του Διονύση Ελευθεράτου
Ούτε δέκα, ούτε είκοσι... Τετρακόσοι εργάτες που δούλευαν για την κατασκευή του γηπέδου Μπομπέλα, στη Νότια Αφρική, απολύθηκαν το Φεβρουάριο του 2009. Ο λόγος; Έκαναν απεργία, για να αυξηθούν οι ωριαίες αποδοχές τους που υπολείπονταν του ενός ευρώ. Νωρίτερα, τον Ιούνιο του 2008, απολύθηκαν πεντακόσιοι, επειδή είχαν –άκουσον, άκουσον– το «θράσος» να ζητήσουν επίδομα νυχτερινής εργασίας...
Το κοινωνικό απαρτχάιντ είναι ακόμη εκεί, λοιπόν. Κι αν κάποιος αμφισβητεί ότι τα συμβάντα αυτά αντιπροσωπεύουν τη γενική κατάσταση, ας εμπιστευτεί την καθολική ισχύ των ψυχρών αριθμών: Από το 2006 –έτος διεξαγωγής του Μουντιάλ στη Γερμανία– μέχρι την απαρχή των προαναφερθέντων μαζικών, «παραδειγματικών» απολύσεων, μειώθηκαν κατά 5,4% οι μισθοί των εργατών που απασχολούνταν στα εργοτάξια των γηπέδων της Ν. Αφρικής. Εν ολίγοις οι –ήδη γλίσχρες– αποδοχές τους συρρικνώθηκαν, ακριβώς την περίοδο της εντατικοποίησης των εργασιών. Ε, στο ίδιο χρονικό διάστημα οι αποδοχές των διευθυντικών στελεχών των κατασκευαστικών εταιρειών αυξήθηκαν κατά 41%!
Κάτι τέτοια, ασφαλώς, ουδόλως απασχολούσαν την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (ΦΙΦΑ). Ένα μόνο την ενδιέφερε- πέραν, βεβαίως, των δικών της εισπράξεων: Να είναι όλα έτοιμα στην ώρα τους. Για τα «πώς» και το «υπό ποιές συνθήκες» αδιαφορούσε πλήρως η ΦΙΦΑ. Πιθανότατα δεν ήθελε καν να ξέρει. Η σκοτεινή πλευρά της προετοιμασίας τέτοιων λαμπερών διοργανώσεων, όπως τα δημοφιλέστατα Μουντιάλ, έχει ισχύ και σταθερότητα άγραφου νόμου. Εδώ ταιριάζει αυτό ακριβώς που έλεγε για τους νόμους ο Ότο Βίσμαρκ: «Οι νόμοι είναι σαν τα λουκάνικα. Καλύτερα να μη δεις πώς γίνονται»!
Ειρήσθω εν παρόδω, την εποχή που οι εργάτες στα γήπεδα - εργοτάξια της Ν. Αφρικής γίνονταν φτωχότεροι και τα «μεγάλα κεφάλια» των κατασκευαστικών άνοιγαν σαμπάνιες για την κατακόρυφη άνοδο των εισοδημάτων τους, η ΦΙΦΑ ανακοίνωνε τα ετήσια (για το 2008) κέρδη της. Ήταν 150 εκατομμύρια ευρώ. Σεμνό το «αφεντικό» του παγκόσμιου ποδοσφαιρικού διευθυντηρίου, ο Μπλάτερ, δήλωνε, τότε, με ύφος ανθρώπου που απευθυνόταν σε κάποιον ανώτατο υπάλληλο της εφορίας: «Δεν είμαστε πλούσιοι, απλώς έχουμε μια άνεση».
Αυτά, προ διετίας. Τώρα; Ποια κέρδη προσδοκά η ΦΙΦΑ από το Μουντιάλ της Ν. Αφρικής; Είναι 1,1 δισεκατομμύριο ευρώ και δεν το προσδοκούν οι ικανότατοι γραφειοκράτες - έμποροι: Το έχουν διασφαλίσει, ανεξαρτήτως του τι θα συμβεί και τι όχι στη Ν. Αφρική! Ανεξαρτήτως, δηλαδή, των επιπτώσεων που θα έχει η οικονομική κρίση στο Μουντιάλ.
Βεβαίως, το επιχειρηματικό δαιμόνιο της ΦΙΦΑ μπορεί να εξασφάλισε ήδη το ποσό που θα τσεπώσει η Ομοσπονδία, αυτό όμως δεν σημαίνει πως την απάλλαξε και από τα σύνδρομα ...Μαρίας Αντουανέτας: Προσφάτως οι «κουμανταδόροι» του παγκόσμιου ποδοσφαίρου αναγκάστηκαν να αυξήσουν τις θέσεις που αντιστοιχούν σε φθηνότερα εισιτήρια, διαπιστώνοντας ότι η ζήτηση ήταν χαμηλή.
