Πρώτο μάθημα, συλλογικότητα

Ο Ρομέν Γκουπίλ μιλάει στον Παναγιώτη Φραντζή 

Στην καινούργια ταινία του Ρομέν Γκουπίλ, Ψηλά τα χέρια, κερδίζει η ενότητα και η αλληλεγγύη, καθώς νικούν οι αδύναμοι: Οι μετανάστες χωρίς χαρτιά το νόμο του Σαρκοζί, η ευαίσθητη γυναίκα τους αποξενωμένους κι αδιάφορους άνδρες,

τα παιδιά τον άκαρδο κόσμο των μεγάλων.

Ο Ρομέν Γκουπίλ –σκηνοθέτης του Να πεθαίνεις στα τριάντα και παιδί του γαλλικού Μάη– μπορεί να δηλώνει ιδεολογικά συγγενής του Κον Μπεντίτ αλλά δεν μπορείς με τίποτα να παραβλέψεις ότι παραμένει αυτό: Ένα τρομερό παιδί στα εξήντα του (δεν του φαίνεται με τίποτα) που αν και απογοητευμένο από την κατάσταση του κόσμου, εξακολουθεί να μας δίνει συγκινητικές ταινίες και να ονειρεύεται ένα διαφορετικό μέλλον.

Αυτό γίνεται σαφές εξαρχής στο Ψηλά τα χέρια, που ήρθε να παρουσιάσει στη χώρα μας την προηγούμενη εβδομάδα. Βρισκόμαστε στο 2067 και μια ηλικιωμένη γυναίκα αφηγείται την περιπέτειά της πριν από εξήντα χρόνια στη Γαλλία. «Δεν θυμάμαι ποιος ήταν πρόεδρος της χώρας τότε» λέει στην κάμερα και αυτό είναι το πιο γερό ντιρέκτ της ταινίας – προς τον Νικολά Σαρκοζί. Αυτή λοιπόν η γυναίκα που ήταν κάποτε μικρή κοπέλα και ήταν από την Τσετσενία και ζούσε με την οικογένειά της στο Παρίσι, κινδύνευσε να απελαθεί γιατί δεν είχε χαρτιά. «Η ιδέα της ταινίας ήρθε ως συνέχεια μιας σοβαρής κινητοποίησης καλλιτεχνών και διανοουμένων κατά του τότε νόμου της κυβέρνησης Ζοσπέν, που περιόριζε τα δικαιώματα των μεταναστών. Δέκα χρόνια μετά η γαλλική κοινωνία διολίσθησε προς τις θέσεις της ακροδεξιάς, που βλέπει τους μετανάστες ως αιτία του κακού» λέει στο Πριν ο σκηνοθέτης.

Όντως, βλέπουμε να ξετυλίγεται ένας πολιτισμός αλληλεγγύης και συλλογικότητας, στην κινηματογράφηση των παιδιών. Τα μικρά γαλλάκια μετά από παρότρυνση της μαμάς τους Σεντρίν (πολύ καλή στο ρόλο η Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσκι, ναι, η αδερφή της συζύγου του προέδρου) παίρνουν στο σπίτι τους τη φίλη τους, τη μικρή Τσετσένα που κινδυνεύει με απέλαση. «Τα παιδιά έχουν αυτή τη ματιά απέναντι στην αδικία, δεν την ανέχονται με τίποτα. Μετά, όταν μεγαλώνουμε, κάτι γίνεται και το ξεχνάμε», μας λέει ο Ρ. Γκουπίλ όταν τον ρωτάμε σχετικά. Όμως ο σκηνοθέτης μάς δείχνει και την άλλη όψη της γαλλικής κοινωνίας: Ο αδελφός της Σεντρίν αλλά και κάποιοι καθηγητές και γονείς στο σχολείο φωνασκούν κατά των μεταναστών, κοιτώντας μόνο τη ζωούλα τους. Τι κι αν το σχολείο έχει στην είσοδο χαραγμένο το εμβληματικό «Ελευθερία, Αδελφότητα, Ισότητα» της Γαλλικής Επανάστασης. Μάλλον με ειρωνεία της ιστορίας μοιάζει η εικόνα. Ωστόσο το φιλμ δεν μένει στην καταγγελία· αναγορεύει νικητή και παίρνει θέση: με τη μεριά των αδύναμων. Είτε πρόκειται για τους μετανάστες και τα παιδιά τους, είτε για την καταπιεσμένη Σεντρίν από τον κομφορμιστή άντρα της και το συντηρητικό οικογενειακό της περιβάλλον.

                                           O Γκουπίλ το Μάη του '68

                                                

Αναπόφευκτα ρωτάμε τον Ρ. Γκουπίλ για την ανεκπλήρωτη υπόσχεση του Μάη και το πώς βλέπει την Αριστερά σήμερα. «Κοιτάξτε να μην αντιγράφετε τις παλιές συνταγές» προστάζει αυστηρά. «Ίσως εκεί στην Αίγυπτο γεννιέται κάτι καινούργιο, χωρίς τις κάθετες ιεραρχίες και τις δογματικές αγκυλώσεις των οργανώσεων της δικής μου εποχής». Τον ρωτάμε για την Ευρώπη, απορρίπτει την κυρίαρχη πολιτική στην ΕΕ ωστόσο οραματίζεται τις Ηνωμένες Πολιτείες της. Διαφωνούμε για το ζήτημα της εργασίας, αλλά δείτε τι βάζει στο τραπέζι: «Αναδιανομή του πλούτου! Κανείς δεν το λέει από όλη την Αριστερά. Δεν μπορεί η απάντηση στην ανεργία των νέων να είναι η επιδότηση θέσεων εργασίας στη βιομηχανία. Να τους κλείνεις δηλαδή στο κουτί, στην πειθαρχία της βάρδιας – και μάλιστα σε έναν κόσμο άπειρων δυνατοτήτων έκφρασης και δημιουργικότητας».

Στην ταινία αφήνει το ίχνος μιας παρόμοιας αντίληψης για το σχολείο. «Τότε που ήμαστε μαθητές μας έκλειναν σε κάτι κτίρια 30 παιδιά μαζί σε μια αίθουσα κι ακούγαμε για ώρες το κήρυγμα του δασκάλου» αφηγείται η ηρωίδα του μέλλοντος. Γενικότερα η απαισιοδοξία του εδράζεται στην αίσθηση ότι παλεύουμε για τη διατήρηση κατακτήσεων εντός ενός ξεπερασμένου κόσμου. Ενώ στην ταινία του τολμά να κάνει το άλμα προς το μέλλον, βλέποντας ως μακρινή ανάμνηση τα περίεργα που μας συμβαίνουν. Intiressant, en tout cas!