα ένσημα για να το πάρεις, δεν καλύπτει καν όλο το διάστημα της ανεργίας: δίνεται το πολύ για 12 μήνες κι από ’κει και πέρα ο άνεργος πρέπει απλώς ναŸ κόψει το λαιμό του.
Η άλλη λειτουργία είναι να βοηθήσει τον άνεργο να βρει δουλειά, δηλαδή να λειτουργεί ως μεσάζοντας για επιχειρήσεις που θέλουν να προσλάβουν (συνήθως) φτηνό εργατικό δυναμικό. Εδώ είναι η μεγάλη κομπίνα: Ο ΟΑΕΔ στέλνει σε δουλειές τους άνεργους, συνήθως για ένα μικρό χρονικό διάστημα, καλύπτοντας ένα τμήμα ή το σύνολο των ασφαλιστικών τους εισφορών αντί να το καλύπτουν οι εργοδότες. Γύρω από αυτά τα περίφημα «μέτρα για την ενίσχυση της απασχόλησης» (!) έχει στηθεί μια τεράστια φάμπρικα. Σε παίρνει ο εργοδότης για δουλειά, καρπώνεται τα οφέλη του ΟΑΕΔ και μετά... ξανά στην ουρά για κάρτα ανεργίας. Αυτόν το μηχανισμό δεν τον ελέγχει κανένας και δυστυχώς πολύς κόσμος την «πατάει» αφού μετά από π.χ. 6 ή 9 μήνες, που έχει εργαστεί, ξαναβρίσκεται άνεργος, δεν έχει καν τα απαραίτητα ένσημα για να πάρει το επίδομα ανεργίας και βρίσκεται σε χειρότερη θέση από αυτή που ξεκίνησε! Η δημιουργική φαντασία των κυβερνώντων, όμως, δεν σταματά πουθενά: Φανταστείτε ότι με τα νέα μέτρα του Λοβέρδου, οι άνεργοι θα στέλνονται ωςŸ ενοικιαζόμενοι σε δημόσιες υπηρεσίες!
Πρέπει να αναφερθεί φυσικά ότι μεγάλο μέρος των εργασιών του ΟΑΕΔ που εμπίπτει στη δεύτερη λειτουργία έχει εκχωρηθεί στις ιδιωτικές εταιρείες ευρέσεως εργασίας, που λειτουργούν νομίμως στην Ελλάδα και αμείβονται πλουσιοπάροχα για τη δραστηριότητά τους.