Τώρα υπολογίζεται ότι μόνο 11.000 Αφρικανοί, εκτός φυσικά των κατοίκων της διοργανώτριας χώρας, θα πάνε στα γήπεδα του Μουντιάλ. Εν συγκρίσει προς τις αρχικές προβλέψεις περί άφιξης 40.000 κατοίκων της Μαύρης Ηπείρου (πλην Ν. Αφρικής), η πτώση είναι της τάξης του 73%. Την ώρα που γράφονται τούτες οι αράδες, δεν είναι γνωστό εάν και κατά πόσο η αύξηση των φθηνότερων εισιτηρίων παρακινεί, την ύστατη ώρα, περισσότερους κατοίκους γειτονικών χωρών να σπεύσουν στη Ν. Αφρική. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ακλόνητες παραμένουν δύο επισημάνσεις.
Πρώτη: Η ΦΙΦΑ μάλλον δεν είχε συνειδητοποιήσει τι ακριβώς συμβαίνει έξω από το γυάλινο κόσμο της, όταν όριζε τις τιμές. Δεύτερη: Ακόμη και το αρχικό μερίδιο (40.000 «χαρτάκια») της αφρικανικής ηπείρου επί του συνόλου των 2,9 εκατ. διαθέσιμων εισιτηρίων αντιπροσώπευε το ισχνό 1,4%. Τι δείχνει αυτό; Απλούστατα, ότι η ΦΙΦΑ δεν πίστευε τις όμορφες κουβέντες που η ίδια έλεγε. Ότι, δηλαδή, ανέθεσε το Μουντιάλ στη Ν. Αφρική για να αναπτυχθεί ραγδαία το άθλημα στη Μαύρη Ήπειρο. Περισσότερο αναπτύχθηκαν τα... πορτοφόλια όσων επωφελήθηκαν από το φθηνότατο εργατικό κόστος και από την ευχέρεια με την οποία απολύονταν εκατοντάδες άνθρωποι, μόνο και μόνο επειδή διεκδίκησαν μισθούς καλύτερους ή λιγότερο κακούς.
Το ποδόσφαιρο σε όλη την Αφρική έχει κάτι από την ίδια την ιστορία της Ηπείρου. Παίζεται με πάθος λαϊκής ιεροτελεστίας στις αλάνες και τους λασπωμένους χωματόδρομους. «Λανσάρει» ξεχωριστές, χορευτικές (θυμάστε τον Μιλά, του Καμερούν, το 1990;) ή θεατρικές μορφές πανηγυρισμών, όταν επιτυγχάνονται γκολ. Διαθέτει «ακατέργαστα διαμάντια» - έμψυχα, που αποκτούν όμως αξία στις αγορές της Δύσης. Εμπεριέχει, ακόμη, «πινελιές» σύγχρονου δουλεμπορίου: Αφθονούν οι ιστορίες νεαρών αφρικανών ποδοσφαιριστών που περιφέρονται απελπισμένοι στους δρόμους του Παρισιού, διότι για κάποιο λόγο τους εγκατέλειψαν στη μοίρα τους οι απατεώνες «μάνατζερ», οι οποίοι τους είχαν υποσχεθεί καριέρα σε κάποια γαλλική ομάδα.
Ειδικά στη Ν. Αφρική, το ποδόσφαιρο κάποτε διαδραμάτιζε αξιοσημείωτο πολιτικό ρόλο: Οι εξέδρες των γηπέδων ενίοτε γίνονταν τόποι συνάντησης μαχητών εναντίον του απαρτχάιντ και το κοινό άκουγε ομιλίες στελεχών του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου (ΑΝC). To Μουντιάλ αυτό (όπως όλα) θα δώσει την ευκαιρία σε πολλούς ανθρώπους να ξεφύγουν λίγο από τη ρουτίνα, αλλά δεν είναι η ρουτίνα και η μονοτονία ο χειρότερος εφιάλτης μιας κοινωνίας που μαστίζεται από τη φτώχεια, την έλλειψη εκπαίδευσης, το AIDS. Κι όμως, σε αυτήν ακριβώς τη χώρα δαπανήθηκαν 1,3 δισ. ραντ, κάπου 100 εκατομμύρια ευρώ, για επενδύσεις στην ασφάλεια. Για κάμερες, ελικόπτερα, έκτακτες προσλήψεις αστυνομικών, κ.λπ. Αυτό που λένε «αναπτυξιακές προτεραιότητες»...
ΥΓ: Τουλάχιστον, τώρα, η Αφρική που συχνά σπαράσσεται από συρράξεις θα έχει την ευκαιρία να ζήσει έναν... καθώσπρέπει πόλεμο: Αυτόν ανάμεσα στην Adidas, την Puma και τη Nike! Περισσότερα για αυτόν τον πόλεμο, προσεχώς
